Του Γιώργου Κουτσονίκα,
Η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών [International Telecommunications Union (εφεξής ITU)] αποτελεί ειδική οργάνωση του Ο.Η.Ε., η οποία είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη και την προώθηση τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Απώτερος σκοπός του οργανισμού είναι η αρμονική διασύνδεση και ομαλή λειτουργία των δικτύων τηλεπικοινωνίας, καθώς και η αποτελεσματική χρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων των επιμέρους μελών του οργανισμού.
Η ITU είναι από τους παλαιότερους διεθνείς οργανισμούς. Ιδρύθηκε στις 17 Μαΐου 1865 ως Παγκόσμια Τηλεγραφική Ένωση (International Telegraph Union) έπειτα από πρωτοβουλία της γαλλικής κυβέρνησης. Η πρωτοφανής ανάπτυξη της τηλεγραφίας ως διεθνούς μέσου επικοινωνίας στα τέλη του 19ου αιώνα κατέστησε επιτακτική ανάγκη τη θέσπιση ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας μεταξύ των κρατών. Προηγούμενες προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος, από κράτη της Δυτικής Ευρώπης, με διμερείς ή περιφερειακές συμφωνίες απέτυχαν. Στην πρώτη Διεθνή Διάσκεψη Τηλεγραφίας, στο Παρίσι, 20 ευρωπαϊκά κράτη συμφώνησαν στην ίδρυση της ITU, η οποία, στη συνέχεια, καθιέρωσε τον κώδικα Morse ως την παγκόσμια τηλεγραφική αλφάβητο, εξασφαλίζοντας, παράλληλα, τα δικαιώματα πρόσβασης και μυστικότητας στις αλληλογραφίες.
Τομή για την εξέλιξη του οργανισμού αποτέλεσε η ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης Ραδιογραφίας (International Radiotelegraph Union) το 1906. Ο οργανισμός αυτός ήταν εξαρχής στενά συνδεδεμένος με την Παγκόσμια Τηλεγραφική Ένωση, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για την τελική συνένωση των δύο οργανισμών το 1932 ως Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU). Το 1947 ο νέο-ιδρυθείς Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε την ITU ως την πλέον ειδικευμένη οργάνωση στον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Η συμφωνία άρχισε να ισχύει τη 1η Ιανουαρίου 1949 και έκτοτε η ITU αποτελεί επίσημο όργανο των Ηνωμένων Εθνών.
Ιδρυτική συνθήκη του εν λόγω Διεθνούς Οργανισμού είναι το Σύνταγμα της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών. Το πρώτο άρθρο του Συντάγματος οριοθετεί τους σκοπούς της Ένωσης. Συγκεκριμένα αναφέρονται:
α) η ενίσχυση και η διατήρηση της συνεργασίας μεταξύ κρατών με σκοπό τη λογική και ειρηνική χρήση κάθε είδους τηλεπικοινωνιών,
β) η προσφορά τεχνικής βοήθειας σε αναπτυσσόμενες χώρες στο πεδίο των τηλεπικοινωνιών,
γ) η επέκταση των αγαθών που προσφέρει η τηλεπικοινωνία σε όλους τους ανθρώπους και
δ) η συνεργασία του οργανισμού με διεθνείς, περιφερειακές και τοπικές οργανώσεις τηλεπικοινωνιών προκειμένου να ενθαρρυνθεί μια ευρύτερη προσέγγιση των θεμάτων τηλεπικοινωνίας.
