Της Μαριτίνας Χτενά,
Για να εισβάλεις σε ένα σχολείο και να αρχίσεις να πυροβολείς όποιον βρεις μπροστά σου, θα πρέπει να είσαι ψυχικά άρρωστος, σωστά; Ε λοιπόν, η απάντηση είναι και ναι και όχι. Γενικότερα, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι κατά συρροή δολοφόνοι είναι και ψυχοπαθείς. Αυτό συμβαίνει, γιατί το ανθρώπινο μυαλό προσπαθεί να σκεφτεί μια λογική εξήγηση για το τί οδήγησε τον δράστη στο να εκτελέσει τις ανάλογες πράξεις. Έτσι λοιπόν, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι είναι ένα ψυχικά διαταραγμένο άτομο, το οποίο ευθύνεται για μία φρικτή τραγωδία και θα μπει στη φυλακή, ώστε να συνεχίσουμε ήσυχα εμείς οι υπόλοιποι την καθημερινότητά μας. Αλλά τι γίνεται όταν μάθουμε ότι οι δράστες δεν ήταν ψυχικά ασθενείς; Πώς εξηγεί το ανθρώπινο μυαλό τις πράξεις τους τότε;
Το φως στο τούνελ
Η αλήθεια είναι ότι οι ψυχοπαθείς, οι κοινωνιοπαθείς και οι αντικοινωνικές προσωπικότητες, σε σύγκριση με τους serial killers, είναι αρκετά πιο συχνές στον γενικό πληθυσμό. Μια νέα μελέτη θέτει ερωτήματα σχετικά με την πηγή διαφόρων ψυχικών διαταραχών κάποιων δολοφόνων. Την έρευνα διεξήγαγε ο Gary Brucato, ερευνητής του τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια στη Νέα Υόρκη, μαζί με τους συναδέλφους του. Με βάση αυτή, προσπάθησε να δημιουργήσει μια ξεκάθαρη αντίληψη σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ σοβαρών ψυχικών ασθενειών και περιπτώσεις μαζικών πυροβολισμών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μόνο το 8% των μαζικών εκτελεστών είχαν ψυχική ασθένεια. Παρόλα αυτά, όμως, η πλειονότητα των κατά συρροή δολοφόνων παρουσιάζουν έντονα σημάδια ψυχοπαθολογίας σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό.
Από τον Ted Bundy στον Andrei Chikatilo
Κάποιοι διαχωρίζουν τους serial killers σε δύο κατηγορίες. Στους ψυχωσικούς και τους ψυχοπαθείς. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα άτομα με έλλειψη ηθικής συνείδησης, η οποία εξηγείται μέσω κάποιας ψυχοπαθολογίας, η οποία είναι δυνατό να διαγνωστεί. Οι ψυχωσικοί είναι άτομα αποκομμένα από την πραγματικότητα, έχουν ψευδαισθήσεις και έχουν παραδώσει την ηθική τους ευθύνη σε κάποια τρίτη δύναμη που συνήθως την αντιλαμβάνονται μέσω των φωνών, που τους δίνουν διαταγές ή «σημάδια» που τους καθοδηγούν. Πρέπει να σημειωθεί πως οι ψυχωσικοί δολοφόνοι, εφόσον μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με την πραγματικότητα, πολύ συχνά νιώθουν τύψεις για ό,τι έχουν κάνει, αλλά πιστεύουν πως είναι αδύνατο να το σταματήσουν. Οι ψυχωσικοί είναι ένας μικρός αριθμός δολοφόνων, σε σχέση με τους μη ψυχωσικούς, που έχουν απόλυτη επαφή με την πραγματικότητα. Ωστόσο, δυστυχώς η ταύτιση ψυχωτικών διαταραχών με δολοφονικές φιγούρες έχει δαιμονοποιήσει αρκετές ψυχικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια.
