Της Δωροθέας Λυπηρίδου,
Αν και καθόλου διαδεδομένο, στα δικαιώματα του κληρονόμου συμπεριλαμβάνεται και η εκποίηση της κληρονομιάς, δηλαδή η πώληση της, μεταβίβαση με άλλα λόγια. Ειδικότερα, ο ΑΚ ρυθμίζει στα άρθρα 1942 και επόμενα την εκποίηση της κληρονομιάς, στην οποία δικαιούται να προβεί ο κληρονόμος, μετά τον θάνατο του κληρονομούμενου. Παράλληλα, εφαρμόζονται συμπληρωματικά οι γενικές διατάξεις για την πώληση και τις αμφοτεροβαρείς συμβάσεις.
Ο κληρονόμος, ως πωλητής, έχει τόσο κύριες όσο και παρεπόμενες υποχρεώσεις ως προς την διαδικασία της εκποίησης. Στα άρθρα 1945 και 1946 ΑΚ αναφέρονται οι κύριες υποχρεώσεις του πωλητή, οι οποίες ωστόσο λειτουργούν συνδυαστικά ως αποκλίσεις από τις διατάξεις για την πώληση (513 ΑΚ επ.) που αναφέρθηκαν παραπάνω. Το άρθρο 1945 ΑΚ ορίζει ρητά πως «Ο πωλητής έχει υποχρέωση να μεταβιβάσει στον αγοραστή τα αντικείμενα της κληρονομίας που υπάρχουν κατά τον χρόνο της αγοροπωλησίας, καθώς και όσα απέκτησε πριν από την αγοραπωλησία με κάποιο δικαίωμα της κληρονομίας ή ως αποζημίωση για τη χειροτέρευση, την καταστροφή ή την αφαίρεση αντικείμενου της ή με δικαιοπραξία που σχετίζεται με την κληρονομία», ενώ ταυτόχρονα, το άρθρο 1946 ΑΚ προβλέπει πως «Για κάθε ανάλωση ή εκποίηση χωρίς αντάλλαγμα αντικειμένου της κληρονομίας πριν από την αγοραπωλησία ο πωλητής έχει υποχρέωση να αποκαταστήσει στον αγοραστή την αντίστοιχη αξία κατά τον χρόνο της ανάλωσης ή εκποίησης, εκτός αν ο αγοραστής γνώριζε κατά την κατάρτιση της αγοραπωλησίας την ανάλωση ή την εκποίηση. Ο αγοραστής δεν έχει δικαίωμα αποζημίωσης εξαιτίας χειροτέρευσης, καταστροφής ή από άλλο λόγο αδυναμίας απόδοσης αντικειμένου της κληρονομίας».
Ο πωλητής πρέπει εν ολίγοις να μεταβιβάσει στον αγοραστή τα αντικείμενα της κληρονομίας που υφίστανται κατά τον χρόνο της πώλησης. Όσα αντικείμενα αποκτήθηκαν πριν την πώληση ή την αποζημίωση που έλαβε σε περίπτωση που υπήρξε καταστροφή, χειροτέρευση, ή αφαίρεση των κληρονομιαίων αντικειμένων καθώς και όσα αντικείμενα απέκτησε με δικαιοπραξία που σχετίζεται με την κληρονομία. Πέρα από τις παραπάνω κύριες υποχρεώσεις, ο πωλητής υποχρεούται να αναστήσει και να εκπληρώσει, τις υποχρεώσεις αυτού του ίδιου που αποσβέστηκαν με σύγχυση από την επαγωγή της κληρονομίας, καθώς θεωρούνται πως δεν αποσβέστηκαν πότε από την σχέση μεταξύ πωλητή και αγοραστή (1948 ΑΚ).
Για τις παρεπόμενες υποχρεώσεις του πωλητή, γίνεται λόγος για αυτές που βαρύνουν κάθε πωλητή, σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις για την πώληση. Έχει υποχρέωση να παράσχει στον αγοραστή τα ωφελήματα που έχουν δημιουργηθεί από την κληρονομία μετά την διαδικασία της πώλησης (ΑΚ 1951 εδ’ α) και ευθύνεται και για τα βάρη πρότερα της πωλήσεως, συμπεριλαμβανομένων και των τόκων των υποχρεώσεων της κληρονομίας (1950 ΑΚ).
Ο αγοραστής, από την άλλη, πέρα από το τίμημα, υποχρεούται σε όσα αναφέρονται στο άρθρο 1949 ΑΚ, σύμφωνα με το οποίο «Ο αγοραστής έχει υποχρέωση απέναντι στον πωλητή να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της κληρονομίας, εκτός από εκείνες για τις οποίες ευθύνεται κατά το άρθρο 1947 ο πωλητής. Ο αγοραστής έχει υποχρέωση απέναντι στον πωλητή και για τους φόρους που βαρύνουν την κληρονομία. Αν ο πωλητής εκπλήρωσε υποχρέωση της κληρονομίας πριν από την αγοραπωλησία, έχει δικαίωμα να ζητήσει από τον αγοραστή αποζημίωση».
Συνεπώς, ο αγοραστής υποχρεούται σύμφωνα με την παραπάνω διάταξη στην καταβολή των φόρων που βαρύνουν την κληρονομία και κατά την αρνητική διατύπωση για όσα δεν φέρει ευθύνη υποχρέωσης ο πωλητής. Ταυτόχρονα, στο άρθρο 1952 ΑΚ προβλέπεται πως «Ο αγοραστής έχει υποχρέωση να αποδώσει στον πωλητή τις αναγκαίες δαπάνες που έκανε για την κληρονομία πριν από την αγοραπωλησία. Για κάθε άλλη δαπάνη που έγινε πριν από την αγοροπωλησία ο αγοραστής έχει υποχρέωση μόνο εφόσον κατά τον χρόνο της αγοραπωλησίας σώζεται η αύξηση της αξίας της κληρονομίας που προήλθε απ’ αυτή την δαπάνη». Πρέπει να επισημανθεί πως το άρθρο 1948 ΑΚ που αναφέρθηκε για τα δικαιώματα του πωλητή που αποσβέστηκαν με σύγχυση από την επαγωγή της κληρονομίας, ισχύει αναλόγως και για τον αγοραστή, αφού αφορούν στην σχέση μεταξύ του πωλητή και αυτού. Τα βάρη και τα ωφελήματα της κληρονομίας παύει να φέρει ως υποχρέωση ο πωλητής και ενέχεται με αυτήν ο αγοραστής έπειτα από την κατάρτιση της αγοροπωλησίας με βάση το άρθρο 1951 ΑΚ.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε στις μέρες μας, την σημαντικότητα των κληρονομικών ζητημάτων, καθώς αποτελεί ένα θεσμό με τον οποίο όλοι πιθανόν να έρθουμε σε επαφή έπειτα ενδεχομένως από την απώλεια κάποιου συγγενικού ή μη προσώπου μας. Η μεταβίβαση (εκποίηση) της κληρονομίας ορίζει ως πωλητή τον κληρονόμο. Παρόλα αυτά είναι άξιο λόγου, πως στην θέση του πωλητή μπορεί να εισέλθει και ο καταπιστευματοδόχος όπως και ο κληρονόμος που βαρύνεται με το καταπίστευμα, αλλά και τρίτα πρόσωπα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
-
Απόστολος Σ. Γεωργιάδης, ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, Εκδόσεις Π.Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ, Αθήνα 2014
