Της Γεωργίας Καρυώτη,
Για πολλούς αναγνώστες αποτελεί μια δυσάρεστη είδηση που άκουσαν στα media, ένα συγκλονιστικό γεγονός που συζητήθηκε μέσα σε μια παρέα αργά το βράδυ της Παρασκευής ή και ακόμα ένα ευαισθητοποιημένο instagram story τριών δευτερολέπτων, που έκανε για λίγο παύση (ή και καθόλου) το μηχανικό scrolling ή ώθησε σε περαιτέρω ανάγνωση της είδησης. Για άλλους μπορεί να αποτελεί ένα αμήχανο μούδιασμα λεπτών μετά τη συνειδητοποίηση της πληγής κάποιων συγγενών, φίλων ή ακόμα και γνωστών, ενώ για άλλους είναι μια ζωντανή, φρικτή κραυγή αγωνίας, ένα τραυματικό γεγονός (που είναι ή θα μείνει) ανεξίτηλα «αποτυπωμένο» στις σκέψεις και στον ψυχισμό τους. Ο πόλεμος είναι μια οξεία έκφραση της ανθρώπινης μανίας για εξουσία και κυριαρχία. Οικονομικά συμφέροντα πρωταγωνιστούν έναντι της ανθρώπινης ζωής, θέτοντας μια νέα άλογη πραγματικότητα χωρίς ηθικά και χρονικά όρια.
Όταν, λοιπόν, η διάρκεια ενός προβλήματος είναι απροσδιόριστη, η προσπάθεια αναπροσαρμογής και ομαλής επαναφοράς του εαυτού στην πραγματικότητα τελματώνεται και, κατά συνέπεια, «παγώνει» σε ένα σημείο εφιαλτικό του χρόνου με ψυχικά αδιέξοδα. Η χρόνια έκθεση σε πολεμικές συγκρούσεις «φυσιολογικοποιεί» την κατάσταση, καθιστώντας πιθανόν τα άτομα ψυχρά, γεμίζοντας τους με μίσος και εχθρικά συναισθήματα σε συνδυασμό, μάλιστα, με την ανάδυση άλλων θαμμένων προσωπικών προβλημάτων. Εικόνες αφάνταστες, ανυπέρβλητες του ανθρώπινου νου που δεν παρουσιάζονται σε κινηματογραφικές οθόνες, αλλά βιώνονται και απειλούν τη ζωή των παιδιών, των νέων, των γονιών, των ηλικιωμένων και όλου του άμαχου λαού. Άθλιες συνθήκες επιβίωσης, επακόλουθες εγκληματικών πράξεων και πολιτικών χειρισμών που προσβάλλουν ανεπανόρθωτα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και, πρωτίστως, το δικαίωμα της ζωής και της ειρηνικής συνύπαρξης. Νέοι εναντίον νέων σε εχθρικά χαρακώματα, που εκτελούν διαταγές αιματηρών πράξεων με θυσία τη ζωή τους. Παιδιά που κοιμούνται με γονείς και ξυπνάνε ορφανά σε έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από αυτόν που ονειρεύονταν. Πράξεις που προδιαγράφουν το μέλλον μιας ζωής χωρίς το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής της. Καταδικασμένοι σε μια κατάσταση φυγής για σωτηρία διαμεσολαβώντας, όμως, με τον κίνδυνο του θανάτου. Περιουσίες υλικές και ψυχικές χάνονται κάτω από τις στάχτες και τα συντρίμμια μιας ζωής άδικα βγαλμένης από τον δρόμο της. Και εκεί είναι που αναδύεται η ύψιστη μορφή άγριας και βάναυσης κακοποίησης, ένα πρόσωπο της ανθρωπότητας «σκονισμένο» από απολίτιστες αρχές ανάλογες της πρωτόγονης και ανόργανης κατάστασης του.
Και όταν έρχεται αυτή η πολυπόθητη στιγμή της λήξης του πολέμου ξεκινάει η περίοδος της επούλωσης, της ανάκαμψης αλλά και της αισθητής κατανόησης των απωλειών. Μια περίοδος, όπου οι άνθρωποι επαναπροσδιορίζουν τα αυτονόητα και καλούνται να αναπροσαρμοστούν στις νέες συνθήκες της κοινωνίας. Η φάση της ιστορίας όπου ένας λαός πρέπει να στοιχηθεί ειρηνικά, ώστε κάθε μέλος του να επιθυμεί και να προσπαθεί για την ανασυγκρότηση του συνόλου χωρίς διχόνοιες και πρόσθετα προβλήματα. Είναι μια εξίσου δύσκολη περίοδος επαναφοράς της προσωπικής και κοινωνικής ισορροπίας και αρμονίας, καθώς συλλογικά και ατομικά τραύματα εισβάλλουν στις συνειδήσεις και τις «στοιχειώνουν». Επίσης, οι ορατές καταστροφές και συνέπειες συνήθως βρίσκονται σε ένα πιο υψηλό υπόβαθρο ταχείας αντιμετώπισης από τις λιγότερο ορατές, οι οποίες μπορεί να χαρακτηρίζονται και ως αμελητέες, πράγμα που δυσκολεύει την αντιμετώπιση τους.
Είναι εντυπωσιακά δυσμενής η σταθερότητα στην επίλυση των αντιπαραθέσεων μεταξύ των ανθρώπων ανά τους αιώνες και τις χιλιετίες. Άλλωστε, πόλεμος, κατά τον Πωλ Βαλερύ, είναι όταν αλληλοσκοτώνονται άνθρωποι που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, επειδή κάποιοι άλλοι, που γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν. Πολεμικές συρράξεις καταγράφονται και σήμερα, αναμετρώντας στις ειδήσεις τον αριθμό των θυμάτων και των αποτρόπαιων πράξεων. Μια «άκαρδη» πραγματικότητα, όπου η πολυτέλεια της προσπάθειας κατανόησης και περιγραφής της, μόνο ως έκφραση λύπης και θυμού θα μπορούσε να εκληφθεί.
