Του Ηλία Βασιλειάδη,
Στις 25/08/2023, επισημοποιήθηκε από την Ιερά Σύνοδο η αποχώρηση του Παναγιωτάτου Άνθιμου δια της παραιτήσεώς του λόγω γήρατος. Η παραίτηση του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης έρχεται να κλείσει μια θυελλώδη εικοσαετία και μισό αιώνα διαποίμανσης μιας τόσο ιστορικής και κομβικής Μητρόπολης από δύο κορυφαίους Ιεράρχες, τον Παντελεήμων Β’ Χρυσοφάκη και τον Άνθιμο Ρούσσα. Δύο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες με ένα τεράστιο αποτύπωμα στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της πόλης. Η παραίτηση αυτή ανοίγει εκ νέου την κουβέντα για την οριοθέτηση ορίου ηλικίας και την ύπαρξη συντάξιμου και στους Ιεράρχες.
Η Εκκλησία αποτελεί, φυσικά, το Σώμα Ζώντος Χριστού και η φυσική της θέση είναι η πνευματική καθοδήγηση-ανακούφιση του ποιμνίου, πέραν των διάφορων φιλανθρωπικών δράσεων που αναλαμβάνει. Αυτή η παρατήρηση δεν μπορεί όμως να αναιρέσει το γεγονός ότι διοικείται από ένα σύνολο ανθρώπων που έχουν μια συγκεκριμένη χρονική πορεία ζωής και την πορεία υγείας που εν πολλοίς δεν μπορεί κανένας να τα ξεπεράσει. Ο Αρχιερέας είναι τύπος και τόπος Χριστού. Για αυτό διασφαλίζεται το αμετάθετο και το ισόβιο ως προς την διοίκηση της Εκκλησίας. Πώς, όμως, μπορούν να διασφαλιστούν τα ανωτέρω όταν μιλούμε για ένα Ιεράρχη που έχει χάσει την ικανότητά του να ποιμαίνει λόγω ηλικίας ή ασθενείας;
Η Ιεραρχία ειδικά επί Χούντας είχε εφαρμόσει δια της Αριστείδην Συνόδου την υποχρεωτική παραίτηση των γηρασθέντων Ιεραρχών. Και αυτό εφαρμόστηκε και τα επόμενα χρόνια για να εξασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία μιας Μητρόπολης. Βέβαια, με τις υφιστάμενες αλλαγές στον δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα, η άνωθεν ενέργεια έχει κηρυχθεί παράνομη. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχουμε υπάρξει κοινωνοί ρημασθέντων Μητροπόλεων λόγω του συγκεκριμένου γεγονότος, με αποτέλεσμα η παρουσία της Εκκλησίας στα κοινωνικά δρώμενα να έχει περιοριστεί. Πρέπει να τονίσουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και την ενσυναίσθηση, που πολλές φορές ξεχνάμε. Πρέπει να σκεφτούμε ότι χρειάζεται να υπάρξουν δομικές αλλαγές και στους κανόνες της Εκκλησίας και στον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας. Να υπάρξει ένα ηλικιακό όριο αποχώρησης, όπως υπάρχουν και ηλικιακά όρια με βάση τα οποία θεωρείται κάποιος ότι μπορεί να χειροτονηθεί.
Κάποιος θα αναρωτηθεί, όμως, ότι υπάρχουν ηλικιωμένοι Ιεράρχες με άψογη υγεία και ακμάζουσα διάθεση. Γιατί να στερηθεί μια Μητρόπολη τον άνθρωπό της; Όσο και να προσπαθεί ένας άνθρωπος να είναι ενεργός στη ζωή του μέχρι τέλους, το σώμα, το σθένος και οι αντοχές τείνουν σε μια ελλειμματική πορεία, δυστυχώς. Ένας αξιοσέβαστος Ιεράρχης στα 40 του και στα 50 του είχε τεράστια αποθέματα σθένους, ενώ σε μεγαλύτερη ηλικία αρχίζει και το χάνει σταδιακά. Το ζήτημα του ηλικιακού ορίου ανοίγει και ένα νέο θέμα: Ποιος θα είναι ο επόμενος που θα έρθει;
Εδώ, το ζήτημα νομίζω είναι πλέον ξεκάθαρο. Η Ιεραρχία δίνει το χρίσμα σ’ εκείνους τους γραφειοκράτες και τεχνοκράτες Ιερείς που μπορεί να είναι άψογοι διοικητικοί υπάλληλοι και άψογοι προϊστάμενοι, αλλά έχουν έλλειμμα ενοριακής πορείας. Ο Ιεράρχης πρέπει να μυρίζει λιβάνι, τα χέρια να έχουν ρόζους από το σχοινί της ποιμαντικής τους δράσης, να έχουν χύσει δάκρυα προσευχής και όχι τόνους σφραγίδων σε διοικητικά έγγραφα. Ο Μητροπολίτης πρέπει να είναι το ζωντανό παράδειγμα μιμήσεως εντός κάθε ναού στην Μητρόπολή του και φυσικά ο άνθρωπος που θα μπορεί να βρίσκεται διαρκώς δίπλα στον άνθρωπο και όχι κλεισμένος στο γραφείο.
Τέλος, η Ιεραρχία οφείλει να σκεφτεί ότι και ο λαός πρέπει να είναι μέτοχος σ’ αυτήν τη διαδικασία και ο Μητροπολίτης να είναι γνώστης των αναγκών μιας Μητρόπολης. Εύχομαι ολόψυχα ο Παναγιώτατος Φιλόθεος να αποδειχθεί αντάξιος των αναγκών της Μητρόπολης. Έρχεται με τις καλύτερες συστάσεις από την Αθήνα, αλλά πρέπει να αποδείξει ότι η Εκκλησία είναι μέσα στην κοινωνία και θα γίνει κοινωνός των προβλημάτων της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αγγελόπουλος, A. (2015), Εκκλησιαστική Ιστορία, Ιστορία των δομών διοικήσεως και ζωής της εκκλησίας της Ελλάδος, Εκδόσεις Κυριακίδη ΙΚΕ, Θεσσαλονίκη.
- Κονιδάρης, Ι. (2020), Μαθήματα Εκκλησιαστικού Δικαίου, Εκδόσεις Σάκκουλα ΑΕ, Αθήνα.
- Μπούμης, Π. (2000), Κανονικόν Δίκαιον, Εκδόσεις Γρηγόρη ΟΕ, Αθήνα.
- Π. Τρομπούκης, Β. (2016), Η περιφερειακή οργάνωση της Εκκλησίας, Εκδόσεις Σάκκουλα ΑΕ, Αθήνα.
