Του Δημήτρη Τσελίκα,
Συνεχίζουμε την εξιστόρηση του βίου του Θεμιστοκλή, που ξεκινήσαμε εδώ. Στο προηγούμενο μέρος είδαμε τα νεανικά του χρόνια και ένα μέρος του χαρακτήρα του, καθώς και την ανάρρησή του στα πολιτικά δρώμενα της Αθήνας, λίγο πριν ξεκινήσει η δεύτερη περσική εισβολή στην Ελλάδα.
Όταν οι Πέρσες αποφάσισαν να ξεκινήσουν τη δεύτερη εκστρατεία τους εναντίον της Ελλάδος, οι Αθηναίοι σκέφτονταν ποιον να ορίσουν στρατηγό. Μπροστά στον κίνδυνο, όμως, κανείς δεν έκανε το βήμα μπροστά και όλοι είχαν τρομοκρατηθεί. Ο μόνος που επιθυμούσε να αναλάβει την αρχηγία ήταν ο Επικύδης, γιος του Ευφημίδου, πολιτικός ικανός στη ρητορική αλλά λιγόψυχος και εύκολα εξαγοράσιμος με χρήματα. Αυτός ήταν πολύ κοντά στο να εκλεγεί στρατηγός. Ο Θεμιστοκλής όμως διαισθάνθηκε τον κίνδυνο που εγκυμονούσε μια τέτοια επιλογή – μια ολική καταστροφή για την Ελλάδα. Έτσι, εξαγόρασε τον Επικύδη με χρήματα, και ανέλαβε εκείνος την αρχηγία.
Από όταν έγινε αυτό, έγιναν κάποια περιστατικά που έτυχαν επαίνου από τους συμπολίτες του. Όταν οι απεσταλμένοι του Πέρση βασιλιά ζήτησαν «γη και ύδωρ» από την Αθήνα, ο Θεμιστοκλής έπιασε τον διερμηνέα τους και τον καταδίκασε σε θάνατο, γιατί τόλμησε να χρησιμοποιήσει την ελληνική γλώσσα για να εκφράσει βαρβαρικές προσταγές. Ακόμα, έγραψε στον κατάλογο των «ατιμασμένων» πολιτών τον Άρθμιο τον Ζελείτη και τα παιδιά του και τους απογόνους του, γιατί έφερε χρυσάφι από τους Μήδους στους Έλληνες. Το μεγαλύτερο όμως από τα έργα του ήταν το ότι κατήργησε, στην ουσία, τους εμφυλίους πολέμους μεταξύ των Ελλήνων και τους έπεισε να ομονοήσουν εναντίον του κοινού εχθρού τους, των Περσών. Σε αυτό λέγεται ότι τον βοήθησε ο Χείλεος από την Αρκαδία.
Ο Θεμιστοκλής προσπάθησε από την αρχή να πείσει τους Αθηναίους να μπουν στα πλοία και να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες στη θάλασσα, όμως εκείνοι δίσταζαν. Γι’ αυτό, συμφώνησε να σταλεί ένα μεγάλο στράτευμα στα Τέμπη (όπως έχουμε αναφέρει στον βίο του Λεωνίδα) για να ανακόψει εκεί τους βαρβάρους. Όταν όμως οι Θεσσαλοί και οι υπόλοιπες πόλεις ως την Βοιωτία μήδισαν, τότε οι Αθηναίοι άρχισαν να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στις προτάσεις του Θεμιστοκλή και τον έστειλαν με στόλο στο Αρτεμίσιο, για να αντιμετωπίσει τον εχθρό.
Η ελληνική ναυτική δύναμη ανερχόταν σε 271 τριήρεις (127 οι Αθηναίοι, 40 οι Κορίνθιοι, 20 οι Μεγαρείς, 20 οι Χαλκιδείς, 18 οι Αιγινήτες, 12 οι Σικυώνιοι, 10 οι Σπαρτιάτες, 8 οι Επιδαύριοι, 7 οι Ερετριείς, 5 οι Τροιζήνιοι, 2 οι Στυρείς και 2 οι Κείοι) και σε 9 πεντηκοντόρους (2 οι Κείοι και 7 οι Οπούντιοι Λοκροί). Να σημειωθεί πως τα 20 πλοία που επάνδρωσαν οι Χαλκιδείς ήταν αθηναϊκά σκαριά αλλά με πλήρωμα εξ ολοκλήρου χαλκιδαϊκό, και πως οι Πλαταιείς, αν και δεν είχαν καμία απολύτως εμπειρία ναυτικής τέχνης, ωθούμενοι από γενναιότητα και προθυμία επάνδρωσαν κάποια από τα αθηναϊκά πλοία – άλλη μια ένδειξη της ελληνικής δόξας, και πάλι από τους Πλαταιείς. Λόγω του πλήθους των αθηναϊκών πλοίων, οι Αθηναίοι θέλησαν να αναλάβουν και την αρχηγία του στόλου, όμως οι υπόλοιποι σύμμαχοι απείλησαν ότι θα διαλύσουν το στράτευμα αν ο αρχηγός δεν ήταν Λάκων. Μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο, ο Θεμιστοκλής έκανε αμέσως πίσω, και παρεχώρησε την αρχηγία στον Σπαρτιάτη Ευρυβιάδη του Ευρυκλείδου, λέγοντας στους συμπολίτες του πως στο μέλλον όλοι οι Έλληνες θα ακολουθούν από μόνοι τους τους Αθηναίους, αν οι τελευταίοι δείξουν ανδρεία στον πόλεμο.
