Της Ξένης Μουστάκα,
Η μεξικάνικη κουλτούρα εδώ και πολλά χρόνια σχετίζεται με παραδοσιακούς ξέφρενους χορούς στους δρόμους κάθε γειτονιάς, στολές και ρούχα με έντονα χρώματα, σομπρέρο και γενικότερα έχει θεωρηθεί μία πληθωρική κουλτούρα επηρεασμένη από ήθη και έθιμα ιθαγενών και άλλων φυλών. Πολλές φορές έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης βιβλίων, ταινιών, αλλά και θεατρικών έργων. Ένα από αυτά αποτελεί και το έργο του Luis Valdez, Los Vendidos, ένα κωμικό θεατρικό έργο, το οποίο επιχειρεί να προσφέρει μία ακριβής απεικόνιση της σύγχρονης Αμερικανικής κοινωνίας, δίνοντας έμφαση στο πώς ο Μεξικάνικος πληθυσμός όχι μόνο αποτελεί τη μειονότητα, αλλά και πώς γίνεται αντιληπτός μέσα από μία σειρά στερεοτύπων.
Η πλοκή του έργου περιστρέφεται γύρω από μία πώληση, καθώς η κυρία Χιμένεθ, γραμματέας του Αμερικανού προέδρου, έχει ως στόχο να αγοράσει ένα Μεξικάνικο «μοντέλο», ώστε αυτό με τη σειρά του να αντιπροσωπεύσει τη μεξικάνικη μειονότητα του πληθυσμού. Ο ιδιοκτήτης του καταστήματος, έτσι, της παρουσιάζει τριών ειδών μοντέλα, τον αγρότη, το μέλος συμμορίας και τον επαναστάτη, ως χαρακτηριστικά παραδείγματα του μεξικάνικου πολιτισμού. Ο Valdez ήθελε με τον δικό του τρόπο να επιδείξει πώς τα στερεότυπα ενός πληθυσμού δημιουργούν έντονο πρόβλημα, ιδίως όταν αποτελούν τη μειονότητα μίας χώρας. Οι ίδιοι οι Μεξικάνοι πολλές φορές ταυτίζουν τους εαυτούς τους με τα πρότυπα που η Αμερικανική κοινωνία τους ορίζει, και αυτά ακριβώς τα πρότυπα γίνονται φανερά μέσα από τις απαιτήσεις της γραμματέως για το ιδανικό «προϊόν». Η ίδια επιθυμεί έναν αντιπρόσωπο μαύρου χρώματος, αλλά όχι πολύ μαύρου, ο οποίος να είναι πολύ εργατικός. Ωστόσο, απορρίπτει το μοντέλου το μεξικανού αγρότη, καθώς δεν είναι γνώστης της αγγλικής γλώσσας και θεωρείται πλέον «ξεπερασμένος». Το μέλος της συμμορίας, γνωστό στη μεξικάνικη γλώσσα και ως Pachuco, ενώ μιλάει αγγλικά και αποτελεί ένα παράδειγμα της αστικής κοινωνίας, χαρακτηρίζεται ως κλέφτης που το μόνο που γνωρίζει να κάνει είναι να χορεύει, να χρησιμοποιεί μαχαίρια και να βρίζει. Τέλος, ο επαναστάτης αποτελεί την πιο χαρακτηριστική και παραδοσιακή φιγούρα του Μεξικανού, που καβαλάει το άλογό του, ζει στο βουνό και ηγείται της επανάστασης.
Μέσω, λοιπόν, αυτών των στερεοτύπων περιγράφεται η κρίση ταυτότητας που βίωνε ο πληθυσμός αυτός στην προσπάθειά του να αντισταθεί στην πολιτιστική αφομοίωση της Αμερικής. Το ίδιο το έργο σχετίζεται πολύ συχνά, αλλά και αποτελεί μέρος διαφόρων κινημάτων ενάντια στην ανισότητα και την οικονομική εξάρτηση μικρότερων κρατών. Το πιο γνωστό είναι το κίνημα των Chicano, ένα κοινωνικό και πολιτικό κίνημα στην Αμερική που είχε ως βασικό στόχο να προωθήσει την ταυτότητα των Μεξικανών, απορρίπτοντας την πολιτιστική αφομοίωση. Το κίνημα επηρεάστηκε και συνδέθηκε με το κίνημα της Μαύρης Δύναμης καθώς και τα δύο κινήματα είχαν παρόμοιους στόχους κοινοτικής ενδυνάμωσης και απελευθέρωσης ενώ καλούσαν επίσης για ενότητα. Ηγέτες όπως ο César Chávez, ο Reies Tijerina και ο Rodolfo Gonzales έμαθαν στρατηγικές αντίστασης και συνεργάστηκαν με ηγέτες του κινήματος Black Power. Ακτιβιστές και αγωνιστές γνώρισαν βαριά κρατική επιτήρηση, διείσδυση και καταστολή από πληροφοριοδότες της κυβέρνησης των Η.Π.Α. και πράκτορες προβοκάτορες μέσω οργανωμένων δραστηριοτήτων. Επιμέρους στόχοι ήταν η διεκδίκηση δικαιώματος ψήφου για τον μεξικάνικο πληθυσμό και η αυτό-οργάνωση της κοινότητας από τα ίδια της τα μέλη, ώστε αυτά να είναι σε θέση να ελέγχουν τους πόρους τους και να αποφασίζουν το μέλλον τους.
Η γενιά του Chicano κατανοούσε ότι ως μέρος της αυτο-ενδυνάμωσής της, έπρεπε να έχει μια αίσθηση της ιστορίας της, μια ιστορία που την είχαν αρνηθεί στα σχολεία. Οι Μεξικανοί δεν έπρεπε να έχουν ιστορία στις Η.Π.Α., ωστόσο η γενιά του Chicano αναγνώρισε ενστικτωδώς ότι είχε μια ιστορία ή ιστορία που έπρεπε να ανακαλύψει. Αυτό σήμαινε την εξερεύνηση των ιθαγενών και την ιστορία των Μεξικανών μεταναστών στις Η.Π.Α., αλλά αυτή ήταν μια ιστορία που γνώριζε μόνο μέσω της οικογενειακής και κοινοτικής παράδοσης και δεν μελετήθηκε συστηματικά από ιστορικούς. Αυτή η αναζήτηση για ένα σχετικό και χρήσιμο παρελθόν οδήγησε στην ανάπτυξη του πεδίου της ιστορίας του Chicano ως μέρος των προσπαθειών του κινήματος να καθιερώσει προγράμματα σε πανεπιστήμια και κολέγια, με σκοπό το εκπαιδευτικό σύστημα της Αμερικής να συμπεριλάβει στο πρόγραμμα και την κουλτούρα των μειονοτήτων.
Έτσι, γράφτηκε μια νέα σελίδα στην ιστορία της Αμερικής με το όνομα Chicano να συνδέεται με την έννοια της εθνικής αλληλεγγύης και της πολιτικής αυτονομίας, αν και ακόμα και στη σημερινή εποχή μειονότητας εξακολουθούν να διεκδικούν τα δικαιώματά τους ενάντια στο κατεστημένο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- An Analysis of the Characters in “Los Vendidos”, theclassroom.com, διαθέσιμο εδώ
- Background on the Chicano Movement, facinghistory.org, διαθέσιμο εδώ
