Της Γεωργίας Παγιαβλά,
Οργή προκαλούν τόσο οι ελλιπείς επενδύσεις σε υποδομές –με συνέπεια τα Τέμπη, τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες– και οι ελλιπείς συντηρήσεις σε σχολεία, νοσοκομεία και γήπεδα όσο και η ακρίβεια. Οργή προκαλεί το σκάνδαλο με τις τις υποκλοπές, όταν ήρθε στο φως ότι η Ε.Υ.Π. και το λογισμικό Predator παρακολουθούσαν δημοσιογράφους και πολιτικούς, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος (Wikipedia, 2023). Οργή προκαλεί η διαβεβαίωση ότι η Ελλάδα κατέχει τη μικρότερη ελευθερία του Τύπου (koutipandoras, 2023).
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του ΒBC, στην Ελλάδα του νεποτισμού, υπάρχει διάχυτο το αίσθημα της περιφρόνησης και η πεποίθηση ότι τίποτα δεν θα αλλάξει (Naftemporiki, 2023a). Ισχυρά οικογενειακά δίκτυα εξακολουθούν να κυριαρχούν στο πολιτικό τοπίο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την οικογένεια Μητσοτάκη, που ο πατέρας του Κυριάκου Μητσοτάκη διετέλεσε Πρωθυπουργός, η αδελφή του Υπουργός Εξωτερικών και ο ανιψιός του σημερινός Δήμαρχος Αθηναίων. Ωστόσο, παρά τις τραγωδίες, οι πολιτικές δυναστείες της χώρας αποδεικνύουν την ανθεκτικότητά τους (Naftemporiki, 2023a). Η Νέα Δημοκρατία (Ν.Δ.) αναδείχθηκε πρώτη δύναμη στις Εκλογές το 2023, βάφοντας τον χάρτη της Ελλάδας μπλε, με 58 από τις 59 εκλογικές περιφέρειες της χώρας να στηρίζουν τη Ν.Δ., όπως φαίνεται και στον Χάρτη 1. Αξιοσημείωτα είναι ότι 54 εκλογικές περιφέρειες σημείωσαν διψήφια διαφορά και η συντριπτική νίκη του Κώστα Καραμανλή στις Σέρρες.
Στις πιο πρόσφατες Περιφερειακές Εκλογές, στις μητροπολιτικές περιφέρειες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης σημείωσαν προβάδισμα ο Νίκος Χαρδαλιάς και ο Απόστολος Τζιτζικώστας, που ανήκουν στο κόμμα της Ν.Δ. Συνολικά, από τις 7 περιφέρειες που εξασφαλίζουν άνετη νίκη, οι 6 βάφουν ξανά τον χάρτη της Ελλάδας μπλε, με μόνη εξαίρεση την Περιφέρεια Κρήτης, όπου εκλέχθηκε ο Σταύρος Αρναουτάκης, που προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Έχει μια ιδιαιτερότητα αυτή η νίκη, καθώς στις Εθνικές Εκλογές, η Νέα Δημοκρατία κατάφερε, μετά από 50 χρόνια, να βάψει μπλε την Κρήτη, αφού ο Κυριάκος Μητσοτάκης πήρε το προβάδισμα και στους τέσσερις νομούς.
Το μεγαλύτερο παρατράγουδο των Δημοτικών Εκλογών δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από τον Αχιλλέα Μπέο, όπου, όπως αναφέρει η Καθημερινή (2023), «Με ρητορική μίσους και χυδαία φρασεολογία ο Μπέος «πανηγύρισε» την επανεκλογή του στη δημαρχία του Βόλου». Δυστυχώς, δεν είναι η μόνη περίπτωση τοπικού «άρχοντα»-κοτζάμπαση, που υποστηρίζεται από τους πολίτες, παρά τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσε η πρόσφατη τρομερή κακοκαιρία. Ο Μιχάλης Μιτζικός, ο εν ενεργεία Δήμαρχος του Νοτίου Πηλίου, κέρδισε τις Εκλογές, τη στιγμή που η περιοχή υπέστη σοβαρές ζημιές από τις πλημμύρες. Το ίδιο συνέβη και στον Δήμο Ρήγα Φεραίου, όπου ο Δημήτριος Νασίκας κέρδισε ξανά την εμπιστοσύνη των δημοτών. Στην Καρδίτσα, ο Δήμαρχος Βασίλειος Τσιάκος εξασφάλισε μια άνετη νίκη στον πρώτο γύρο των εκλογών. Στον Παλαμά, ο Δήμαρχος Γιώργος Σακελλαρίου προηγούνταν σε ψήφους, αλλά έμεινε πίσω από τη νίκη στον πρώτο γύρο.
