Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Βλέποντας κανείς τα ενημερωτικά δελτία των ειδήσεων, θα παρατηρήσει πως το μεγαλύτερο -εάν όχι ολόκληρο- το μέρος της θεματολογίας τους αφορά τα αρνητικά γεγονότα των ημερών. Και πως να μην συμβαίνει, άλλωστε, θα έλεγε κανείς, όταν συμβαίνουν τόσα στη χώρα μας, όπως οι πλημμύρες στη Θεσσαλία, οι πυρκαγιές σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η επιστροφή νεοναζιστικών κομμάτων στο πολιτικό προσκήνιο, και οι δολοφονίες ανθρώπων από το πουθενά. Και φυσικά, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο νόμος περί απαγόρευσης των αμβλώσεων στις ΗΠΑ, ή η κλιματική αλλαγή.
Θα έλεγε κανείς λοιπόν, πως ο κόσμος μας είναι γεμάτος από αρνητικά συμβάντα, χωρίς να υπάρχει κάποιο ανάλογο αντιστάθμισμα. Είναι, όμως, έτσι στην πραγματικότητα; Πράγματι, τα αρνητικά γεγονότα συμβαίνουν και η αλήθεια είναι πως η επίδρασή τους στη ζωή μας είναι ιδιαίτερα μεγάλη, και η αγνόησή τους δεν θα υποβάθμιζε τη σημαντικότητά τους. Ωστόσο, μέσα σε όλο αυτόν τον καταιγισμό αρνητικών ειδήσεων συχνά ξεχνάμε να λάβουμε υπόψη τα θετικά που συμβαίνουν ή τους προσδίδουμε ελάχιστη σημασία, σαν να αποτελούν την εξαίρεση στον κανόνα της αρνητικότητας.
Αυτό το φαινόμενο, ωστόσο, αν και συχνά λαμβάνεται υπόψη ως κάτι ατομικό, το οποίο σχετίζεται με χαρακτηριστικά του ατόμου, όπως για παράδειγμα η έλλειψη αυτοπεποίθησης ή τα αρνητικά μοτίβα σκέψης έχει επιπλέον και κοινωνικό χαρακτήρα, αφού σχετίζεται με τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας μας. Συγκεκριμένα, πέρα από τα δελτία ειδήσεων, τα οποία ασχολούνται μόνο με τα προβλήματα της κοινωνίας, παραγνωρίζοντας τις θετικές ειδήσεις, για χάρη της τηλεθέασης και της εξυπηρέτησης συγκεκριμένων συμφερόντων, είναι και ο τρόπος που μαθαίνουμε να λειτουργούμε στην ευρύτερη ζωή μας.
Από μικρή ηλικία, μαθαίνουμε να εντοπίζουμε τα λάθη μας και πώς να τα διορθώνουμε, μία διαδικασία που φαίνεται βέβαια να συμβάλλει στην ανάπτυξή μας ως άτομα. Παρόλα αυτά, η κατάσταση αυτή γίνεται προβληματική, όταν μεγαλώνουμε εστιάζοντας μόνο σε αυτό, παραγνωρίζοντας τα θετικά, μαθαίνοντας ότι αυτά έχουν μικρότερη σημασία και χωρίς να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας κάθε φορά που ολοκληρώνουμε ένα επίτευγμα. Έτσι, η ζωή μας μετατρέπεται σε μια ζωή εντοπισμού λαθών και αρνητικών. Και φυσικά, αυτό δεν σταματάει σε εμάς, αλλά επεκτείνεται και στην αντιμετώπιση των ανθρώπων γύρω μας. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε πόσο εύκολο είναι να εντοπίσουμε στα παιδιά, στους φίλους, στους γονείς ή στους συντρόφους μας τις αρνητικές συμπεριφορές τους, αγνοώντας σε μεγάλο βαθμό τα θετικά στοιχεία τους.
Βέβαια, ο εντοπισμός τους κινδύνου αποτελεί έναν εξελικτικό μηχανισμό ο οποίος ήταν ιδιαίτερα χρήσιμος όταν ο άνθρωπος βρισκόταν ακόμα σε πρωτόγονο στάδιο, γιατί τον βοηθούσε να επιβιώσει. Πλέον, όμως, αυτός ο μηχανισμός φαίνεται να είναι σημαντικός για την επιβίωσή μας, όχι ωστόσο στον βαθμό που ήταν κάποτε, διότι μέσω της πολιτισμικής εξέλιξης ο άνθρωπος διαθέτει μια πληθώρα τρόπων προστασίας, η οποία του επιτρέπει να μην επαγρυπνεί συνεχώς για κινδύνους. Στην εποχή μας, φαίνεται ότι αυτός ο τρόπος λειτουργίας είναι περισσότερο δυσλειτουργικός παρά λειτουργικός, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις έχει έναν αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχολογία των ατόμων, αφού ο κόσμος εκλαμβάνεται ως συνεχώς απειλητικός και μη ασφαλής. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει πως τα αρνητικά γεγονότα πρέπει να αγνοούνται ή να μην αντιμετωπίζονται, όμως χρειάζεται και η κατάλληλη εστίαση στις θετικές πλευρές, προκειμένου να υπάρχει ισορροπία.
Κλείνοντας, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία μας, ο οποίος βασίζεται στην αποκλειστική έμφαση στα αρνητικά συμβάντα υποβαθμίζει τη σημασία των θετικών, προωθώντας μια αρνητική αντίληψη του κόσμου. Παράλληλα, με την αντιμετώπιση των αρνητικών είναι αναγκαίο να προσδίδεται και η ανάλογη σημασία στα χαρούμενα γεγονότα, επειδή ο κόσμος δεν μπορεί ποτέ να είναι ή το ένα ή το άλλο. Άλλωστε, όπως λέει και ο σοφός λαός «μηδέν κακό αμιγές καλού».
