Της Χιόνας Οικονομάκη,
Ένας από τους θεμέλιους λίθους μίας κοινωνίας που εξασφαλίζει αγαθά πανανθρώπινα και εξαιρετικά σημαντικά όπως είναι η ισότητα, η συμπερίληψη και ίδια η δημοκρατία, είναι το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα. Η εκπαίδευση, συνεπώς, είναι ένα αγαθό ιδιαίτερα σημαντικό για τον άνθρωπο, που του παρέχει αμέτρητες ευκαιρίες σχετιζόμενες με τη διεύρυνση των πνευματικών μας οριζόντων, την κοινωνική παιδεία και συμπεριφορά μας, αλλά και τη μεταλαμπάδευση γνώσεων που οδηγούν στην εξειδίκευση και την επαγγελματική ευελιξία. Παράλληλα, ο τομέας της ειδικής αγωγής είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του εκπαιδευτικού συστήματος που στοχεύει στο να εξασφαλίσει τη συμπεριληπτική συμμετοχή των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, στο πλαίσιο της ισότιμης συμμετοχής όλων των παιδιών στις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Στο βιβλίο Παιδαγωγική της Συμπερίληψης και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση των Α. Φιλιππάκη και Μ. Καλαϊτζιδάκη που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Επίκεντρο θίγονται ζητήματα εξαιρετικά ενδιαφέροντα που αφορούν την πρακτική εφαρμογή μέσων και ενεργειών με τα οποία θα μπορούσαν να επιτευχθούν οι πρακτικές της συμπερίληψης.
Η Αμαλία Φιλιππάκη είναι Διδάκτωρ Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ενώ έχει στο βιογραφικό της πολυετή εκπαιδευτική προϋπηρεσία σε σχολεία Γενικής και Ειδικής Αγωγής, έχοντας επίσης στην κατοχή της μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών και διδακτορικό δίπλωμα που σχετίζονται με ζητήματα αμιγώς περιβαλλοντικά. Η Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Βιολογίας και Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ τα επιστημονικά και ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στις εκπαιδευτικές διαδικασίες που συσχετίζονται με την περιβαλλοντική επιμόρφωση. Οι δύο συγγραφείς του βιβλίου έχουν, σαφώς, ασχοληθεί διεξοδικά με τους δύο βασικούς πυλώνες που συνιστούν το περιεχόμενο του πονήματος: Την εκπαίδευση και το περιβάλλον.
Αρχικά, στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου επισημαίνεται η συνάφεια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με την Ειδική Αγωγή σε ό,τι αφορά τους στόχους που τίθενται για μαθητές και εκπαιδευτικούς, τις παιδαγωγικές μεθοδολογικές πρακτικές που κατά προσέγγιση είθισται να εφαρμόζονται, ενώ ταυτόχρονα κυριαρχεί ένας κοινός αυτοσκοπός: Η ισότιμη ένταξη όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία, στο πλαίσιο της ομαδικότητας και της συμπερίληψης. Κατόπιν αυτών, το δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου ασχολείται διεξοδικά με μερικές προτάσεις εφαρμογών παιδαγωγικών προσεγγίσεων που μπορούν να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς, πλαισιώνοντας και υποβοηθώντας το σημαντικό τους έργο. Η κηπουρική, η δημιουργική γραφή και το θεατρικό παιχνίδι είναι, ενδεικτικά, μερικές από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στο βιβλίο και επιδιώκουν να φέρουν τα παιδιά σε επαφή με τα συναισθήματά τους και την ίδια τη φύση, αλλά και να ενισχύσουν το πνεύμα της συνεργασίας και της ομαδικότητας.
Στο βιβλίο αυτό καθίσταται σαφέστατη η θέση πως το επάγγελμα του εκπαιδευτικού δεν συνιστά ένα… «τίτλο προς ευαγγελισμό», αλλά ένα λειτούργημα με μεγάλη ευθύνη απέναντι στα παιδιά, τους γονείς και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Κάθε προτεινόμενη μέθοδος εκπαιδευτικής προσέγγισης συνοδεύεται από μερικές εξαιρετικά κατατοπιστικές νουθεσίες αλλά και από μία εξίσου βοηθητική αναφορά στους στόχους που θέτουμε για κάθε δραστηριότητα. Επί παραδείγματι, το «Παιχνίδι των Ρόλων» θέτει ως κεντρικό άξονα το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού, ενώ ο σκοπός της εν λόγω παιδαγωγικής προσέγγισης είναι αφενός η ανίχνευση και η διερεύνηση των προβλημάτων που δημιουργούνται εξαιτίας κάποιου κοινωνικού φαινομένου, η εμβάθυνση σε αυτά και η επικοινωνία με τον περίγυρο, στο πλαίσιο της ομαδικότητας, προκειμένου να βρεθεί μία λύση.
Ένας εκπαιδευτικός οφείλει να είναι πάντοτε σε εγρήγορση σχετικά με ζητήματα που διαρκώς αλλάζουν κι εξελίσσονται αλλά κατέχουν, διαχρονικά, έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία. Ο εκσυγχρονισμός είναι, πια, ένα εργαλείο απαραίτητο που μας οδηγεί στην πρόοδο με γνώμονα πάντοτε τη συμπερίληψη και τη δικαιοσύνη. Το βιβλίο Παιδαγωγική της Συμπερίληψης και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αποτελεί ένα πόνημα χρήσιμο και εξαιρετικά ενδιαφέρον, από το οποίο μπορεί να αντλήσει έμπνευση κάθε εκπαιδευτικός που ασκεί με σύνεση και έντονο συναίσθημα ευθύνης το σπουδαίο αυτό λειτούργημα.