Στον Δήμο Τρικκαίων, που έχει πληγεί σοβαρά από τις ζημιές στις υποδομές και τις φυσικές καταστροφές, ο Νικόλαος Σακκάς επανεξελέγη. Στον Δήμο Αγιάς, ο Αντώνης Γκουντάρας διατήρησε, επίσης, τη θέση του. Οι πολίτες στις περιοχές που επλήγησαν από τις καταστροφές έδειξαν στήριξη στον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας, Κωνσταντίνο Αγοραστό, ο οποίος προηγήθηκε του αντιπάλου του. Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, η οποία αντιμετώπισε πυρκαγιές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ο νυν Περιφερειάρχης, Χρήστος Μέτιος, έλαβε την υποστήριξη των ψηφοφόρων, αλλά δεν εξασφάλισε νίκη στον πρώτο γύρο. Στο Σουφλί, έναν Δήμο με σημαντικό τμήμα του δάσους της Δαδιάς, ο νυν Δήμαρχος, Παναγιώτης Καλακίκος, αναδείχθηκε νικητής. Στο νησί της Ρόδου, το οποίο βίωσε ένα δύσκολο καλοκαίρι λόγω των πυρκαγιών, ο Δήμαρχος Αντώνης Καμπουράκης επανεξελέγη.
Με άλλα λόγια, οι πολίτες των πρόσφατα πλημμυρισμένων και καμένων περιοχών έδωσαν στους κοτζαμπάσηδές τους μια δεύτερη θητεία (Εικόνα 1). Είναι ένα κλασικό παράδειγμα των μικροαστικών τάξεων –ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων, αυτοαπασχολούμενοι, δηλαδή όσοι έχουν μια μικρή συμμετοχή στα μέσα παραγωγής– και των αντιενορατικών ιδεών τους. Ενώ ο μικροαστός έχει ενορατικές πράξεις ότι κανείς δεν τον βοηθάει, δημιουργεί την πεποίθηση ότι θα τον βοηθήσει. Για αυτό αναφέρονται, επίσης, ως η τάξη των διαψεύσεων, αφού τείνουν να έχουν ιδέες που δεν ευνοούν ή δεν υποστηρίζουν επαναστατικές δράσεις.
Στις πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού απανθρακώθηκαν στο δάσος της Δαδιάς 26 άνθρωποι –ανάμεσα τους και δύο παιδιά– (Lifo, 2023), 1.200 μελίσσια και 910 μικρόσωμα ζώα (euronews, 2023), ενώ στις πυρκαγιές της Ρόδου κάηκαν 50.000 ελαιόδεντρα και 2.500 ζώα (amna, 2023). Συνολικά, κάηκαν περισσότερα από 1,2 εκατομμύρια στρέμματα, με την πυρκαγιά στον Έβρο να αποτελεί τη χειρότερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ε.Ε. (Παπαδημούλης, 2023). Το οικονομικό κόστος των φετινών πυρκαγιών στην Ελλάδα ξεπερνά το € 1 δις (Naftemporiki, 2023b). Φέτος, καταγράφηκε η δεύτερη χειρότερη χρονιά, με βάση τον αριθμό των καμένων περιοχών από το 2006 (Lifo, 2023). Οι καταστροφές που προκαλούν οι πυρκαγιές δεν είναι απλώς το αποτέλεσμα ενός φυσικού φαινομένου που δεν μπορεί να αποφευχθεί, όπως ένας καύσωνας, ισχυροί άνεμοι ή η κλιματική αλλαγή και που συμβαίνει ταυτόχρονα σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζονται ορισμένοι, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν τη δημόσια εικόνα μιας «εκτελεστικής» Κυβέρνησης και ενός πολύ ικανού Πρωθυπουργού, η βασική αιτία είναι η αδυναμία να οργανωθεί αποτελεσματικά η πυροπροστασία – πυρόσβεση (Λαμπριανίδης, 2021).