Στη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία κατατάσσονται οι μη ψυχωσικοί, αλλά ψυχοπαθείς δολοφόνοι. Τα άτομα αυτά, αν και έχουν επίγνωση των ηθικών κανόνων, δεν τους νοιάζει εάν οι πράξεις τους εντάσσονται σε αυτούς. Αρκούνται στην προσωπική ικανοποίηση που λαμβάνουν από τη δολοφονία, μέσω της επίδειξης εξουσίας. Αυτά τα άτομα δεν έχουν ισχυρή ηθική συνείδηση και για αυτό το λόγο δεν έχουν καθόλου ενοχές. Έχουν την τάση να ταυτίζουν τα θύματά τους με τους ίδιους και βλέπουν τα θύματά τους ως τρόπαια μιας πράξης για την οποία πρέπει να είναι περήφανοι. Συνήθως, ξεχωρίζουν λόγω ψυχρών συναισθημάτων και απομόνωσής τους.
Σε ένα άρθρο του το 1963 ο J.M.MacDonald πρότεινε για πρώτη φορά την τριάδα της κοινωνικοπάθειας ή αλλιώς τριάδα MacDonald. Αυτή αναφέρεται στην ιδέα ότι υπάρχουν τρία σημάδια που μπορούν να δείξουν αν κάποιος θα μεγαλώσει για να γίνει κατά συρροή δολοφόνος. Τα σημάδια αυτά είναι:
- Είναι σκληρός με τα ζώα
- Πυρπόληση αντικειμένων
- Τακτική διαβροχή κρεβατιού
Μια καλή ερώτηση είναι γιατί μεταξύ των πολλών χαρακτηριστικών συμπεριφορών, ο ψυχίατρος ξεχώρισε αυτά τα τρία; Ο MacDonald πίστευε ότι η σκληρότητα προς τα ζώα προέρχεται από παιδιά που ταπεινώνονται για παρατεταμένες περιόδους. Έτσι, τα παιδιά εκδηλώνουν τις απογοητεύσεις τους στα ζώα, για να εκτονώσουν τον θυμό τους σε κάτι πιο αδύναμο και ανυπεράσπιστο. Ακόμη, ο MacDonald πρότεινε ότι το άναμμα πυρκαγιών μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένας τρόπος για τα παιδιά να εκτονώσουν τα συναισθήματα επιθετικότητας και αδυναμίας, που προκαλούνται από την ταπείνωση και συνδέεται με το αίσθημα απώλειας ελέγχου. Τέλος, η νυχτερινή ενούρηση που συνεχίζεται μετά την ηλικία των 5 ετών για αρκετούς μήνες θεωρήθηκε από τον MacDonald ότι συνδέεται με τα ίδια συναισθήματα ταπείνωσης, όπως τα προηγούμενα.
Σημάδια των ενηλίκων ψυχοπαθών
Τα αίτια της ψυχοπάθειας μπορεί να οφείλονται σε γενετικούς, αλλά και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι άντρες είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν από τις γυναίκες και τα συμπτώματα είναι πιο ορατά μετά από τα 20 χρόνια ζωής. Ορισμένα από τα σημάδια θα μπορούσαν να είναι τα εξής:
Αναζήτηση αδρεναλίνης και ενθουσιασμού
Δραστηριότητες που έχουν έναν φυσικό κίνδυνο ή ο κίνδυνος να πιαστούν κάνοντας μια παράνομη πράξη, είναι κάτι που εξιτάρει κάποιους ψυχοπαθείς. Επειδή έχουν περιορισμένη ανησυχία για την ασφάλειά τους ή των άλλων, θα προσπαθήσουν να πείσουν τους γύρω τους να συμμετέχουν σε κάποια επικίνδυνη συμπεριφορά.
Επιφανειακή γοητεία
Η προβολή μιας γοητευτικής εμφάνισης με σκοπό την αποδοχή και των θαυμασμό των υπολοίπων είναι κάτι που συχνά επιδιώκουν οι ψυχοπαθείς. Οι συνομιλίες μπορεί να περιλαμβάνουν πνευματώδη σχόλια και φανταστικές ιστορίες. Αυτή, όμως, η ελεγχόμενη προσωπικότητα σταδιακά εξασθενεί.
