Της Διονυσίας Βασιλάκη,
Πατριαρχία, μια λέξη τόσο πολυχρησιμοποιημένη, τόσο φυσιολογική και τόσο απενοχοποιημένη στις μέρες μας που πολλές φορές φαίνεται να ξεχνάμε το νόημά της. Σε περίπτωση που δεν είναι αρκετά φανερό, η κοινωνία, οι ζωές μας και η καθημερινότητά μας έχουν σύσταση πατριαρχική. Πιο συγκεκριμένα, ο άνδρας έχει έναν ρόλο υπεροχής και ανωτερότητας έναντι της γυναίκας. Αν κάποιος προσπαθήσει να το αρνηθεί αυτό μάλλον είναι ένας από τους λόγους που η πατριαρχία και ό,τι συνυφαίνεται με αυτή διαιωνίζεται. Το πιο σημαντικό για εμένα είναι να αναγνωρίσουμε την ύπαρξή της και να δημιουργήσουμε μια νέα κανονικότητα όπου κανένα φύλο δεν υπερισχύει του άλλου.
Ας δούμε τώρα κάποιες από τις εκφάνσεις της. Τα πρώτα μας χρόνια χαρακτηρίζονται από αγνότητα, τρυφερότητα και παιδικότητα. Όχι. Τα πρώτα μας ακούσματα, οι πρώτες εικόνες ακόμα και το πρώτο παιδικό που θα μας διαβάσουν ή που θα δούμε εμπεριέχουν άπειρα σεξιστικά, μισογυνικά και καταστροφικά για τον παιδικό εγκέφαλο μηνύματα. Πάντα στα παραμύθια η πριγκίπισσα, επειδή μόνο πριγκίπισσα επιτρέπεται να είσαι, περιμένει τον δυνατό και γενναίο ιππότη να τη σώσει, να δώσει νόημα στη ζωή της.
Αφού υποστεί το «brainwash» όντας μωρό, η γυναίκα, δηλαδή η νεαρή κοπέλα περνάει στην εφηβεία. Στην εφηβεία είναι που η πατριαρχία ξεφεύγει από τα παραμυθάκια και τους δράκους και παίρνει μια άλλη εικόνα λίγο πιο σκληρή και πιο επιθετική. Πλέον τα κοριτσάκια σεξουαλικοποιούνται από τους συμμαθητές, από το σχολείο, από την κοινωνία. Δεν θεωρείται πλέον φυσιολογικό να φαίνονται οι ώμοι, τα μπούτια ή τα χέρια τους, καθώς «ταράζουν τα αγοράκια». Βρισκόμαστε στην εποχή που τα τραγούδια περιγράφουν τη γυναίκα πρακτικά ως αντικείμενο, που τα βλέμματα στο δρόμο αλλάζουν και που και οι ίδιες αναρωτιόμαστε «τι κάνω λάθος;», «Πρέπει να κρύβομαι ή θα με πουν σεμνότυφη;», «Να φαίνεται δέρμα ή θα είμαι προκλητική;».
Τελικά, τι είναι αυτό που η κοινωνία ζητάει από εμάς να κάνουμε; Αφού καταφέρουμε να φτάσουμε στην ενήλικη ζωή, έπειτα από όλες τις κακουχίες που δεχτήκαμε, τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται και οι απειλές πληθαίνουν. Ως φύλο για κάποιον άγραφο λόγο πάντα είμαστε ένα βήμα πίσω. Ό,τι οι άντρες κάνουν καλά εμείς το κάνουμε μέτρια, όπου οι άντρες είναι δυναμικοί, εμείς είμαστε υστερικές και ό,τι οι άντρες κατάφεραν μόνοι, εμάς μας λυπήθηκαν. Ισχυρισμοί τύπου «παλαιότερα δεν ψηφίζατε, τώρα είμαστε ίσοι, ή οι άντρες δεν έχουν προβλήματα;». Είναι εκτός συζήτησης. Το γεγονός πως υπάρχουν και άλλα κοινωνικά προβλήματα σημαίνει πως ένα ένα χρειάζονται επίλυση. Mε το να τα επαναλαμβάνουμε δεν κατορθώνουμε τίποτε πέρα από τη στασιμότητα. Και επιτέλους, επειδή το 1930 δεν ίσχυε η καθολική ψήφος δεν είναι ούτε καθησυχαστικό ούτε παράδειγμα προς μίμηση.
Αντί να αναφερόμαστε συνεχώς στην πρόοδο μέσα στην ίδια μας την χώρα, καλό θα ήταν να ρίξουμε μια ματιά στο τι συμβαίνει σε άλλες χώρες όπου οι γυναίκες είναι τόσο στην νομοθεσία όσο και στην καθημερινότητα ίσες με τον άντρα. Για να «καταρρίψουμε» αυτή τη νόρμα της πατριαρχίας, η καθεμία και ο καθένας ξεχωριστά θα πρέπει να αντισταθεί και να απορρίψει όλα όσα νόμιζε τόσα χρόνια πως είναι φυσιολογικά και να τα αντικαταστήσει με νέες ιδεολογίες και νέες συνήθειες που θα επιτρέπουν στα κορίτσια, τις έφηβες και τις γυναίκες να ζήσουν απενοχοποιημένα και ελεύθερα.
