Της Χριστίνας Μπουέτι,
1958: Η ιστορία του βηματοδότη περιλαμβάνει δύο Σουηδούς που είχαν την τιμή να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν τον πρώτο βηματοδότη το 1958. Ο λόγος για τον γιατρό Rune Elmqvist και τον καρδιοχειρουργό Åke Senning. Το πρώτο εμφύτευμα εσωτερικού βηματοδότη έγινε στον ασθενή Arne Larsson από τον Σουηδό Dr. Åke Senning. Είχε εφευρεθεί στις αρχές του ίδιου χρόνου, από τον, επίσης, Σουηδό Rune Elmqvist, ο πρώτος εσωτερικός βηματοδότης.
Ο Rune Elmqvist (1906–1996) ανέπτυξε τον πρώτο εμφυτεύσιμο βηματοδότη το 1958, ενώ εργάζονταν στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Karolinska στη Σόλνα της Σουηδίας, υπό την επίβλεψη του Åke Senning, ανώτερου ιατρού και καρδιοχειρουργού, ενώ κατάφερε να γίνει επικεφαλής ανάπτυξης στην Elema-Schönander το 1960. Οι λειτουργίες βηματοδότη της Siemens-Elema πωλήθηκαν το 1994 στην αμερικανική εταιρεία Pacesetter Systems, η οποία, στη συνέχεια, πουλήθηκε στην St Jude Medical.
Ο πρώτος καρδιακός βηματοδότης που τοποθετήθηκε από τον πρωτοπόρο Σουηδό καρδιοχειρουργό Åke Senning και εμφυτεύεται στον Σουηδό Arne Larsson πραγματοποιήθηκε στο ιατρικό Ινστιτούτο «Καρολίνσκα» της Στοκχόλμης. Ο ασθενής έφυγε από τη ζωή το 2001, σε ηλικία 86 ετών, από μια πάθηση που δεν είχε σχέση με την καρδιά του, ενώ συνολικά στη ζωή του τού είχαν τοποθετήσει 26 βηματοδότες. Είναι προϊόν της Siemens που δημιουργήθηκε από τον εφευρέτη, Dr. Rune Elmqvist. Ο Albert Hyman, ένας Αμερικανός φυσιολόγος, δημιούργησε το όνομα pacemaker «βηματοδότης» το 1932 για να περιγράψει: «ένα gadget, μία μηχανή που παρείχε ηλεκτρισμό στην καρδιά μέσω μιας βελόνας που διαπερνούσε το στήθος μέσα στον θώρακα και λειτουργούσε από έναν κινητήρα με μανιβέλα και ελατήρια». Το ιατρικό ίδρυμα κατήγγειλε τότε την πρόταση, ως παρέμβαση σε «φυσικά γεγονότα».
Ο φυσικός καρδιακός βηματοδότης του ερεθισματαγωγού συστήματος της καρδιάς, γνωστός και ως φλεβόκομβος, βρίσκεται εκ γενετής στην άνω δεξιά περιοχή της καρδιάς (στη συμβολή της άνω κοίλης φλέβας και του δεξιού κόλπου) και ρυθμίζει τον καρδιακό ρυθμό υπό φυσιολογικές συνθήκες. Σε γενικότερα πλαίσια, ο βηματοδότης είναι μία συσκευή που εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα με μια απλή διαδικασία, έτσι ώστε, τελικά, ένα μικρό καλώδιο που συνδέεται με την καρδιά να στέλνει ηλεκτρικά ερεθίσματα, με σκοπό να πάλλεται η καρδιά με συγκεκριμένη συχνότητα, αντικαθιστώντας, δηλαδή, τον ρόλο του φλεβόκομβου. Ο βηματοδότης είναι ένα ηλεκτρονικό συσκευαστικό που χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις διαταραχών του φλεβοκόμβου ή κάποιου μέρους του συστήματος αγωγής, εξασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτόν τη σωστή ηλεκτροφυσιολογική συμπεριφορά της καρδιάς.
Η ιστορία πίσω από τον βηματοδότη είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Αρχικά, εντοπίζεται στον 18ο αιώνα, όταν οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα ηλεκτρικά ρεύματα μπορούν να διεγείρουν την καρδιακή δραστηριότητα, κάνοντας πειράματα στα ζώα. Προς το τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα, οι τεχνολογικές εξελίξεις επέτρεψαν την καταγραφή των ηλεκτρικών σημάτων της καρδιάς, οδηγώντας στην ανάπτυξη της ηλεκτροκαρδιογραφίας. Πρώιμες πειραματικές παρεμβάσεις συναντάμε στις πρώτες δεκαετίας του 20ού αιώνα, όταν τα πρώτα πειραματικά μοντέλα βηματοδότη υλοποιήθηκαν ώστε να εφαρμοστούν σε ζώα.
Στις αρχές, οι βηματοδότες ήταν αρκετά μεγάλοι σε μέγεθος και δεν είχαν μεγάλη διάρκεια ζωής. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας των μπαταριών και των ηλεκτρονικών, έγιναν μικρότεροι, πιο αξιόπιστοι και με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Σήμερα, οι βηματοδότες είναι κρίσιμα μέρη της καρδιακής φροντίδας, βοηθώντας πολλούς ανθρώπους να ζουν πιο ενεργά, αλλά και με μεγαλύτερη ασφάλεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 8 October 1958, D Day for the implantable pacemaker, ncbi.nlm.nih.gov, Διαθέσιμο εδώ
- Cardiac Pacing, 1960-1985, ahajournals.org, Διαθέσιμο εδώ
- Ρούνος Έλμκβιστ, en.wikipedia.org, Διαθέσιμο εδώ
