Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Ο Αμαζόνιος ποταμός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ποταμούς στον κόσμο, διαδραματίζοντας καίριο ρόλο σε πολλές πτυχές της ανθρώπινης και όχι μόνο ζωής. Ο ποταμός και το γύρω τροπικό δάσος φιλοξενούν μια απίστευτη ποικιλία ειδών, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων φυτών, ζώων, πουλιών, εντόμων και άλλων οργανισμών. Αυτή η πλούσια βιοποικιλότητα αποτελεί σημαντικό παγκόσμιο αγαθό και είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της παγκόσμιας οικολογικής ισορροπίας. Παράλληλα, ο Αμαζόνιος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος, καθώς το δάσος απορροφά τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και παράγει οξυγόνο. Επιπλέον, ο Αμαζόνιος έχει ίσως τη μεγαλύτερη υδρογραφική λεκάνη στον κόσμο, η οποία εκτείνεται σε πολλές χώρες της Νότιας Αμερικής, αρκετές από τις οποίες εξαρτώνται από τον Αμαζόνιο για την πρόσβαση στο νερό, την ενέργεια, την τροφή και τη μεταφορά εμπορευμάτων.
Είναι σαφές, ότι μια αποσταθεροποίηση της περιοχής του Αμαζονίου, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις παγκόσμιας κλίμακας. Επομένως, η ανακοίνωση της Κυβέρνησης της Βραζιλίας, αναφορικά με την αποστολή «έκτακτης» ανθρωπιστικής βοήθειας στην πολιτεία Αμαζόνας, στην οποία μέρος του Αμαζονίου αντιμετωπίζει «σοβαρή» ξηρασία, εγείρει για ακόμα μια φορά τεράστια ανησυχία.
Σε μια σύντομη αναδρομή, πριν από δυο μήνες, οι ηγέτες των οκτώ χωρών, που αποτελούν μέλη του Οργανισμού της Συνθήκης Συνεργασίας για τον Αμαζόνιο (ACTO), συναντήθηκαν στο Μπελέμ της Βραζιλίας, με σκοπό να συμφωνήσουν σε έναν κατάλογο ενοποιημένων περιβαλλοντικών πολιτικών και μέτρων για την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας, ώστε να σταματήσει η καταστροφή του τροπικού δάσους. Αρκετοί, επιστήμονες υποστηρίζουν ότι όταν καταστραφεί το 20% έως 25% του δάσους, οι βροχοπτώσεις θα μειωθούν δραματικά, μετατρέποντας περισσότερο από το μισό του τροπικού δάσους σε τροπική σαβάνα, προκαλώντας τεράστια απώλεια βιοποικιλότητας.
Η τελική κοινή διακήρυξη, γνωστή ως Διακήρυξη του Μπελέμ, προσπάθησε να δημιουργήσει μια συμμαχία για την καταπολέμηση της καταστροφής των δασών. Παράλληλα, έγινε αναφορά στα δικαιώματα των ιθαγενών, ενώ συμφώνησαν, επίσης, να συνεργαστούν στη διαχείριση των υδάτων, στην υγεία και σε κοινές διαπραγματευτικές θέσεις στις συνόδους κορυφής για το κλίμα και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Ωστόσο, η σύνοδος δεν ανταποκρίθηκε στις πιο «τολμηρές απαιτήσεις» των περιβαλλοντολόγων και των αυτόχθονων πληθυσμών, καθώς δεν υιοθέτησαν όλα τα κράτη μέλη, ούτε τη δέσμευση της Βραζιλίας να τερματίσει την παράνομη αποψίλωση των δασών έως το 2030, ούτε εκείνη της Κολομβίας να σταματήσει τη νέα εξερεύνηση πετρελαίου. Επίσης, δεν όρισε προθεσμία για τον τερματισμό της παράνομης εξόρυξης χρυσού, αν και οι ηγέτες συμφώνησαν να συνεργαστούν για το θέμα.
