Της Παρασκευή Κωστίνου,
1869: Ο Μαχάτμα Γκάντι γεννήθηκε στην επαρχία Γκουτζάρατ, η οποία ήταν υπό βρετανική κατοχή. Η μέρα αυτή στην Ινδία θεωρείται εθνική αργία, ενώ έχει διακηρυχθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Μη Βίας.
Πρόκειται για έναν ειρηνιστή, επαναστάτη, διαφορετικό από τους άλλους, αλλά και υπέρμαχο της ινδικής ανεξαρτησίας από τη Μεγάλη Βρετανία. Έγινε γνωστός με την ονομασία Μαχάτμα, που στα σανσκριτικά σημαίνει «Μεγάλη Ψυχή», ονομασία που του την προσέδωσε ο ποιητής και φιλόσοφος Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ.
Προερχόταν από γνωστή οικογένεια στην επαρχία Γκουτζάρατ, διότι ο παππούς του και ο πατέρας του είχαν διατελέσει τοπικοί Κυβερνήτες. Ο Μαχάτμα Γκάντι αρραβωνιάστηκε σε μικρή ηλικία, όπως συνηθιζόταν, έχασε έναν χρόνο από το σχολείο, κατάφερε, όμως, να τον αναπληρώσει με εντατικά μαθήματα. Το 1881 εισήλθε στο Λύκειο και ταυτόχρονα παντρεύτηκε τη σύζυγό του, Καστουρμπάι, με την οποία απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Αφού ολοκλήρωσε τη σχολική του εκπαίδευση, εγγράφηκε στο κολλέγιο Σαμάλντας, από το οποίο, όμως, δεν έμεινε καθόλου ευχαριστημένος. Συνεπώς, φοίτησε για έναν μόνο χρόνο και αποφάσισε να φύγει για το Λονδίνο. Εκεί σπούδασε Νομική στο University College London για τρία χρόνια, αλλά αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες στην προσαρμογή του στον δυτικό τρόπο ζωής. Βέβαια, δεν έλειψαν και οι ρατσιστικές συμπεριφορές από τους συμφοιτητές του εις βάρος του.
Μετά το πέρας των σπουδών του, αποφασίζει να ανοίξει ένα δικηγορικό γραφείο στη Βομβάη, γεγονός που δεν στέφεται με επιτυχία, γιατί τη μοναδική δίκη που ανέλαβε την έχασε. Από εκεί, το 1893, θα βρεθεί στην Ν. Αφρική, όπου η εταιρία Dada Abdulla & Co του πρότεινε να αναλάβει μία δίκη. Στη Ν. Αφρική ο Μαχάτμα έρχεται σε επαφή με τις φυλετικές διακρίσεις του Aπαρτχάιντ. Ξεκίνησε να μάχεται υπέρ των δικαιωμάτων περί ισότητας των Ινδών μεταναστών και έτσι ξεκίνησαν οι συλλήψεις και οι φυλακίσεις του. Ένα χαρακτηριστικό γεγονός ήταν όταν ο Μαχάτμα αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση του σε κάποιον Ευρωπαίο στην ταχυδρομική άμαξα και κακοποιήθηκε από τον οδηγό της άμαξας.
Όλη αυτή η κατάσταση του Aπαρτχάιντ και οι πάρα πολλές φυλακίσεις του τον οδήγησαν στην εφαρμογή της μορφής της παθητικής αντίστασης. Ο ίδιος ονόμασε αυτή τη μορφή αντίστασης «Σατυαγκράχα», που προέρχεται από τις σανσκριτικές λέξεις «σατύα» που σημαίνει «ψυχή» και «γκράχα» δηλαδή «επιμονή». Με βάση τη θεωρία αυτή, ο Γκάντι υποστήριζε ότι τίποτα δεν υπάρχει ή υπάρχει στην πραγματικότητα, εκτός από την αλήθεια. Ο κύριος σκοπός της «Σατυαγκράχα» είναι ο αντίπαλος να αλλάξει στάση και να συνεργαστεί σε βαθμό που να μην αποτελεί πλέον εμπόδιο. Θεωρούσε, επίσης, ότι αυτή η μέθοδος αντίστασης μπορεί να εφαρμοστεί τόσο σε διαπροσωπικές διαφωνίες, όσο και σε μεγαλύτερης κλίμακας πολιτικές διαμάχες. Η θεωρία αυτή επηρέασε έντονα τα μετέπειτα κινήματα ανεξαρτησίας και ιδίως τον Martin Luther King. Ένα παράδειγμα παθητικής αντίστασης κατά των Βρετανών αποικιοκρατών ήταν το οικονομικό σαμποτάζ, αλλά και πολλές απεργίες των εργατών, όπως και μαζικές νηστείες.