Παράλληλα με το Σύνταγμα, δεσμευτικά σύμφωνα αποτελούν και οι Διοικητικοί Κανονισμοί. Σύμφωνα με τις διατάξεις τους, η ITU είναι ο μοναδικός διακυβερνητικός οργανισμός που έχει εξουσιοδοτηθεί να εκχωρεί ζώνες συχνοτήτων στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, από το οποίο εξαρτώνται οι υπηρεσίες ασύρματων τηλεπικοινωνιών. Η ITU είναι, επίσης, υπεύθυνη για τη διασφάλιση της βέλτιστης χρήσης του παγκόσμιου πόρου φάσματος από τα κράτη-μέλη, καθώς και για την ανάπτυξη και τυποποίηση άλλων τηλεπικοινωνιακών δραστηριοτήτων. Η υποχρέωση των κρατών να αποφεύγουν τις επιβλαβείς παρεμβολές στις ασύρματες επικοινωνίες του άλλου είναι, επίσης, κρίσιμη για τις επιχειρήσεις και τις δραστηριότητες στον κυβερνοχώρο σε διεθνές επίπεδο. Τέλος, στις πρόσθετες υποχρεώσεις περιλαμβάνεται ο όρος ότι τα κράτη δημιουργούν, συντηρούν και προστατεύουν τα τηλεπικοινωνιακά τους δίκτυα, προκειμένου να υποστηρίξουν την ανταλλαγή διεθνών τηλεπικοινωνιών.
Μέλη της ITU μπορούν να γίνουν όλα τα αναγνωρισμένα κράτη του κόσμου. Σήμερα υπάρχουν 193 κράτη-μέλη, με τη Δημοκρατία του Παλάου να αποτελεί τη μόνη επισήμως αναγνωρισμένη χώρα εκτός του οργανισμού. Αξιοσημείωτη ιδιαιτερότητα του οργανισμού είναι η παράλληλη συμμετοχή 900 ιδιωτικών οργανισμών, οι οποίοι αποκαλούνται μέλη τομέα (sector members). Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν ιδίως κατασκευαστικές εταιρείες στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης, παγκόσμιοι και περιφερειακοί οργανισμοί τηλεπικοινωνιών. Αυτά τα μέλη δεν έχουν δικαίωμα ψήφου, ασκούν, παρόλα αυτά, σημαντική επιρροή στη λήψη αποφάσεων.
Προχωρώντας στα όργανα του οργανισμού, τα άρθρα 7 και 8 του Συντάγματος ορίζουν τη Διάσκεψη των Πληρεξουσίων (Plenipotentiary Conference) ως το σπουδαιότερο και κυρίαρχο όργανο της Ένωσης. Αποτελείται από όλα τα 193 μέλη της ITU και συγκαλείται κάθε τέσσερα χρόνια. Η Διάσκεψη καθορίζει τη γενική πολιτική του οργανισμού, οργανώνει τη δράση του, αποφασίζει για τον προϋπολογισμό και κυρίως εκλέγει τα μέλη άλλων οργάνων της ITU, δηλαδή του Συμβουλίου και της Γενικής Γραμματείας.
Το Συμβούλιο (Council) αποτελεί το κυβερνητικό σώμα της ITU, το οποίο αναλαμβάνει την εκτέλεση των αποφάσεων της Διάσκεψης. Συγκαλείται κάθε χρόνο και περιλαμβάνει 48 μέλη. Η σύνθεση του Συμβουλίου είναι αναλογική των πληθυσμών των χωρών της Ένωσης. Έτσι, 13 από τα 48 μέλη προέρχονται από χώρες της Ασίας και της Ωκεανίας, άλλα 13 από την Αφρική, 9 από την Αμερική, 8 από τη Δυτική Ευρώπη και 5 από την Ανατολική Ευρώπη.
Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Συντάγματος της ΔΕΤ, το Συμβούλιο αναλαμβάνει κυβερνητικά καθήκοντα φροντίζοντας όλα τα κράτη μέλη να δρουν σύμφωνα με τις οδηγίες και τις αποφάσεις της Διάσκεψης. Παράλληλα, οφείλει να εξασφαλίζει ότι οι πολιτικές που εφαρμόζει ανταποκρίνονται στις τρέχουσες αλλαγές στο πεδίο των τηλεπικοινωνιών και να συντάσσει αναφορά σχετικά με τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει η Ένωση, η οποία αναφορά θα εξεταστεί από την Διάσκεψη. Τέλος, ασκεί οικονομικό έλεγχο στη Γενική Γραμματεία και τους τρείς τομείς.