Όταν ο περσικός στόλος έφτασε στις Αφέτες, ο Ευρυβιάδης και οι υπόλοιποι Έλληνες τρόμαξαν από το μέγεθός του, και επειδή ακούστηκε πως άλλα 200 περσικά πλοία κατέφταναν από την Σκιάθο, σκέφτηκε πολύ σοβαρά να αποχωρήσει από το Αρτεμίσιο και να προσορμιστεί στην Πελοπόννησο. Οι Ευβοείς άρχισαν να παρακαλούν τον Ευρυβιάδη να περιμένει λίγο ακόμα, μέχρις ότου να μεταφέρουν σε ασφαλές μέρος τα παιδιά και τις οικογένειές τους, εκείνος όμως ήθελε να φύγει το συντομότερο. Έτσι, κατέφυγαν στον Θεμιστοκλή, δίνοντάς του και αμοιβή 30 ταλάντων – ποσό τεράστιο για την εποχή. Ο Θεμιστοκλής δέχθηκε τα χρήματα, αφού είχε προηγουμένως σκεφτεί ένα σχέδιο. Έδωσε 5 τάλαντα στον Ευρυβιάδη, σαν δήθεν να τα έδινε από την προσωπική του περιουσία, 3 στον Αδείμαντο του Ωκύτου, τον Κορίνθιο στρατηγό, και τα υπόλοιπα τα κράτησε για τον αγώνα. Επίσης, σύμφωνα με τον Φανία από την Λέσβο, από όλους τους Αθηναίους πιο επίμονα εναντιωνόταν στα σχέδιά του ο Αρχιτέλης, που ήταν τριήραρχος στο ιερό πλοίο και ετοιμαζόταν να φύγει από εκεί, γιατί δεν είχε χρήματα να δώσει στους ναύτες του. Ο Θεμιστοκλής ερέθιζε ακόμη περισσότερο την οργή των ναυτών εναντίον του, ως το σημείο που να τρέξουν όλοι μαζί και να του αρπάξουν το δείπνο του. Και τη στιγμή αυτή που ο Αρχιτέλης ήταν στενοχωρημένος και αγανακτισμένος απ᾽ αυτό που έγινε, του έστειλε ο Θεμιστοκλής μέσα σ᾽ ένα καλάθι, ψωμί και κρέας για δείπνο, βάζοντας κάτω απ᾽ αυτά ένα ασημένιο τάλαντο και του παρήγγειλε να δειπνήσει για την ώρα, και την άλλη μέρα να φροντίσει για τους ναύτες του, ειδάλλως θα φωνάξει δυνατά να το ακούσουν όλοι όσοι ήταν εκεί, πως τάχα πήρε χρήματα από τους εχθρούς.
Ο Θεμιστοκλής είχε οργανώσει ένα σύστημα από κατασκόπους, και έτσι μάθαινε όλα όσα συνέβαιναν στο εχθρικό στρατόπεδο. Ο Σκυλλίας από την Σκιώνη και ο Πολύας από την Αντίκυρα ακολουθούσαν τον περσικό στόλο, ο Αβρώνυχος από την Αθήνα παρακολουθούσε τον περσικό στρατό στις Θερμοπύλες κ.α.
Ειδικά ο Σκυλλίας, ήταν αυτός που ενημέρωσε τους Έλληνες για την άφιξη των 200 βαρβαρικών πλοίων τα οποία σκόπευαν να περικυκλώσουν τους Έλληνες. Ήταν δύτης ικανότατος, και γι’ αυτό τον είχαν αναγκάσει οι Πέρσες να τους υπηρετεί. Σκόπευε από καιρό να λιποτακτήσει αλλά δεν έβρισκε την κατάλληλη ευκαιρία. Όταν έμαθε τα σχέδια των Περσών, βούτηξε στη θάλασσα, έκοψε τα σχοινιά από τις άγκυρες των περσικών πλοίων, δημιουργώντας τους τεράστια προβλήματα. Χρησιμοποιώντας ένα καλάμι ως αναπνευστήρα κολύμπησε, χωρίς να ανέβει στην επιφάνεια της θάλασσας, από τους Αφέτες ως το Αρτεμίσιο, μία απόσταση 80 σταδίων (1 αρχαίο στάδιο = 184,87 μ., δηλ. περ. 14.790 μ.) (!). Μαζί του ήταν και η κόρη του Ύδνα ή Κύανα, δεινή κολυμβήτρια επίσης, που τον βοήθησε στο κατόρθωμά του. Ήταν, θα μπορούσαμε να πούμε, οι πρώτοι ΟΥΚ της ιστορίας. Για την προσφορά τους ο Σκυλλίας και η Ύδνα τιμήθηκαν με ανδριάντες στους Δελφούς.
Συνεχίζεται…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κων. Παπαρρηγόπουλος, «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», τόμος 2, Αθήνα: Εκδόσεις Λυμπέρη – Εκδόσεις Οξύ.
- Πλεύρης, Κ. (2012), Οι βάρβαροι (Αναφορά στα Ελληνοπερσικά), Αθήνα: Εκδόσεις Ήλεκτρον.
- Ηρόδοτος Αλικαρνασσεύς, Ιστοριών Η’ – Ουρανία (2012), μτφρ. Τζαφερόπουλος Α., Αθήνα: Βιβλιοθήκη Των Ελλήνων – Γεωργιάδης.
- Biographies – Οι μεγάλοι όλων των εποχών, τόμος 1: Αρχαιότητα, Αθήνα: Εκδόσεις Δομή Α.Ε.
- Θεμιστοκλής: Η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα της αρχαιότητας, ekivolos.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Themistocles, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
- Themistocles: Champion of Athenian Sea Power, usni.org, Διαθέσιμο εδώ
- Themistocles, livius.org, Διαθέσιμο εδώ
- Themistocles, pbs.org, Διαθέσιμο εδώ
