Της Κωνσταντίνας Δημάκα,
Η στέγαση είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πιο βασικά κοινωνικά δικαιώματα. Δυστυχώς, όμως, ακόμα και εν έτει 2023, η Ελλάδα μετράει χιλιάδες άστεγους. Η έλλειψη στέγης είναι λοιπόν, μια υπάρχουσα κατάσταση και δεν πρέπει να αγνοείται. Στους κεντρικούς δρόμους των μεγαλύτερων ελληνικών πόλεων η εικόνα των ανθρώπων που κοιμούνται στα πεζοδρόμια και στις στοές είναι, δυστυχώς, οικεία τα τελευταία χρόνια.
Στο πλαίσιο σχετικής έρευνας που διεξήχθη το 2018 από το Υπουργείο Εργασίας και την εποπτεία του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου για ορισμένους Δήμους της Ελλάδας, ανάμεσα σε αυτούς και ο Δήμος Αθηναίων, τα αποτελέσματα ήταν δηλωτικά της κατάστασης. Πιο συγκεκριμένα, καταγράφηκαν 793 άστεγοι στον Δήμο Αθηναίων, οι οποίοι διέμεναν στον δρόμο, σε δομές ή σε υποστηριζόμενα διαμερίσματα. Παράλληλα, στον Δήμο Θεσσαλονίκης καταγράφηκαν 380 άστεγοι, ενώ στον Δήμο Πειραιά 265. Κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που απάντησαν στις ερωτήσεις είναι ότι προηγουμένως διέμεναν σε κατοικία δικής τους, της οικογένειάς τους ή νοίκιαζαν.
Το φωτορεπορτάζ των Παραπολιτικών που πραγματοποιήθηκε στην αρχή του τρέχοντος έτους δίνει μια σφαιρική εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί στην πρωτεύουσα και, μάλιστα, σε κεντρικά σημεία της πόλης. Ποια είναι όμως τα αίτια που οδηγούν στην αστεγία;
Η οικονομική κρίση έχει αποδειχθεί ότι οδήγησε πολλούς ανθρώπους στο να χάσουν τα σπίτια τους. Πολλοί ήταν εκείνοι που ενώ είχαν ένα καλό βιοτικό επίπεδο, ξαφνικά βρέθηκαν χωρίς στέγη, αφού έγιναν πολλές εξώσεις. Ακόμη, σε μια εποχή με αυξημένα ενοίκια, η διατήρηση διαμερίσματος είναι δυσβάσταχτη για χιλιάδες οικογένειες, διότι τα εισοδήματα μειώθηκαν και η ανεργία αυξήθηκε. Παρατηρείται, επίσης, μια αντιστοιχία μεταξύ της αστεγίας και της κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών και της χρήσης ουσιών, η οποία προκύπτει είτε από το γεγονός ότι κάποιος δεν εργάζεται και δεν έχει στέγη με αποτέλεσμα να στρέφεται στο αλκοόλ ή τις ουσίες ή το αντίστροφο, δηλαδή η χρήση ουσιών να έχει ως απότοκο την απώλεια της εργασίας και της στέγης.
Η αστεγία έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία των ατόμων. Όταν δεν υπάρχει πρόσβαση σε σπίτι, οι κακές συνθήκες διαβίωσης ή ακόμα και η ξαφνική απώλεια σπιτιού λόγω έξωσης, απορυθμίζει την ψυχική σταθερότητα. Η αβεβαιότητα του να μην ξέρει κάποιος πού θα κοιμηθεί και αν μπορούν να καλυφθούν οι βασικές του ανάγκες προκαλεί υψηλά επίπεδα άγχους και στεναχώριας. Επιπροσθέτως, τα άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές και οι χρήστες ουσιών έχουν υποστεί ψυχικά τραύματα λόγω της καθημερινότητας που βιώνουν και της αντιμετώπισης από τους άλλους πολίτες. Οι λίστες αναμονής στο δημόσιο σύστημα υγείας είναι μεγάλες, ενώ η πρόσβαση σε ιδιωτικές μονάδες υγείας δεν είναι προσιτή λόγω υψηλού κόστους και έτσι το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο έντονο. Οι άστεγοι συχνά πέφτουν θύματα εγκλημάτων μίσους και βίας, αλλά και κοινωνικού στιγματισμού. Η ταυτότητα των άστεγων της Ελλάδας αλλάζει με όλο και περισσότερα παιδιά, μετανάστες, μειονότητες, γυναίκες και οικογένειες να καταλήγουν στους δρόμους. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι άστεγοι γίνονται δέκτες ρατσιστικών και κακοποιητικών συμπεριφορών στον δρόμο και από ορισμένους εκπροσώπους της αστυνομίας.
Συμπερασματικά, η κοινωνία οφείλει να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση αυτού του κοινωνικού προβλήματος και να σταθεί αλληλέγγυα πλάι σε αυτούς τους ανθρώπους. Δεν είναι «αόρατοι», είναι άνθρωποι που ζουν δίπλα μας και το κράτος οφείλει να τους βοηθήσει έμπρακτα δημιουργώντας δομές ανοιχτές προς όλους, χωρίς προϋποθέσεις και περιορισμούς στην επιλογή των άστεγων που θα διαμείνουν σε αυτές. Εμείς ως πολίτες μπορούμε να τους δώσουμε μερικά χρήματα, να τους αγοράσουμε ένα ζεστό φαγητό ή ρόφημα, να τους δώσουμε ρούχα και κουβέρτες ή ακόμα και να τους παραχωρήσουμε κάποια κατοικία. Φυσικά, μια καλή κουβέντα, ένα χαμόγελο και μια θετική στάση είναι πάντα ένα πρώτο βήμα για να φτιάξουμε τις μέρες τους και να αισθανθούν καλύτερα μέσα στην κοινωνία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ψυχική υγεία και έλλειψη στέγης. Psychologynow.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Άστεγοι και ψυχική υγεία. Iasismed.eu. Διαθέσιμο εδώ
- Άστεγοι: Οι «αόρατοι» άνθρωποι που ζουν ανάμεσά μας. In.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Τετραψήφιος ο αριθμός των άστεγων στην Αθήνα – Το φωτορεπορτάζ των «Π» αποτυπώνει την έκταση του προβλήματος (Εικόνες). Parapolitika.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Άστεγοι: Γιατί η σχέση άστεγων και χρηστών ουσιών είναι αλληλεξαρτώμενη. In.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Οι «νεοάστεγοι» ένα ακόμη φαινόμενο της οικονομικής κρίσης. Tvxs.gr. Διαθέσιμο εδώ
