Της Γιώτας Κασάπη,
Στη μακρινή ήπειρο της Ωκεανίας, πριν από 122 χρόνια, έξι αποικίες σχημάτισαν την Κοινοπολιτεία της Αυστραλίας, μια αυτοδιοικούμενη οντότητα υπό την αιγίδα και τον έλεγχο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Το νέο αυτό έθνος σύντομα μπορούσε να ρυθμίζει τις εσωτερικές του υποθέσεις δίχως την παρουσία ξένης χείρας βοηθείας, ωστόσο, οι σχέσεις με τα υπόλοιπα κράτη καθορίζονταν ακόμα από το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό άλλαξε, όταν ψηφίστηκε ο νόμος για την υιοθεσία του καταστατικού του Westminster, τον Οκτώβρη του 1942, μιας χρονιάς που συμπεριλαμβάνεται στη δεκαετία κατά την οποία το νέο αυστραλιανό κράτος ξεκίνησε να συνάπτει διπλωματικούς δεσμούς με άλλα κράτη, ξεχωριστούς από εκείνους που διέθετε σαν μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αυστραλία σχεδίαζε εξωτερικές πολιτικές με βάση το βρετανικό χάρακα, ώστε να συνάδουν με εκείνες της βρετανικής κυβέρνησης. Μετά το τέλος του ήταν που άρχισε να κάνει τα πρώτα της ανεξάρτητα διπλωματικά βήματα, ξεκινώντας με τα κράτη του Ειρηνικού. Ο πρώτος, επίσημα, διπλωμάτης που συμμετείχε σε αποστολή προς το εξωτερικό, ήταν ο Richard Casey στις Η.Π.Α.. Σειρά είχαν ο Καναδάς, η Ιαπωνία και η Κίνα. Η σύγκρουση των Η.Π.Α. με την Ιαπωνία ανάγκασε το κράτος να λάβει θέση υπέρ της μιας δύναμης, επιλέγοντας εν τέλει τη πρώτη. Με την υπογραφή της Συνθήκης Ασφαλείας της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ANZUS) το 1951, οι Ηνωμένες Πολιτείες μεταμορφώθηκαν σε σταθερό πάροχο ασφαλείας για στρατιωτικά θέματα. Παράλληλα, υποστήριξε την Ινδονησιακή εξέγερση ενάντια των Ολλανδών, ενώ με δράσεις, όπως το σχέδιο Colombo, επιχείρησε να βοηθήσει τα πιο αδύναμα κράτη στην Ασία.
Φυσικό επακόλουθο της στενής της σχέσεις με τους δυτικούς κολοσσούς ήταν και η υιοθέτηση δυτικών ιδεολογιών. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, συμμετείχε σε καταστολές κομμουνιστικών κινημάτων, και έπειτα, ξεκίνησε το ανθρωπιστικό της έργο, το οποίο κορυφώθηκε με τις αποστολές στον Πόλεμο του Αφγανιστάν και τους Πολέμους του Ιράκ. Με χώρες ανατολικής νοοτροπίας, όπως η Κίνα προσπάθησε να διατηρήσει καλές σχέσεις, ώστε να ευνοηθούν οι εμπορικές συναλλαγές, ωστόσο, από το 2017 οι όροι συνεργασίας έχουν επιδεινωθεί, έπειτα από την άσκηση κριτικής στις πολιτικές του Xi Jinping.
