Της Γεωργίας Δημοπούλου,
Η ελληνική κοινωνία, όπως διαπιστώνουμε με αισιοδοξία, έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου σε ό,τι αφορά τον εναγκαλισμό των ατόμων με ειδικές ικανότητες. Η ίδρυση όλο και περισσότερων σχολικών δομών ειδικής αγωγής και Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης που απευθύνονται σε άτομα με αναπηρίες αποτελούν τρανή απόδειξη για το παραπάνω. Ωστόσο, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι το κομμάτι της απορρόφησης των ΑμεΑ από τη σύγχρονη αγορά εργασίας δεν υπήρξε ποτέ μια εύκολη εξίσωση για τις κυβερνήσεις παγκοσμίως. Κι αυτό διότι, δυστυχώς, οι όποιες προσπάθειες της εκάστοτε Πολιτείας να δείξει αποδοχή και εναγκαλισμό στα άτομα αυτά, δεν ξεπέρασαν ποτέ τις κλειστόμυαλες πεποιθήσεις και το επιχειρηματικό συμφέρον κανενός εργοδότη. Τι καθιστά, όμως, το πρόβλημα αυτό άλυτο;
Βασικός φορέας και υπεύθυνος για κάθε παρόμοια κατάσταση αποτελεί η Πολιτεία. Εκείνη είναι που κοινωνικοποιεί, άλλωστε, το άτομο και, μέσω των νόμων που θεσπίζει, καθορίζει το μέγεθος των διεκδικήσεών του. Στην προκειμένη περίπτωση, πολλές φορές διαπιστώνουμε ιδίοις όμμασι πως το Ελληνικό Δημόσιο απασχολεί κατά καιρούς άτομα με ειδικές ικανότητες, συνήθως σε γραμματειακές θέσεις ή με αρμοδιότητες γραφείου. Και πράγματι, η ευκαιρία που τους δίνεται να βιοποριστούν μέσω του Ελληνικού Δημοσίου αποπνέει το αίσθημα της ελπίδας για το μέλλον. Ας δούμε, λοιπόν, κάποιες από τις ενέργειες στις οποίες η Ελληνική Πολιτεία έχει προβεί ήδη από τα τέλη του 2022, με σκοπό την ένταξη αυτής της ομάδας ανθρώπων στο εργατικό δυναμικό της χώρας: Καταρχάς, στη γενίκευση της εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας Αναπηρίας, μιας «κάρτας αξιοπρέπειας», στην προώθηση, επίσης, του Προσωπικού Βοηθού για την ενίσχυση της ανεξάρτητης διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία, θεσμός για τον οποίο έχει γίνει ήδη προεργασία και έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενίσχυση των πολιτικών αποϊδρυματοποίησης, με βάση τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές και διεύρυνση των πολιτικών της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), με την ένταξη όσων αναπήρων το επιθυμούν στην αγορά εργασίας.
Αν και όλα τα παραπάνω φαντάζουν ιδανικά –ιδίως για μια κοινωνία που με την πρώτη ευκαιρία δείχνει το χειρότερό της πρόσωπο στα άτομα με αναπηρία– τα στατιστικά της απασχόλησης ΑμΕΑ στη χώρα μας αποδεικνύουν το αντίθετο. «Τις πταίει», όμως; Ομολογουμένως η πρόσληψη ενός ατόμου με αναπηρία από μια επιχείρηση ή δημόσια υπηρεσία περιλαμβάνει πολλές περισσότερες πλευρές από τις προφανείς. Η έλλειψη σεβασμού, η εκμετάλλευση, ο χλευασμός, καθώς και η ειρωνεία στον κύκλο των συναδέλφων δεν αποτελούν σπάνια φαινόμενα. Αντίθετα, συχνά υπονομεύεται η ικανότητα των συνανθρώπων μας αυτών να εργαστούν, να παράξουν έργο στους επιθυμητούς ρυθμούς και να ανταποκριθούν, εν γένει, στις απαιτήσεις του εκάστοτε εργοδότη. Φαίνεται όμως, πως η αναπηρία δεν στερεί από τα άτομα αυτά την ικανότητα να διακρίνουν το πραγματικό ενδιαφέρον και την αγάπη των συναδέλφων τους από τον οίκτο που συχνά τους αποδίδεται. Αλλά και εκ μέρους του εργοδότη, πολλές φορές, η κατάσταση δεν είναι διαφορετική. Όπως όλα δείχνουν, επομένως, από εκεί ακριβώς είναι που θα πρέπει να ξεκινήσει η προσπάθεια για τη βελτίωση των παραπάνω συνθηκών.
Αυτό που είναι εφικτό και εφαρμόζεται με επιτυχία είναι οι επιδοτήσεις που συχνά δίνονται σε τέτοιους οργανισμούς, με σκοπό εκείνες να προσλάβουν προσωπικό από τη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα. Ωστόσο, θα πρέπει να εξασφαλιστεί πως οι θέσεις εργασίας που εκείνοι οι άνθρωποι αναλαμβάνουν συμβαδίζουν με τις αντοχές και τις ικανότητές τους. Για τον λόγο αυτόν, σε περίπτωση, λόγου χάρη, που η αναπηρία είναι κινητική, αυτό που ενδείκνυται είναι μια θέση γραφείου ή εξυπηρέτησης πελατών, που δεν θα τους επιβαρύνει σε κανένα βαθμό. Καίριο ρόλο στην τήρηση αυτού μπορεί να διαδραματίσει ο θεσμός της Επιθεώρησης Εργασίας. Οι τακτικές επισκέψεις των αντιπροσώπων της στους χώρους εργασίας ατόμων με ειδικές ανάγκες θα είναι καθοριστικές: κάθε φαινόμενο εκμετάλλευσης και υποτίμησης των δυνατοτήτων τους θα πρέπει να πατάσσεται, δίνοντας, έτσι, ένα παράδειγμα προς αποφυγή.
Μόνο τοιουτοτρόπως θα ανοίξει ο δρόμος για την ουσιαστική αποδοχή και ενσωμάτωση της κοινωνικής αυτής ομάδας στον κοινωνικό κορμό της χώρας. Το δικαίωμα στην εργασία είναι αναφαίρετο –το έχει πιστοποιήσει και ο ΟΗΕ άλλωστε. Προκειμένου, όμως, αυτό να μην εξαγοράζεται απλώς με επιδοτήσεις και συμφωνίες «ανταλλαγής» μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και των επιχειρήσεων της χώρας, απαιτείται προσπάθεια: μία προσπάθεια ανθρωπιστική και βαθιά αλτρουιστική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Παρουσία των ΑμεΑ ατην εργασία: Η δοκιμασία της αρχής της ίσης μεταχείρισης, justincaseath.com. Διαθέσιμο εδώ
- Υπ. Εργασίας: Τέσσερις νέες δράσεις για άτομα με αναπηρία-Νέα προγράμματα από τη ΔΥΠΑ, taxheaven.gr. Διαθέσιμο εδώ
