Της Κατερίνας Δημητρακοπούλου,
Ένα νέο σχέδιο δράσης, για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην Ανατολική Μεσόγειο, παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την προηγούμενη Τετάρτη (18 Οκτωβρίου).
Το σχέδιο δράσης στοχεύει στη διαχείριση της μετανάστευσης, με δράσεις συμπληρωματικές ως προς αυτές που βρίσκονται σε εξέλιξη στα Δυτικά Βαλκάνια, στην Κεντρική και Δυτική Μεσόγειο αλλά και στον Ατλαντικό, με σκοπό τη συνοχή σε όλη την περιοχή.
Η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο
Το σχέδιο επακολούθησε την 6η Σύνοδο των κρατών-μελών της ομάδας MED5 (Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Μάλτα και Κύπρος), που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη, πριν δύο εβδομάδες. Αφορμή για την υιοθέτηση του σχεδίου στάθηκαν οι αυξημένες ανάγκες για αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ρευμάτων. Το 2022, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Κομισιόν, εντοπίστηκαν 43.906 παράτυπες διελεύσεις συνόρων στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή αύξηση 113% σε σύγκριση με το 2021. Στην Ελλάδα και την Κύπρο παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη αύξηση, κατά 89% και 123% αντίστοιχα, σε σύγκριση με το 2021.
Το 2023, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέγραψε τον υψηλότερο αριθμό από το 2016 για αιτήσεις ασύλου. Συνολικά, σύμφωνα με τα δεδομένα του Οργανισμού της ΕΕ για το Άσυλο, στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, καθώς και στη Νορβηγία και την Ελβετία, κατατέθηκαν 801.459 αιτήσεις για χορήγηση ασύλου. Στην Ελλάδα, οι παράτυπες αφίξεις μέσω θαλάσσης τριπλασιάστηκαν, ενώ ταυτόχρονα, στην Κύπρο ο αριθμός σκαφών υπερδιπλασιάστηκε. Άξιο λόγου αποτελεί το γεγονός ότι, παρά το μικρό της μέγεθος, η Κύπρος κατέχει την πρώτη θέση στον αριθμό αιτήσεων ασύλου στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι από τους αιτούντες αυτούς προέρχονται από τη Συρία, την Παλαιστίνη και το Αφγανιστάν.
Τι περιλαμβάνει το σχέδιο δράσης;
Το σχέδιο δράσης αποτελείται από έξι άξονες, οι οποίοι, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν, Μαργαρίτη Σχοινά, περιλαμβάνουν:
- Έμπρακτη στήριξη σε Ελλάδα και Κύπρο
- Συνεργασία με τη Τουρκία
- Καταπολέμηση της διακίνησης (trafficking)
- Ισχυρά σύνορα
- Αποτελεσματικότερες επαναπροωθήσεις
- Απλούστευση των διαδικασιών ασύλου.
Αναλυτικότερα, οι προτεραιότητες του σχεδίου εστιάζουν στην πρόληψη των παράτυπων αναχωρήσεων, την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας μεταναστών, την ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων και της συνεργασίας επιστροφής και επανεισδοχής, καθώς και στην εξασφάλιση αποτελεσματικής διαχείρισης της μετανάστευσης, βελτιωμένων διαδικασιών ασύλου και ικανότητας υποδοχής και παροχής νόμιμων μεταναστευτικών οδών.
Η θέση Ελλάδας και Κύπρου, ως βασικές χώρες υποδοχής μεταναστών
Ο Υπουργός Εσωτερικών της Κύπρου, Κωνσταντίνος Ιωάννου, χαιρέτισε τις αποφάσεις του νέου σχεδίου, στο οποίο συμπεριλήφθηκαν όλες σχεδόν οι εισηγήσεις που πρότεινε η Κυπριακή Δημοκρατία. Ο κ. Ιωάννου, χαρακτηριστικά, δήλωσε: «Με την πρακτική εφαρμογή του σχεδίου δράσης, θα είναι πιο αποτελεσματική η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Ήδη κάποιες πρόνοιες εφαρμόζονται ανεπίσημα και, σε συνδυασμό με δικές μας ενέργειες, έχουμε απτά αποτελέσματα. Αυτή τη στιγμή, οι αφίξεις παράτυπων μεταναστών από τα κατεχόμενα έχουν μειωθεί πέραν του 50% και από την Αφρική έχουν μειωθεί στο 76%».