Οι Κυβερνήσεις της περιοχής θεωρούσαν ιστορικά τον Αμαζόνιο, ως μια περιοχή προς αποικισμό και εκμετάλλευση, με ελάχιστο σεβασμό για τη βιωσιμότητα ή τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών του. Με τις περισσότερες χώρες του Αμαζονίου, να απορρίπτουν τη συνεχιζόμενη εκστρατεία του Προέδρου της Κολομβίας, Gustavo Petro, για τον τερματισμό της νέας εξερεύνησης πετρελαίου στον Αμαζόνιο. Από την άλλη, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας, Luiz Inácio Lula da Silva, ο οποίος παρουσιάστηκε ως περιβαλλοντικός ηγέτης στη διεθνή σκηνή, απέφυγε να λάβει οριστική θέση για το πετρέλαιο, αναφέροντας την απόφαση ως «τεχνικό θέμα».
Δυστυχώς, η κατάσταση στον Αμαζόνιο επιδεινώθηκε ραγδαία. Με την Κυβέρνηση της Βραζιλίας να προετοιμάζει μια ειδική ομάδα, για να παράσχει βοήθεια έκτακτης ανάγκης στους κατοίκους της περιοχής του Αμαζονίου, που πλήττονται από μια σοβαρή ξηρασία. Η χαμηλή στάθμη των ποταμών, έχει οδηγήσει στο θάνατο χιλιάδες ψάρια, τα οποία επιπλέουν στις επιφάνειες των ποταμών, μολύνοντας το πόσιμο νερό. Παράλληλα, αυτή η ξηρασία έχει διαταράξει τις διαδρομές των ποτάμιων μεταφορών, απειλώντας με έλλειψη τροφής και νερού χιλιάδες ανθρώπους. Συγκεκριμένα, περίπου 111.000 άνθρωποι έχουν πληγεί λόγω της ξηρασίας, ενώ η υπηρεσία πολιτικής άμυνας προειδοποίησε, ότι η ξηρασία θα μπορούσε τελικά να επηρεάσει έως και 500.000 ανθρώπους στον Αμαζόνιο.
Ενδεικτικές πληροφορίες από το λιμάνι του Μανάους αναφέρουν, ότι η στάθμη του νερού του Ρίο Νέγκρο έπεφτε κατά μέσο όρο 30 εκατοστά την ημέρα, από τα μέσα Σεπτεμβρίου και διαμορφώθηκε στα 16,4 μέτρα την Τετάρτη, περίπου έξι μέτρα κάτω από το επίπεδο, που είχε την ίδια ημέρα του προηγούμενου έτους. Έτσι, σύμφωνα με τη Βραζιλιάνικη Κυβέρνηση, μια ομοσπονδιακή ομάδα εργασίας, θα μεταφερθεί από την Πολεμική Αεροπορία στις πολιτείες Αμαζόνας και Άκρε με νερό, τρόφιμα, φάρμακα και άλλους πόρους. Η Κυβέρνηση, επίσης, διέθεσε 140 εκατομμύρια ρεάλ, για τη βυθοκόρηση ποταμών και λιμανιών στην περιοχή για να διατηρήσει τη ροή των μεταφορών όταν πέσει η στάθμη του νερού. Η ξηρασία στον Αμαζόνιο, όπως και οι πλημμύρες στη νότια Βραζιλία, είναι αποτέλεσμα του φαινομένου El Niño, που θερμαίνει τα επιφανειακά νερά στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Επιλογικά, ο Αμαζόνιος αντιπροσωπεύει μια παγκόσμια πρόκληση στον αγώνα για τη διατήρηση του μεγαλύτερου τροπικού δάσος στον κόσμο. Η προστασία του δάσους και του ποταμού απαιτεί συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία συνδυαστικά με τον El Niño οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση. Ο Αμαζόνιος αποτελεί ένα οικοσύστημα, που είναι κρίσιμης σημασίας για την παγκόσμια οικολογία, την κλιματική ισορροπία και την επιβίωση των ανθρώπων και των άλλων ζωών του πλανήτη. Επομένως, η διατήρηση και η προστασία του αποτελούν κοινή ευθύνη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι συμφώνησαν οι χώρες του Αμαζονίου στη σύνοδο κορυφής στη Βραζιλία;, E-prologos, διαθέσιμο εδώ
- What did Amazon nations agree upon at the summit in Brazil?, ALJAZEERA, διαθέσιμο εδώ
- Brazil sets up task force for unprecedented drought in Amazon, minister says, Reuters, διαθέσιμο εδώ