Σήμερα, η «χώρα του Οζ» είναι ενεργό μέλος των Ηνωμένων Εθνών, στενός συνεργάτης της Ένωσης Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας και διαθέτει καλές διπλωματικές σχέσεις με έναν σημαντικό αριθμό κρατών. Δραστηριοποιείται στο διεθνές εμπόριο, ενώ ασχολείται και με την επίλυση θεμάτων, όπως είναι το προσφυγικό και το μεταναστευτικό. Ως μεσαία περιφερειακή δύναμη, προσπαθεί να λειτουργεί υπό όρους καλής οικονομικής και όχι μόνο συνεργασίας με τα κράτη της Ασίας, ενώ παράλληλα παίζει το ρόλο του σταθεροποιητή στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Η εξωτερική της πολιτική βασίζεται στη πολυμερή προσέγγιση, κατά την οποία επιδιώκεται η σύναψη συμμαχιών με πολλά κράτη για την επίτευξη ενός κοινού στόχου και τον ρεζιοναλισμό, σύμφωνα με τον οποίο η αίσθηση κοινής ταυτότητας μεταξύ οντοτήτων που βρίσκονται σε κοινό γεωγραφικό τόπο μπορεί να συμβάλει στην πραγμάτωση αποτελεσματικής συλλογικής δράσης.
Με καλύτερους της φίλους τη Νέα Ζηλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, διασχίζει μια ευνοϊκή για την ίδια πορεία. Από τις πιο πρόσφατες διπλωματικές της επιτυχίες ξεχωρίζει η συνθήκη AUKUS με το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Η.Π.Α. το 2021, με στόχο τη διαχείριση της ολοένα αυξανόμενης κινεζικής ισχύος και επιρροής της στη περιοχή. Με το ελληνικό κράτος έχει επίσης καλές σχέσεις, όπως επιβεβαιώνει και η έντονη παρουσία του ελληνικού στοιχείου στην αυστραλιανή κοινωνία, αλλά και ο κοινός αγώνας ενάντια σε κοινούς εχθρούς στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους και ιδίως στη Μάχη της Κρήτης.
Εν έτει 2023, Πρωθυπουργός της Αυστραλίας είναι ο Anthony Albanese του Εργατικού Κόμματος και περιγράφεται ως προοδευτικός. Κέρδισε στις εκλογές του 2022, ενάντια στο Scott Morrison του Φιλελεύθερου-Εθνικού Συνασπισμού. Η εξωτερική πολιτική της Κυβέρνησης του είναι προσγειωμένη και ρεαλιστική, καθώς επιδιώκει την εφαρμογή των κομματικών ιδεών σε έναν κόσμο όπως πραγματικά είναι, και όχι όπως το φαντάζεται κανείς. Η Υπουργός Εξωτερικών Penny Wong προωθεί την «ήρεμη» εκδοχή του κράτους, σε συνδυασμό με τη πλουραλιστική και πολυδιάστατη δυναμική του. Όσον αφορά, τις σχέσεις με τη Κίνα στο σήμερα, η πραγματιστική στάση της Κυβέρνησης αποσκοπεί στον καθορισμό «μέτριου στόχου», καθώς η διατήρηση των τωρινών σχέσεων είναι πιο ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο σενάριο από τη βελτίωση τους. Το δίλημμα ασφαλείας που προκύπτει, έπειτα από την επιλογή του αμερικανικού στρατοπέδου την ώρα που η Κίνα υιοθετεί επιθετική περιφερειακή στάση προβληματίζει το Υπουργείο που επιθυμεί να αποφύγει τα προβλήματα. Παρά τη δέσμευση για την υποστήριξη των στρατιωτικών πρωτοβουλιών των Η.Π.Α. στον Ινδο-Ειρηνικό, η Αυστραλία θέλει να είναι ανεξάρτητη από κάθε μεγάλη δύναμη. Αν μια λέξη αρκεί για να περιγράψει τον κεντρικό άξονα της αυστραλιανής διπλωματικής πολιτικής, αυτή είναι η «σταθερότητα».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A Guide to the United States’ History of Recognition, Diplomatic, and Consular Relations, by Country, since 1776: Australia, Office of the Historian, διαθέσιμο εδώ
- History of Australian Diplomacy, Australian Government, διαθέσιμο εδώ
- Greece bilateral relations-Australia, Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, διαθέσιμο εδώ
- The Albanese Government’s First Year: A Foreign Policy Scorecard, Asia Society, διαθέσιμο εδώ
