Του Κώστα Καρατζά,
Στις 26 Ιουλίου, πραγματοποιήθηκε ανατροπή της Κυβέρνησης του Νίγηρα μέσα από στρατιωτικό πραξικόπημα. Αν και αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί ιστορικό παράδοξο για τη χώρα του Νίγηρα, καθώς έχει ήδη υποστεί τέσσερα πραξικοπήματα μετά την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία το 1960, εντούτοις προκάλεσε έκπληξη, αφενός γιατί ήρθε να προστεθεί στη σωρεία πραξικοπημάτων που πραγματοποιούνται στις χώρες του Σαχέλ το τελευταίο διάστημα, αφετέρου γιατί η Γαλλία και η Δύση γενικότερα έχασε έναν σημαντικό σύμμαχο σε μια ασταθή ζώνη της Αφρικής.
Σύμφωνα με αναλυτές, το πραξικόπημα ήρθε ως απόρροια της κοινωνικοοικονομικής κρίσης που ταλαιπωρούσε τη χώρα, αλλά και της αδυναμίας του πολιτικού συστήματος, να παρουσιάσει μια αξιόπιστη πρόταση για την επίλυση έστω κάποιων ζητημάτων. Μέσα σε αυτά εξέχουσα θέση έχει το ζήτημα της ασφάλειας, που ταλανίζει την ευρύτερη περιοχή, καθώς είναι γνωστή η δράση διάφορων τζιχαντιστικών ομάδων του Ισλαμικού Κράτους ή της Μπόκο Χαράμ. Το νέο στρατιωτικό καθεστώς βρέθηκε σχεδόν αμέσως αντιμέτωπο με αυτές τις ομάδες. Στις 15 Αυγούστου, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Άμυνας ένα απόσπασμα του στρατού έπεσε θύμα τρομοκρατικής ενέδρας κοντά στην πόλη Κουτούγκου, δίπλα στα σύνορα με τη Μπουρκίνα Φάσο, ενώ ως αποτέλεσμα είχε το θάνατο 17 στρατιωτών και τον τραυματισμό άλλων 20, οι οποίοι μεταφέρθηκαν αμέσως στην πρωτεύουσα Νιαμέι. Κατά τη διάρκεια υποχώρησης των δραστών, ο στρατός κατάφερε να εξουδετερώσει παραπάνω από 100 άτομα, που μετέβαιναν σε μοτοσυκλέτες.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου, σημειώθηκε νέα τρομοκρατική επίθεση στο νοτιοδυτικό Νίγηρα σκοτώνοντας 12 στρατιώτες, 7 από τους οποίους σκοτώθηκαν στη μάχη και οι 5 σε τροχαίο ατύχημα κατά τη διάρκεια αποτροπής του χτυπήματος. Πρόσφατα, ο Νίγηρας δέχτηκε νέα εχθρική ενέργεια από τους τζιχαντιστές με τη χρήση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών και οχημάτων καμικάζι, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 29 στρατιωτών στο δυτικό Νίγηρα. Ήταν η πιο θανατηφόρα επίθεση μετά το πραξικόπημα και το καθεστώς κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος. Το Υπουργείο Άμυνας σε ανακοίνωσή του ανέφερε, πως ο στρατός διεξήγαγε επιχειρήσεις με σκοπό να εξουδετερώσει τις «απειλές», που θέτουν η Αλ- Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, όταν τα στρατεύματα δέχτηκαν την επίθεση.
Είναι γεγονός, ότι παρατηρείται μία έξαρση των τρομοκρατικών επιθέσεων και έχει δημιουργηθεί ένα κενό ασφάλειας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η χούντα έδωσε εντολή στα γαλλικά στρατεύματα, τα οποία βρίσκονταν εκεί για την καταπολέμηση των τζιχαντιστών, να αποσυρθούν άμεσα με τον Πρόεδρο της Γαλλίας Emmanuel Macron, να δηλώνει πως μέχρι το τέλος του 2023 θα έχει τερματιστεί η στρατιωτική παρουσία της Γαλλίας στη χώρα. Ο Γάλλος Πρόεδρος σημείωσε, πως η απόφαση να τερματιστεί η συνεργασία οφείλεται στο γεγονός, ότι η Γαλλία δεν επιθυμεί να ασχολείται με τα εσωτερικά ζητήματα της χώρας και να παραμένει όμηρος των πραξικοπηματιών.