Οι μελέτες που έκανε ως φοιτητής διαφόρων πεδίων, όπως για παράδειγμα η επαφή του με τον Χριστιανισμό και την Παλαιά Διαθήκη, αλλά και πολιτικές μελέτες σχετικές με το κοινωνικό σύστημα, τον οδήγησαν να εκφράσει τη δική του πολιτική θεωρία που αποτελείται από δύο βασικές αρχές: την Αχίμσα και τη Σατύα. Η πρώτη σχετίζεται με τη συνειδητή ή όχι συνθήκη, ότι οι άνθρωποι θα κυβερνηθούν ασχέτως αν έχουν συναινέσει γι’ αυτό. Σε αντίθεση όμως με αυτό, είναι επακόλουθο ότι αυτοί που κυβερνούν να θέλουν να επιβάλλονται, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να εξαγριώνονται και να ξεσηκώνονται. Με βάση τον Γκάντι όμως, οι άνθρωποι δεν πρέπει να επιλέξουν τη βία ως λύση, αλλά να έχουν τη δύναμη της ψυχής τους ως βασικό εργαλείο, διότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί η βία. Η δεύτερη αρχή, η σατύα, σχετίζεται με την αλήθεια, την ηθική και την ειλικρίνεια. Η «σατύα» αποτελεί τη δύναμη εξέλιξης στο σύμπαν και ως τέτοια πρέπει να λειτουργεί και για μία κοινωνία.
Με βάση αυτή την πολιτική θεωρία, είχε οργανώσει στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ένα κίνημα παθητικής αντίστασης ως απάντηση στην αθέτηση της υπόσχεσης των Βρετανών για μερική αυτοδιάθεση της Ινδίας. Επίσης, ο Γκάντι υποστήριζε την οικονομική ανεξαρτησία της χώρας του, με κύρια πηγή εσόδων την πρωτογενή παραγωγή και όχι τη διαμεσολάβηση των Βρετανών, οι οποίοι εκμεταλλεύονταν τους εργάτες της χώρας. Φυσικά, η δράση του συνεχίστηκε και κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οργανώνοντας ένα αντίστοιχο κίνημα αντίστασης με κύριο αίτημα την έξοδο της Ινδίας από τον πόλεμο, αφού την είχε εντάξει η Βρετανία ως αποικία.
Ταυτόχρονα, όμως, αυτό είχε προκαλέσει εσωτερικές αντιδράσεις, ιδίως στο κόμμα του Ινδικού Εθνικού Κογκρέσου το οποίο ζητούσε την αποχώρηση του Γκάντι από αυτό. Ξεκίνησαν αιματηρές διαμαρτυρίες με πολλά θύματα, ενώ η Βρετανία έβγαλε την Ινδία από τον πόλεμο, η χώρα είχε διασπαστεί λόγω αντιθέσεων μεταξύ της μουσουλμανικής κοινότητας και της ινδικής, που μάστιζαν τη χώρα για χρόνια. Αυτή η διάσπαση είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός νέου κράτους, του Πακιστάν το 1948, αλλά και τη δολοφονία του Μαχάτμα Γκάντι από έναν εθνικιστή Ινδό στο Νέο Δελχί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σαν σήμερα: Η culture μη-βία του Γκάντι, doctv.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κανείς δεν μπορεί να με πληγώσει χωρίς τη συγκατάθεσή μου (Mahatma Gandhi – Βιογραφία), lecturesbureau.gr, διαθέσιμο εδώ
- Mahatma Gandhi, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