Έλλειψη συνείδησης
Η γνωστή, στους περισσότερους από εμάς, «φωνή της συνείδησης», είναι λιγότερο δυνατή στους ψυχοπαθείς. Επικρατεί μια περιορισμένη ικανότητα για αυτούς τους ανθρώπους να βιώσουν αισθήματα όπως ενσυναίσθηση, ενοχή, τύψεις, συμπάθεια και λύπηση και να ανταποκριθούν σε αυτά. Αυτή η έλλειψη των συναισθημάτων είναι το πρώτο σημάδι που γίνεται αντιληπτό από όλους. Ακόμη, μπορεί να έχουν μάθει τι πρέπει να πουν για να φαίνονται φυσιολογικοί στον κόσμο, αλλά δεν είναι τίποτα πέρα από λόγια του αέρα.
Ναρκισσιστές
Η αλαζονεία είναι, επίσης, ένα πιθανό χαρακτηριστικό των ψυχοπαθών. Σε ορισμένες περιπτώσεις ένας ψυχοπαθής έχει στρεβλή άποψη σχετικά με τις δυνατότητές του και πρόβλημα να δει τον εαυτό του και τα ταλέντα του με τον τρόπο που τα βλέπουν οι άλλοι. Αυτός ο τύπος «μεγαλοϊδεασμού» οδηγεί τους ψυχοπαθείς να πιστεύουν ότι οι κοινοί νόμοι δεν ισχύουν για αυτούς στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν την κορυφή.
Χειραγωγούν τους άλλους
Ένας ψυχοπαθής αρέσκεται στο να χειραγωγεί τους άλλους και να ψεύδεται, προκειμένου να τους εξαπατήσει, για να δει τους άλλους να αντιδρούν στις δικές του ραδιουργίες. Δεν έχει κάτι χειροπιαστό να κερδίσει, απλά δεν μπορεί να αντισταθεί στην τάση που έχει να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο. Η χειραγώγηση περιλαμβάνει κολακεία και ενοχές. Θα καταφέρει να εκμεταλλευτεί την αίσθηση της συμπάθειας, ώστε να μην τον υποψιαστείτε αργότερα. Αυτή η λεπτή, αλλά αποτελεσματική μέθοδος χειραγώγησης μπορεί να είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί. Πώς θα κατηγορήσετε τον φίλο σας για το ψέμα του, όταν προσπαθούσε (επιφανειακά) να σας βοηθήσει και σας φέρεται με τόση καλοσύνη;
Πρέπει να αποβάλλουμε την εικόνα του Dr. Hannibal Lecter από την ταινία Σιωπή των Αμνών, όταν σκεφτόμαστε πώς συμπεριφέρεται ένας serial killer στην καθημερινότητά του. Οι ταινίες, οι σειρές και γενικά το Hollywood έχει ρομαντικοποιήσει τους serial killers και δεν αποτελούν αντικειμενικά δεδομένα, για να εντοπίσεις σε ένα πλήθος ανθρώπων έναν από αυτούς. Δεν είναι κάθε ψυχοπαθής άμεσα και δολοφόνος. Ούτε ένας δολοφόνος είναι άμεσα ψυχοπαθής. Μπορεί να είναι οποιοσδήποτε. Ο διπλανός σου στο αμφιθέατρο ή στη δουλειά. Ο τύπος που σε άφησε να περάσεις πρώτος στην ουρά του σουπερμάρκετ. Εγώ. Εσύ. Γιατί μην ξεχνάς, τα φαινόμενα απατούν…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σημάδια που δείχνουν ψυχική διαταραχή, healthweb.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Μύθοι, αλήθειες, ψυχική υγεία και κατά συρροή δολοφονίες, edormos.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Can the Macdonald triad predict serial killers?, healthline.com. Διαθέσιμο εδώ
- Είναι οι μαζικοί δολοφόνοι ψυχικά ασθενείς;, psychologynow.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Κατά συρροή δολοφόνοι, τα τέρατα στην ντουλάπα μας, psychologein.net. Διαθέσιμο εδώ