Από την πλευρά της, η στρατιωτική ηγεσία του Νίγηρα χαιρέτησε αυτή την απόφαση της Γαλλίας δηλώνοντας, πως η χώρα βρίσκεται στο δρόμο για την κυριαρχία. Επιπλέον, ακολούθησε η επιστροφή του Γάλλου Πρέσβη στο Παρίσι, ο οποίος όλη την προηγούμενη περίοδο βρισκόταν υπό καθεστώς ομηρείας στην Πρεσβεία, ενώ παρεμποδιζόταν μέχρι και η αποστολή τροφίμων. Η Γαλλία είχε αναπτύξει τα στρατεύματα στο Νίγηρα την περίοδο που στη χώρα είχε δημιουργηθεί μια μικρή σταθερή δημοκρατία εν μέσω πολιτικών αναταραχών και ισλαμιστικών εξεγέρσεων. Αυτή τη στιγμή, παραμένουν 1.500 Γάλλοι στρατιώτες, οι οποίοι θα αποσυρθούν μέχρι τέλους του έτους, όπως προαναφέρθηκε.
Παρά το γεγονός, ότι το καθεστώς για να δικαιολογήσει το πραξικόπημα στήριξε την επιχειρηματολογία του στην επιδεινούμενη κατάσταση ασφάλειας, αξίζει να σημειωθεί πως διάφορα στατιστικά δεδομένα έρχονται σε αντίθεση με αυτή την αντίληψη, που ασπάστηκε μεγάλο μέρος των πολιτών και κυρίως των νέων, που υποστηρίζουν τους στρατιωτικούς. Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση ACLED (Armed conflict location & event data project), που καταγράφει τα θύματα των ενόπλων συγκρούσεων ανά τον κόσμο, το πρώτο εξάμηνο του 2023, οι επιθέσεις κατά των αμάχων ήταν 49% χαμηλότερες σε σχέση με το περασμένο έτος και οι θάνατοι κατά 16%, με δυτικούς παρατηρητές να επισημαίνουν αυτά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Επιπρόσθετα πρέπει να τονιστεί, ότι στο γειτονικό Μάλι μετά την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων έχει παρουσιαστεί έξαρση της βίας από τζιχαντιστές και αντάρτες. Αυτή τη στιγμή, το Μάλι στηρίζεται κυρίως στη μισθοφορική ομάδα Wagner και βρίσκεται σε δυσμενή κατάσταση στα όρια κατάρρευσης. Κάτι ανάλογο μοιάζει ότι θα πράξει κι ο Νίγηρας, δηλαδή θα αναπτύξει περαιτέρω δεσμούς με την ομάδα Wagner και τη Ρωσία. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο η χούντα του Νίγηρα μοιάζει αβέβαιο αν θα καταφέρει να κερδίσει το στοίχημα της ασφάλειας και της εκκαθάρισης της χώρας από ακραίες ένοπλες δυνάμεις. Ήδη σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα από την ανάληψη της εξουσίας από τους στρατιωτικούς, ο Νίγηρας έχει δεχτεί μεγάλο αριθμό τρομοκρατικών επιθέσεων και αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, θα οδηγηθεί σε κατάρρευση με απρόβλεπτες γεωπολιτικές συνέπειες για τη περιοχή της Δυτικής Αφρικής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Niger: 17 troops killed in suspected jihadist attack, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
- Niger attack: Soldiers killed by hundreds of jihadists in Kandadji, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Niger attack: Jihadists kill dozen of soldiers in deadliest raid since coup, BBC, διαθέσιμο εδώ
- France will end its military presence in Niger by the end of 2023, Macron says, CNN, διαθέσιμο εδώ
- French ambassador to Niger returns to Paris amid escalating tensions, CNN, διαθέσιμο εδώ
- In Niger, a jihadist threat difficult to measure, Africa News, διαθέσιμο εδώ
