Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η συνεχιζόμενη κρίση στη Μέση Ανατολή έχει εγείρει σημαντικές ανησυχίες σχετικά με το περίπλοκο δίκτυο των σχέσεων, τη δυναμική εξουσίας και τις περιφερειακές εντάσεις. Αυτό το άρθρο εμβαθύνει στις πολύπλευρες πτυχές αυτής της κρίσης και υπογραμμίζει τη μοναδική θέση της Τουρκίας ως δυνητικού μεσολαβητή σε μια ασταθή περιοχή. Πριν εξετάσουμε τον ρόλο της Τουρκίας, είναι κρίσιμο να κατανοήσουμε το ευρύτερο πλαίσιο και την περίπλοκη δυναμική που παίζει.
Είναι σημαντικό να διαλυθούν οποιεσδήποτε απλοϊκές αντιλήψεις σχετικά με τα κίνητρα και τους παράγοντες πίσω από αυτήν την κρίση. Η ιδέα ότι αυτό το γεγονός έχει ενορχηστρωθεί για να παρατείνει την πολιτική σταδιοδρομία του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu, με τη σιωπηλή υποστήριξη της Mossad ή των ισραηλινών υπηρεσιών ασφαλείας, υπολείπεται μιας συνολικής κατανόησης. Ο Netanyahu, σε ηλικία 73 ετών, αντιμετωπίζει περιορισμούς στην παράταση της πολιτικής του καριέρας και η έκβαση αυτής της κρίσης είναι απίθανο να αλλάξει σημαντικά την πολιτική του μοίρα. Η κατάσταση είναι πολύ πιο περίπλοκη από ένα απλό πολιτικό τέχνασμα.
Επιπλέον, αυτή η κρίση υπογραμμίζει το γεγονός ότι το παγκόσμιο τοπίο στη νέα χιλιετία χαρακτηρίζεται από έλλειψη αδιαμφισβήτητων δυνάμεων σε διάφορες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής. Πολλαπλά διαφορετικά στοιχεία διασταυρώνονται από διάφορες οπτικές γωνίες, δημιουργώντας νέους αγωνιστικούς χώρους και κανέναν κυρίαρχο παράγοντα στην περιοχή.
Η κρίση περιλαμβάνει ένα περίπλοκο δίκτυο ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης της αντίθεσης του Ιράν στις συμφωνίες εξομάλυνσης του Ισραήλ με πολλά αραβικά έθνη μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ. Ανίκανοι να διακόψουν αυτήν τη διπλωματική διαδικασία ομαλοποίησης, ορισμένοι παράγοντες στον μουσουλμανικό κόσμο μπορεί να έχουν στραφεί στη Χαμάς, ένα βάναυσο εργαλείο αντίστασης. Η διάκριση μεταξύ της Χαμάς και της Παλαιστίνης αποτελεί σημαντική πρόκληση για όσους βρίσκονται στον μουσουλμανικό κόσμο, δημιουργώντας ένα εμπόδιο για να ευθυγραμμιστούν με το Ισραήλ. Αυτές οι προτιμήσεις μπορούν, ενδεχομένως, να κλιμακώσουν τη συνεχιζόμενη σύγκρουση.
Οι περιπλοκές της κρίσης επεκτείνονται στον αραβικό κόσμο, όπου ηγέτες όπως ο Σαουδάραβας Πρίγκιπας Mohammed bin Salman έχουν κάνει σημαντικές προσπάθειες δημόσιας διπλωματίας στη Δύση, εν μέρει επηρεασμένοι από την επιθυμία τους να καταπνίξουν τη βία στην περιοχή. Επιπλέον, οι αποκαλύψεις για την οικονομική υποστήριξη του Κατάρ προς τη Χαμάς έχουν βλάψει τη φήμη της, ρίχνοντας σκιά στις πρακτικές «ήπιας δύναμης» των κρατών του Κόλπου.
Από την άποψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυτή η κρίση έχει τη δυνατότητα να αμαυρώσει περαιτέρω την ήδη αρνητική αντίληψη των μουσουλμάνων παγκοσμίως. Η τάση να εξισώνει τη Χαμάς με όλους τους Μουσουλμάνους ή την Παλαιστίνη με όλους τους Μουσουλμάνους μπορεί να οδηγήσει σε μια λανθασμένη επισήμανση οποιουδήποτε είναι μουσουλμάνος ή υποστηρίζει την Παλαιστίνη ως «κακό». Ομοίως, η πιθανή θυματοποίηση του Ισραήλ στην κρίση δεν θα πρέπει να το απαλλάξει από παλαιότερες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Οποιαδήποτε χερσαία επιχείρηση στη Γάζα με στόχο αμάχους θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή, προκαλώντας δυνητικά τρομοκρατικές επιθέσεις και κοινωνική αναταραχή στις δυτικές πόλεις.
Παρά το περίπλοκο και προκλητικό τοπίο, η Τουρκία βρίσκεται σε μοναδική θέση κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης. Ενώ ορισμένα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία επέτρεψαν στα ισλαμικά τους αισθήματα να υπερισχύσουν του ορθολογισμού, ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan και το Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσαν ισορροπημένες δηλώσεις, καλώντας σε συμφιλίωση και από τις δύο πλευρές. Η βούληση της Τουρκίας να μειώσει τις εντάσεις στην περιοχή είναι εμφανής και οι συνεχείς διάλογοι με τις Ηνωμένες Πολιτείες ενισχύουν αυτήν τη δέσμευση.
Η σημερινή τουρκική ηγεσία, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργού Εξωτερικών Hakan Fidan και της ομάδας του, επιδεικνύει μια ορθολογική προσέγγιση στην περιφερειακή δυναμική και μια ευαισθησία στη θρησκευτική διάσταση του ζητήματος. Ο δυνητικός ρόλος της Τουρκίας ως μεσολαβητής είναι συνεπής με τη στρατηγική της μετά τις εκλογές του 2023 να ακολουθεί μια ισορροπημένη εξωτερική πολιτική.
Ενώ η Τουρκία έχει την ικανότητα να συμμετάσχει σε διάλογο με τα αντικρουόμενα μέρη, αντιμετωπίζει ένα σημαντικό εμπόδιο με τη μορφή της κοινής γνώμης, η οποία συχνά επηρεάζεται από συναισθηματικές αντιδράσεις. Ο ρόλος της Τουρκίας ως μεσολαβητής είναι όλο και πιο δύσκολος λόγω της πίεσης της κοινής γνώμης.
Συμπερασματικά, η εμπλοκή της Τουρκίας σε αυτήν την κρίση είναι σχεδόν αναπόφευκτη, δεδομένης της στρατηγικής της σημασίας, του πληθυσμού με μουσουλμανική πλειοψηφία και των ιστορικών δεσμών με την περιοχή. Για να διασφαλίσει την περιφερειακή και παγκόσμια σταθερότητα, η Τουρκία πρέπει να συνεχίσει την ορθολογική της προσέγγιση. Αν και η πορεία προς τα εμπρός μπορεί να είναι δύσκολη, ο ρόλος της Τουρκίας ως μεσολαβητής μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην περιοχή και τον κόσμο, ενισχύοντας την ελπίδα για ένα πιο σταθερό και ειρηνικό μέλλον στη Μέση Ανατολή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Why Israel-Hamas is Erdoğan’s new ‘mission impossible’, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Turkey’s Erdogan calls Israeli siege and bombing of Gaza a ‘massacre’, Al Jazheera, διαθέσιμο εδώ
