Της Μαρίας Πολίτου,
Η βενετική κατοχή στην Κρήτη διήρκησε από τις αρχές του 13ου αιώνα έως και τα τέλη του 18ου αιώνα. Με τον όρο «βενετική κατοχή», αναφερόμαστε στην περίοδο κατά την οποία η Βενετία κυριάρχησε στο νησί της Κρήτης. Αυτή η κατοχή διήρκησε περίπου 300 χρόνια, από το 1211 μ.Χ. έως και το 1669 μ.Χ.
Κατά τη διάρκεια της βενετικής κυριαρχίας, η Κρήτη είχε σημαντική επιρροή από την ιταλική πολιτιστική και αρχιτεκτονική και πολλά από τα στοιχεία αυτά είναι ακόμα ορατά στο νησί έως και σήμερα. Ωστόσο, η περίοδος αυτή ήταν, επίσης, γεμάτη από συνεχείς συγκρούσεις με την τουρκική Οθωμανική Αυτοκρατορία και τελικά η Κρήτη πέρασε στα χέρια των Οθωμανών το 1669 μ.Χ., μετά από πολέμους και πολιορκίες. Η περίοδος της βενετοκρατίας ξεκίνησε με την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 και την παραχώρηση της Κρήτης από τον Λατίνο Αυτοκράτορα στον Βονιφάτιο Μονφερατικό. Ο Μονφερατικό πούλησε το νησί της Κρήτης στους Βενετούς για περίπου χίλια νομίσματα και αυτοί κατάφεραν να εγκατασταθούν οριστικά στο νησί το 1212 έως και το 1669. Όρισαν ως πρωτεύουσα του νησιού το Ηράκλειο και γενικά κατείχαν όλο το νησί εκτός από ένα κομμάτι στα Σφακιά, το οποίο δεν υποτάχθηκε.
Η Κρήτη ήταν πολύτιμη για τους Βενετούς για πολλούς λόγους. Αρχικά, η γεωγραφική της θέση είχε πολύ μεγάλη αξία. Το νησί βρισκόταν σε μία στρατηγική θέση στον κόμβο της Ανατολικής Μεσογείου, δεσπόζοντας στο πιο κεντρικό σημείο μεταξύ Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου. Επιπλέον, η Κρήτη είχε πλούσιους αγρούς και πόρους και οι Βενετοί επωφελούνταν από τη γεωργία και το εμπόριο του νησιού. Επιπρόσθετα, ήταν γνωστή για την παραγωγή και την εξαγωγή ποιοτικών προϊόντων όπως κρασί, ελαιόλαδο, κεραμικά και υφάσματα. Τέλος, οι Βενετοί ήταν γνωστοί για το ισχυρό ναυτικό τους και η κυριαρχία τους στην Κρήτη τους παρείχε πρόσβαση σε στρατηγικούς ναυτικούς δρόμους και λιμάνια στην περιοχή, επιτρέποντάς τους να διευρύνουν τον εμπορικό και ναυτικό τους έλεγχο.
Επί Βενετών, το νησί διαιρέθηκε σε διοικητικά σε έξι σεξτέρια: Των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Μάρκου, του Σταυρού, του Καστέλου, του Αγίου Παύλου και του Dorsoduro. Η εξουσία ασκούνταν από τον Δούκα, τους συμβούλους του και τους ρέκτορες, ενώ είχε επιβληθεί Λατίνος Αρχιεπίσκοπος και υπήρχε συνεχόμενη προσπάθεια περιορισμού της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Κατά την περίοδο της βενετοκρατίας υπήρξαν διάφορες αλλαγές στον λαό. Αρχικά, κατά την περίοδο αυτή, το νησί γνώρισε μεγάλη οικονομική ευημερία. Οι Βενετοί προώθησαν τη γεωργία, το εμπόριο και την κτηνοτροφία στο νησί και η Κρήτη έγινε γνωστή για την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, όπως ήταν τα κεραμικά. Επιπλέον, εκείνη την περίοδο η Κρήτη έζησε μία εποχή πολιτισμικής ανάπτυξης. Καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες και γλύπτες εργάστηκαν στο νησί, δημιουργώντας έργα τέχνης που συνδύασαν το βενετικό στυλ με την τοπική κρητική παράδοση. Τέλος, οι κάτοικοι της Κρήτης είχαν σχετική θρησκευτική ελευθερία, καθώς επιτρεπόταν η ελεύθερη άσκηση του χριστιανικού θρησκευτικού λατρευτικού πιστεύω. Οι πολιτικές και θρησκευτικές αρχές συνυπήρχαν σχετικά ειρηνικά. Παρά την οικονομική και πολιτιστική ευημερία, η κρητική κοινωνία είχε, επίσης, να αντιμετωπίσει προκλήσεις και δυσκολίες, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών βαρών που επιβάλλονταν από τους Βενετούς και την αντίσταση ορισμένων κρητικών ομάδων που αντιτίθετο στη βενετική κυριαρχία.
Όπως ήταν αναμενόμενο, κατά τη διάρκεια της βενετοκρατίας ξέσπασαν ορισμένα απελευθερωτικά κινήματα μεταξύ των οποίων τα πιο γνωστά ήταν αυτά των Σκορδίληδων, του Καλλέργη και των Μελισσηνών. Μέσω αυτών των κινημάτων κατάφεραν να κερδίσουν κάποια προνόμια και δικαιώματα για τον ντόπιο πληθυσμό, όπως η συνθήκη του 1299 (Pax Alexi Calergi), η οποία αναγνώρισε το δικαίωμα εγκατάστασης ορθόδοξου επισκόπου σε όλο το νησί και καθιέρωσε την απελευθέρωση των δουλοπαροίκων. Συνολικά, η βενετοκρατία στην Κρήτη αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της περιοχής και αναδεικνύει τον πολύπλοκο χαρακτήρα του νησιού και του ελληνικού πολιτισμού. Από την οικονομική ευημερία μέχρι την πολιτιστική πολυμορφία και τις προσπάθειες ανεξαρτησίας, η περίοδος αυτή συμβάλλει στην κατανόηση της σύνθετης ιστορίας της Κρήτης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η Βενετοκρατία στην Κρήτη, fractalart.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Το πέρασμα από την Βυζαντινή στην Βενετική Κρήτη, tanea.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Φως σε άγνωστες πτυχές της βενετοκρατούμενης Κρήτης, haniotika-nea.gr, Διαθέσιμο εδώ
