Του Γιάννη Μάρκελλου,
Ο Άγιος Γεώργιος ο εξ Ιωαννίνων ανήκει στη χορεία των νεομαρτύρων, όπως και πολλοί άλλοι άγιοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο όρος Νεομάρτυρας εισήχθη όταν κάθε χριστιανός την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μαρτύρησε για την Ορθόδοξη πίστη, δηλώνοντας με κάθε τρόπο ότι δεν πρόκειται να ανεχθεί τυχόν εξισλαμισμό του.
Από τον 18ο αιώνα και μετά βλέπουμε ότι μέσα στην Εκκλησία προστίθενται νέοι Άγιοι και κατ’ επέκταση νέες εορτές προς τιμήν εκείνων των ανθρώπων, των Νεομαρτύρων, οι οποίοι διαδήλωναν την αληθινή σχέση του Θεού και των ανθρώπων. Ο κατακτημένος ελληνικός λαός ήρθε αντιμέτωπος από πολύ νωρίς με τον κίνδυνο η πίστη του να καταρρεύσει από το πέπλο εξισλαμισμού, ή ακόμη περισσότερο, από την προσπάθεια αυτονομήσεως της Ορθοδόξου πίστης και του Ορθοδόξου φρονήματος, προκειμένου ο ελληνικός λαός να αποδεχτεί την σουλτανική κυριαρχία. Μέσα σε αυτό το δύσκολο από πολλές πλευρές περιβάλλον οι Έλληνες έπρεπε να επιβιώσουν και να διατηρήσουν την ελληνορθόδοξη ταυτότητα τους.
Οι Τούρκοι έδιναν δυνατότητες προκειμένου οι Χριστιανοί να διατηρήσουν τη θρησκευτική τους ταυτότητα. Υπήρχε η δυνατότητα οι Χριστιανοί να επιτελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και να μην γίνεται βίαιος εξισλαμισμός. Βέβαια, όλα αυτά ίσχυαν σε θεωρητικό επίπεδο, καθ’ ότι οι Έλληνες έφτασαν σε σημείο του εθνικού αφανισμού. Αυτό που έσωζε τον ελληνικό λαό ήταν η εξωμοσία. Εξωμοσία ήταν η επίσημη αποκήρυξη με όρκο της θρησκευτικής πίστης. Αυτή η πρακτική δυστυχώς είχε αναμφίβολα αρνητικές συνέπειες για την ίδια την υπόσταση της ελληνορθοδόξου Εκκλησίας, καθότι εξωμότες υπήρξαν και κληρικοί, όπως αναφέρει και ο Βακόπουλος στο βιβλίο του Ιστορία του Νέου Ελληνισμού: Αρχές και Διαμόρφωσή του. Ο προσηλυτισμός στο Ισλάμ έδινε τη δυνατότητα στους αγροτικούς πληθυσμούς να έχουν μεγάλα οικονομικά οφέλη και έτσι προσχωρούσαν στο Ισλάμ. Αυτό είχε ως συνέπεια η Εκκλησία να χάνει ποίμνιο και να αποδυναμώνεται.
Οι Νεομάρτυρες λοιπόν επρόκειτο για τις φωνές εκείνες που με το μαρτύριό τους αποτελούσαν αναχαιτιστική δύναμη ενάντια στην προσπάθεια εξισλαμισμού και στην εξωμοσία, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Οι Νεομάρτυρες θα μπορούσαμε να πούμε πως ήταν η επιταγή της στιγμής, καθότι κατόρθωσαν με τα μαρτύριά τους να αναζωπυρώσουν την εκκλησιαστική αυτοσυνειδησία στις ψυχές των ανθρώπων ώστε η παράδοση της Εκκλησίας να εμποτιστεί στην ψυχοσύνθεση των πιστών. Το ζήτημα των Νεομαρτύρων είναι ευρύ και πολυδιάστατο. Ο Δημήτριος Τσάμης στην έρευνά του επισημαίνει ότι το φαινόμενο των Νεομαρτύρων υπεισήλθε ήδη από την περίοδο της εικονομαχίας. Ο Χρήστος Κρικώνης γίνεται περισσότερο λεπτομερής, αναφέροντας ότι πρόκειται για εκείνους τους ανθρώπους που αρνήθηκαν να αλλαξοπιστήσουν. Ο Ιωάννης Θεοχαρίδης και ο Δημήτριος Λουλές οριοθετούν χρονικά το φαινόμενο των Νεομαρτύρων λέγοντας ότι πρόκειται για αυτούς οι οποίοι μαρτύρησαν για την χριστιανική πίστη από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως έως και την Ελληνική Επανάσταση. Ο Κ. Αμάντος υπήρξε ο άνθρωπος εκείνος ο οποίος κατηγοριοποίησε τους Νεομάρτυρες σε τέσσερις κατηγορίες: α. οι Μουσουλμάνοι που ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό, β. όσοι θανατώθηκαν εν μέσω κάποιας πολιτικής απελευθερωτικής εξέγερσης, γ. όλοι όσοι θεωρούνται αυτόκλητοι μάρτυρες και δ. αυτοί οι οποίοι αρνήθηκαν τον Χριστό στην αρχή και έπειτα Τον ασπάσθηκαν με το μαρτύριό τους. Πρωτεργάτης θα λέγαμε των δραματικών βιογραφιών των Νεομαρτύρων υπήρξε ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο οποίος με το ακραιφνές ορθόδοξό του βίωμα μπόρεσε να σμιλεύσει στις καρδιές των ανθρώπων κατά θείαν ευδοκίαν το Χριστιανικό ζωντανό βίωμα.
