Της Ελένης-Παναγιώτας Μινάι,
Ένα πολύ σύνηθες φαινόμενο το οποίο αρκετοί από μας βιώσαμε κάποια στιγμή στη ζωή μας είναι η ζάλη ή η κόπωση που προκαλείται κατά την αλλαγή από καθιστή ή ύπτια σε όρθια θέση. Αποτελεί ένα φυσιολογικό σύμπτωμα, το οποίο εξηγείται επιστημονικά πριν προλάβετε να πανικοβληθείτε. Λόγω της βαρύτητας, σε όρθια θέση ένα μικρό ποσοστό του αίματος που κυκλοφορεί στα αγγεία μας συγκεντρώνεται σε σημεία του σώματος που είναι σε χαμηλό επίπεδο, όπως στα χέρια, τα πόδια και την κοιλιά. Έτσι, η παροχή αίματος στον εγκέφαλο μειώνεται και μπορεί να προκαλέσει μια ελαφριά και προσωρινή ζάλη, η οποία, όμως, δεν αποτελεί σημείο παθολογικής κατάστασης.
Αντιθέτως, ανησυχητική θεωρείται μία παρόμοια κατάσταση, η οποία φέρει κοινά χαρακτηριστικά με το παραπάνω φυσιολογικό φαινόμενο και είναι δυνατό να παραπλανήσει τον ασθενή. Τα στοιχεία εκείνα που συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι ο ασθενής πάσχει από POTS και δεν οφείλεται στη βαρυτική δύναμη είναι η αίσθηση αυτής της ζάλης συχνά ή σε κάθε αλλαγή θέσης, συνοδευόμενη κι από άλλα συμπτώματα, όπως τάση για λιποθυμία, πόνο στον θώρακα κ.ά. και το κυριότερο, η αύξηση των παλμών πάνω από 100 σφυγμοί ανά λεπτό (ταχυκαρδία).
Για να κατανοήσουμε καλύτερα περί τίνος πρόκειται, είναι απαραίτητη η σαφή παρουσίασή της. Έτσι, το POTS ή σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας (από τα αρχικά της ονομασίας Postural Οrthostatic Tachycardia Syndrome) αποτελεί μία πάθηση του νευρικού συστήματος, που επιδρά στο κυκλοφορικό. Όπως υποδηλώνει η ονομασία της, η εκδήλωσή της σχετίζεται με τη θέση του σώματος και τονίζεται ξεκάθαρα η ταχυκαρδία ως το κύριο χαρακτηριστικό που τη διαφοροποιεί π.χ. από την ορθοστατική υπόταση (ζάλη που σχετίζεται με τη χαμηλή αρτηριακή πίεση).
Ο οργανισμός φυσιολογικά διαθέτει μηχανισμό (Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα), ο οποίος ρυθμίζει την πίεση του αίματος και τους χτύπους της καρδιάς με στόχο τη διατήρηση των φυσιολογικών τιμών, ανεξαρτήτως της θέσης που λαμβάνουμε. Στη συγκεκριμένη, ωστόσο, περίπτωση έχει διαταραχθεί και αδυνατεί να ελέγξει τον αριθμό των καρδιακών χτύπων.
Η ανωμαλία αυτή του αυτόματου νευρικού συστήματος να διατηρήσει τις ισορροπίες έχει επιπτώσεις στη λειτουργία του σώματος με την εμφάνιση ενοχλητικών συμπτωμάτων. Κάθε ασθενής με POTS διαφέρει ως προς τη συχνότητα εμφάνισης, την ένταση, καθώς και τον συνδυασμό των συμπτωμάτων που θα εκδηλώσει. Παρόλα αυτά, οι ασθενείς, γενικά, μπορεί να βιώσουν:
- Πονοκέφαλο και ζάλη
- Ναυτία και έμετο
- Διάρροια
- Αίσθημα παλμών
- Θολή όραση
- Ανησυχία
- Τάση λιποθυμίας ή λιποθυμία
- Σύγχυση και αδυναμία
- Δύσπνοια κ.ά.
Η αιτία νόσησης από σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας δεν είναι γνωστή, ενώ οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι τι ακριβώς το προκαλεί. Η ανικανότητα καθορισμού της έχει οδηγήσει στο ανεπιβεβαίωτο συμπέρασμα ότι πρόκειται για αυτοάνοσο νόσημα, δηλαδή πάθηση που οφείλεται σε επίθεση του ανοσοποιητικού από τον ίδιο τον οργανισμό αγνώστου αιτιολογίας.
Όσον αφορά τη διάγνωση, αποτελεί δύσκολο έργο για τους υγειονομικούς, διότι τα συγκεκριμένα συμπτώματα εμφανίζονται και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις. Έτσι, για να αποκλειστούν όλα τα μη σχετιζόμενα νοσήματα, απαιτείται χρόνος και πολλές εξετάσεις. Σημαντικό εργαλείο αποτελεί ένα καλό ιστορικό, το οποίο λαμβάνει ο γιατρός που απευθυνόμαστε για την ανησυχία μας. Ένα πλήρες και αξιόπιστο ιστορικό μπορεί να αποκλείσει πολλές παρεμφερείς καταστάσεις, με αποτέλεσμα να αποτελεί σημαντικό βοήθημα στην ορθή διάγνωση. Επιπλέον, μια δοκιμασία κατά την οποία ο ασθενής τίθεται σκόπιμα να αλλάζει θέσεις και παράλληλη μέτρηση των καρδιακών χτύπων κατά τις αλλαγές, μπορεί να θέσει θετική ή αρνητική απάντηση στην υπόθεσή μας. Βοηθητικές είναι ακόμα οι αιματολογικές εξετάσεις και κάποιες ειδικές εξετάσεις για τον έλεγχο τα νεύρα και τη λειτουργία της καρδιάς.
Ακόμα κι αν η διάγνωση δεν μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη ίαση είναι σημαντικό να προσδιορίζουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ασθενής, έτσι ώστε να διαχειριστούμε τα συμπτώματα. Η άσκηση και η δραστηριότητα, καθώς και η πλούσια διατροφή σε θρεπτικά συστατικά είναι ευρέως αποδεκτό ότι συμβάλουν θετικά σε κάθε επίπεδο, αφού και σε αυτή την περίπτωση έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Ένα κατάλληλα διαμορφωμένο – εξατομικευμένο πρόγραμμα γυμναστικής, καθώς και μια αντίστοιχη διατροφή από ειδικούς επαγγελματίες, λαμβάνοντας υπόψιν τις ανάγκες και τα πρόβλημα υγείας του ασθενή, μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο την καθημερινότητά. Αν, όμως, αποδειχθεί ότι τα παραπάνω αποτελούν ανεπαρκή, χωρίς το αναμενόμενο αποτέλεσμα, η φαρμακευτική διέξοδος αποτελεί εναλλακτική για πιο δύσκολες περιπτώσεις. Φάρμακα για την αποκατάσταση του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού θα συστήσει ο θεράπων ιατρός, καθώς και αντιεμετικά, αντιδιαρροϊκά σκευάσματα με βάση με τα συμπτώματα που βιώνει ο ασθενής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Postural Orthostatic Tachycardia Syndrome (POTS), Nemours Kids Health. Διαθέσιμο εδώ
- Σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας, wikihealth. Διαθέσιμο εδώ
- Postural Orthostatic Tachycardia Syndrome (POTS), Cleveland Clinic. Διαθέσιμο εδώ