Στις πλημμύρες από την κακοκαιρία “Daniel” πνίγηκαν 10 άνθρωποι, περισσότερο από 25.000 ζώα και εκατοντάδες σπίτια στην Καρδίτσα, Λάρισα, Τρίκαλα, Βόλο και Πήλιο δεν είναι πλέον κατοικήσιμα (Reporter, 2023). Σε συνδυασμό με τα 1 εκατομμύρια πλημμυρισμένα στρέμματα, το κόστος των οικονομικών καταστροφών υπολογίζεται σε € 2 δις για τους αγρότες/ κτηνοτρόφους, σε άλλα € 2 δις οι ζημιές στις υποδομές και ακόμα € 2 δις εκτιμάται ότι θα φτάσει το δημοσιονομικό κόστος (naftemporiki, 2023c). Η βροχή, όπως και ο σεισμός, είναι ένα φυσικό φαινόμενο γιατί είναι αναπόφευκτο. Ωστόσο, αν ληφθούν εγκαίρως μέτρα αντιπλημμυρικής και σεισμικής προστασίας και επαρκούς θωράκισης των κατασκευών, μπορεί να αποφευχθεί η ζημία που προκαλεί στο δομημένο περιβάλλον, όπως η πλημμύρα και κατάρρευση κτιρίων και συχνά η απώλεια ανθρώπων και ζώων αλλά και περιουσιών (Μυλόπουλος, 2021).
Ό,τι έχει συμβεί τον τελευταίο χρόνο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μεμονωμένη φυσική καταστροφή (πυρκαγιές, πλημμύρες) ούτε ως μεμονωμένη περίπτωση (Τέμπη και ΟΑΚΑ). Αντίθετα, είναι άμεση συνέπεια των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που έχουν περικόψει τις επενδύσεις σε υποδομές, αφήνοντας τους ανθρώπους να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους. Μέσα στον νεοφιλελευθερισμό, κάθε πτυχή της διακυβέρνησης έχει υποταχθεί στο «αόρατο χέρι» της αγοράς. Οι υποδομές, που αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνικής ανάπτυξης, έχουν θυσιαστεί στον βωμό του κέρδους. Αυτή η ανελέητη επιδίωξη του κέρδους διαιωνίζει την ανισότητα και όσο χύνουν κροκοδείλια δάκρυα οι πολιτικοί μετά από κάθε «ατυχία», τα σπίτια της εργατικής τάξης είναι που καίγονται και πλημμυρίζουν, τα παιδιά της εργατικής τάξης είναι που κινδυνεύουν μέσα στα μέσα μαζικής μεταφοράς και τις δημόσιες εγκαταστάσεις (σχολεία, νοσοκομεία και γήπεδα). Φυσικά, η ιδιωτικοποίηση της αντιμετώπισης των καταστροφών όχι μόνο θα κεφαλαιοποιεί τον πόνο της εργατικής τάξης, αλλά και θα διαιωνίζει έναν κύκλο αναζήτησης κέρδους εις βάρος της δημόσιας ευημερίας. Mε άλλα λόγια, η «παραμέληση» δεν είναι τυχαία, αλλά αποτελεί βασικό συστατικό του νεοφιλελευθερισμού που υπερασπίζει τα ιδιωτικά συμφέροντα και τη συσσώρευση πλούτου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΥΠΑΑΤ: Συνολικά 50.000 ελαιόδεντρα και 2.500 ζώα «χάθηκαν» από τη φωτιά στη Ρόδο, amna.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο αγώνας δρόμου για την διάσωση των ζώων στα πύρινα μέτωπα, euronews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Aύριο η νέα παγκόσμια κατάταξη των RSF για την ελευθερία του Τύπου – Πληροφορίες ότι η Ελλάδα παραμένει στην «εντατική», koutipandoras.gr, διαθέσιμο εδώ
- Δασικές πυρκαγιές: Τα αρνητικά ρεκόρ σπάνε το ένα μετά το άλλο ― Τι κάνει λάθος η Ελλάδα με τη «δασοπροστασία», lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- BBC για εκλογές: Η τραγωδία στα Τέμπη, τα ισχυρά πολιτικά τζάκια της Ελλάδας και η ακρίβεια, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- 1,2 δισ. το συνολικό κόστος για την Ελλάδα – Η καταστροφή και οι αποζημιώσεις, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πλημμύρες: Τρομάζει το κόστος της καταστροφής – Πόσες πληγές άνοιξαν (infographic), naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πλημμύρες: Ασύλληπτες καταστροφές-10 νεκροί και πολλοί εγκλωβισμένοι στα «βυθισμένα» χωριά, reporter.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σκάνδαλο υποκλοπών επί κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη, wikipedia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αχιλλέας Μπέος: Αναδύθηκε από τις λάσπες για να ρίξει λάσπη, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Λαμπριανίδης Λ. (2021), Η μεγάλη καταστροφή των πυρκαγιών ως αφορμή για περισυλλογή, enainstitute.org, διαθέσιμο εδώ
- Φυσικά φαινόμενα, καταστροφές και κρατικές ευθύνες, tvxs.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες στην Ελλάδα: Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-002607/2023/rev.1 προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, europarl.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