Υπό αυτό το πρίσμα εορτάζεται και ο Άγιος Γεώργιος ο εξ Ιωαννίνων. Αυτό το πανηπειρωτικό πανηγύρι έχει ριζωθεί στις καρδιές των όπου γης Ηπειρωτών. Η μνήμη του εορτάζεται στις 17 Ιανουαρίου εκάστου έτους στον ομώνυμο ιερό προσκυνηματικό ναό του Αγίου Γεωργίου στα Ιωάννινα. Μάλιστα, ο Άγιος Γεώργιος έχει ανακηρυχθεί τα τελευταία χρόνια και προστάτης της Ελληνικής προεδρικής φρουράς, κάτι το οποίο φανερώνει ότι οι Νεομάρτυρες δεν αποτελούν αντικείμενο της λήθης αλλά αναζωπύρωση του Ορθοδόξου προσανατολισμού μας. Ο Άγιος Γεώργιος γεννήθηκε σε ένα χωριό των Γρεβενών το 1808 και έμεινε ορφανός από νεαρή ηλικία.
Ο ίδιος έζησε την τουρκική μανία, αφού ήρθε σε επαφή με τουρκικές υπηρεσίες, και εκεί επιδόθηκε σε ένα αγώνα προκειμένου να διατηρήσει τη χριστιανική ταυτότητά του. Το 1836 αρραβωνιάστηκε μια Χριστιανή με το όνομα Ελένη και ο γάμος τους τελέστηκε στον Άγιο Νικόλαο Κοπάνους. Ο Άγιος Γεώργιος ζούσε το εκκλησιαστικό γεγονός με θαυμαστό τρόπο και αυτό μαρτυρείται από το γεγονός ότι προειδοποιήθηκε για το επικείμενο μαρτύριο του. Το μαρτύριο του Αγίου Γεωργίου ξεσήκωσε μνήμες και καλλιέργησε έτι περισσότερο το θρησκευτικό συναίσθημα πάντων. Την ώρα που βρισκόταν ο Άγιος Γεώργιος στο νεκροκρέβατό του, ο επιχώριος Μητροπολίτης Ιωακείμ κάλεσε τον πρωτοψάλτη του ναού, ο οποίος ήταν και Αγιογράφος, και του ζήτησε να παρακολουθήσει με πολλή προσοχή τη μορφή του Αγίου.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 19 Σεπτεμβρίου του 1839 προέβη στην Αγιοκατάταξη του Νεομάρτυρος Γεωργίου, με πρωτοστάτη τον Πατριάρχη Γρηγόριο ΣΤ΄. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε συνεργασία με τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Ιωαννίκιο προσπάθησε να καταγράψει τον κώδικα, έτσι ώστε να μην έρθουν σε σύγκρουση με τη μανία των Τούρκων. Στις 25 Οκτωβρίου του 1971 επί αρχιερατείας Σεραφείμ έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Γεωργίου από τον τότε Πρωτοσύγγελο της Μητροπόλεως και κατόπιν Μητροπολίτη Ιωαννίνων Θεόκλητο τον Σετάκη. Εικονογραφικά ο Άγιος εμφανίζεται να φορά φουστανέλα, καθώς γεννήθηκε πριν την Ελληνική Επανάσταση.
Εν κατακλείδι, δόθηκε η ευκαιρία να αναγνωρίσουμε μερικά χαρακτηριστικά του φαινομένου των Νεομαρτύρων. Αυτό για το οποίο θα πρέπει να γίνει αναφορά είναι το γεγονός ότι η Εκκλησία ποτέ δεν έδρασε με υποκειμενικούς όρους, αλλά πάντοτε κάτω από την κανονική παράδοση, η οποία στοιχειοθετείται με τον πληρέστατο τρόπο από τους Αγίους και τους Μάρτυρες, οι οποίοι θυσιάστηκαν για την πίστη τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Άγιος Γεώργιος ο εξ Ιωαννίνων (Φουστανελάς), sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
- ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ – ὁ ἐν Ἰωαννίνοις ἀθλήσας, imioanninon.gr, Διαθέσιμο εδώ