Με το νέο σχέδιο δράσης, γίνεται μια σημαντική απόπειρα βελτίωσης της αντιμετώπισης της μετανάστευσης από πλευράς της Ελλάδας. Σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν, του περασμένου Φεβρουαρίου, η ΕΕ έχει εκδώσει σωρεία προειδοποιητικών επιστολών προς την Ελλάδα, λόγω της αποτυχίας της χώρας να συμμορφωθεί με το ευρωπαϊκό δίκαιο, όσον αφορά την υποδοχή και την κράτηση αιτούντων άσυλο και προσφύγων, ιδιαίτερα στα ελληνικά νησιά. Επιπλέον, η έκθεση επεσήμανε συστηματικά pushbacks από την ελληνική πλευρά και επιβεβαίωσε την αποτροπή εισόδου για περισσότερα από 230.000 άτομα, μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου 2022.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα πρόκειται να συμβάλει με την ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (ΕΣΟΘΕ), το οποίο θα παρέχει μια καλύτερη εικόνα της κινητικότητας των ροών, ενώ στην Κύπρο έχει συσταθεί το πρόγραμμα Border Management and Visa Instrument (BMVI) για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης.
Το μεταναστευτικό στα πλαίσια του Μεσανατολικού Ζητήματος
Ένα κύριο ζήτημα που αναδείχθηκε, στη συζήτηση της Κομισιόν, είναι τα εξελισσόμενα δρώμενα στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, ο Έλληνας Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρης Καιρίδης, εξέφρασε την ανησυχία του για τον κίνδυνο μιας γενικευμένης αποσταθεροποίησης και αναφέρθηκε σε υποχρέωση συνολικής γεωστρατηγικής εγρήγορσης της Ευρώπης. Επιπλέον, ανέδειξε την αναγκαιότητα για μια διπλωματική προσπάθεια «αναζωογόνησης» της Κοινής Δήλωσης του 2016, ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία, η οποία φιλοξενεί περισσότερους από 5,2 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, για την καλύτερη αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω της ευθυγράμμισης της πολιτικής θεωρήσεων της Τουρκίας με την αντίστοιχη της Ένωσης. Σύμφωνα με δήλωση της Κομισιόν, η επόμενη συζήτηση με την Τουρκία τοποθετήθηκε σε έναν ακριβώς μήνα από σήμερα, στις 23 Νοεμβρίου 2023.
Όσον αφορά, τέλος, την Κύπρο, οι προσπάθειες αντιμετώπισης της μετανάστευσης φαίνεται να έχουν ήδη ευδοκιμήσει, καθώς, λόγω του πολέμου στην περιοχή της Παλαιστίνης και του Ισραήλ, ενεργοποιήθηκε το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο ΕΣΤΙΑ, με βάση το οποίο, από τις 10 έως τις 17 Οκτωβρίου, πάνω από 1000 άτομα εβραϊκής καταγωγής, με ευρωπαϊκή ή και άλλη υπηκοότητα, έχουν φιλοξενηθεί στο νησί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΕΕ: Το σχέδιο δράσης για την διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην Ανατολική Μεσόγειο, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
- Οι θέσεις Ελλάδας και Κύπρου για το μεταναστευτικό, Euronews Greece, διαθέσιμο εδώ
- EU Action Plan for the Eastern Mediterranean route, European Commission, διαθέσιμο εδώ
- Greece: Infringement Letters from the European Commission, NGOs Urge More Oversight on Greek Islands, Joint Civil Society Rule of Law Submission, Hundreds of Thousands ‘Prevented’ Entry, European Council on Refuges and Exiles (ECRE), διαθέσιμο εδώ