Η Γενική Γραμματεία της ΔΕΤ έχει ως κύρια αποστολή τη διοικητική και οικονομική οργάνωση της ένωσης και να φέρει εις πέρας τις καθημερινές εργασίες της. Αναλαμβάνει τη δημοσίευση των εργασιών της ΔΕΤ και επιβλέπει την συμπεριφορά των κρατών μελών. Ειδικότερα, ο Γενικός Γραμματέας, σύμφωνα με το Άρθρο 11 της Ιδρυτικής Συνθήκης, δρα ως νομικός εκπρόσωπος της ΔΕΤ, συντονίζει τις εργασίες της Ένωσης από κοινού με την επιτροπή συντονισμού και εξασφαλίζει την ορθή χρήση των οικονομικών πόρων της ένωσης. Ο Γενικός Γραμματέας εκλέγεται κάθε τέσσερα χρόνια από τη Διάσκεψη των Πληρεξουσίων από κοινού με τον αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα. Γενικός Γραμματέας της ITU από το 2022 είναι η Αμερικανή Doreen Bogdan-Martin.
Τέλος, άξιοι αναφοράς είναι οι τρεις τομείς στους οποίους διαιρείται το έργο της ITU. Αρχικά, ο τομέας Ραδιοεπικοινωνίας (ΙΤU-R) ασχολείται με τη διαχείριση του φάσματος των ραδιοσυχνοτήτων και των δορυφορικών τροχιών των κρατών-μελών, προκειμένου να εξασφαλιστεί τόσο η ομαλότητα στη μετάδοση όσο και η δυνατότητα μελλοντικής επέκτασης με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών. Ταυτόχρονα, συντονίζει τις εργασίες διαστημικών σταθμών και προωθεί την εκτόξευση δορυφόρων τηλεπικοινωνίας. Ο τομέας Τυποποίησης (ITU-T) αποτελεί τον πρωταρχικό σκοπό της ένωσης και ασχολείται με την καθιέρωση παγκοσμίων σταθερών (standards), δηλαδή ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας που επιτρέπει ξεκάθαρη συνεννόηση μεταξύ προσώπων ανεξαρτήτως γεωγραφικής θέσης. Σημαντικό είναι το έργο του τομέα Ανάπτυξης (ITU-D), που έχει ως στόχο να κλείσει το τεχνολογικό χάσμα ανάμεσα στα κράτη. Τα τελευταία χρόνια, αξιόλογη σημασία έχει η ITU-telecom, η οποία διοργανώνει ετήσια συνέδρια πάνω στον χώρο των τηλεπικοινωνιών.
Συμπερασματικά, η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εξειδικευμένους οργανισμούς του ΟΗΕ. Ήδη από το μακρινό 1865 η ITU κλήθηκε να ενώσει τον τότε κόσμο υπό ένα κοινό σύστημα επικοινωνίας το οποίο θα αποτελούσε αργότερα τη βάση για την αλματώδη εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών. Από την τηλεγραφία και το τηλέφωνο μέχρι το ράδιο και πλέον το διαδίκτυο, η Ένωση ήταν και είναι διαρκώς παρούσα, δουλεύοντας αδιάκοπα στο παρασκήνιο. Σημαντικό, ωστόσο, μειονέκτημα της Ένωσης είναι η απουσία μηχανισμού επιβολής των αποφάσεων και των Κανονισμών σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δίκαιο Διεθνών Οργανισμών, Αντώνης Μπρεδήμας, Γεώργιος Κυριακόπουλος, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2016
- International telecommunication law, cyberlaw.ccdcoe.org, διαθέσιμο εδώ
- International Telecommunication Union (ITU), search.itu.int, διαθέσιμο εδώ
- About International Telecommunication Union (ITU), διαθέσιμο εδώ
- Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, www.eett.gr. διαθέσιμο εδώ
