Του Μανώλη Κουφόπουλου,
Φαγητό. Το τρώμε, σκεφτόμαστε για αυτό, παίζουμε μαζί του και άλλες φορές βλέπουμε ποιος θα φάει πιο γρήγορα το μεσημεριανό του. Ορισμένοι, όμως, δεν διαγωνίζονται μόνο με συγγενείς και φίλους, αλλά το προχωρούν ένα βήμα παραπέρα. Η νέα πρόκληση περιλαμβάνει το ποιος θα φάει τα περισσότερα χοτ-ντογκ, μπέργκερ ή οποιοδήποτε άλλο είδος φαγητού μπορούμε να φανταστούμε σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Πλέον, υπάρχει πλήθος Ρεκόρ Guinness και οι διαγωνισμοί βιντεοσκοπούνται ή παρουσιάζονται live στα μέσα ενημέρωσης.
141 αυγά σε 8 λεπτά, 6 κιλά καρπούζι σε 15 λεπτά είναι μερικά ενδιαφέροντα ρεκόρ. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, με την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των βίντεο μικρού μήκους (tiktok, shorts κ.α.) είναι της μόδας τα food challenges. Συγκεκριμένα, στόχος είναι η κατανάλωση συγκεκριμένης ποσότητας φαγητού ή θερμίδων, με στόχο, φυσικά, τη διασκέδαση των θεατών.
Ωστόσο, όσο εντυπωσιακά και αν είναι τα παραπάνω, υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι που ελλοχεύουν και μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι αν καταναλώσουμε μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού σε σχέση με αυτό που συνηθίζουμε, η κοιλιά μας αρχίζει να πονάει. Φυσικά, αν πρόκειται για ένα εκπληκτικό γεύμα, θα προσπαθήσουμε να φάμε λίγο ακόμα. Όσο, όμως, προσθέτουμε τροφή στο στομάχι, τόσο αυξάνεται ο πόνος μέχρι το σημείο που πιθανόν λόγω του αισθήματος πληρότητας να έχουμε τάσεις για έμετο. Συνήθως, η δυσφορία μετά από λίγα λεπτά αρχίζει να μειώνεται και μετά από κάποιες ώρες ίσως να πεινάμε και πάλι.
Όπως, όμως, καταλαβαίνουμε, η ποσότητα του φαγητού που προκάλεσε την έντονη ενόχληση είναι ελάχιστη μπροστά σε αυτή των «πρωταθλητών». Πώς είναι δυνατή, λοιπόν, αυτή η υπεράνθρωπη προσπάθεια και τί κόστος έχει για την υγεία μας; Στο παρόν άρθρο θα συζητήσουμε τους τρόπους με τους οποίους ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να καταναλώσουν υπέρογκες μερίδες τροφής και τους κινδύνους στους οποίους αυτοί εκτίθενται.
Η φυσιολογία της κατανάλωση τροφής
Η διαδικασία για την πέψη του φαγητού και, τελικά, την απορρόφηση των επιμέρους συστατικών του ξεκινάει προτού καν το βάλουμε στο στόμα μας. Η οσμή ενός ωραίου φαγητού ή ακόμα και η σκέψη τής κατανάλωσής του, όπως θα έχουμε παρατηρήσει, προκαλεί έκκριση σάλιου. Αυτό συνιστά μία από τις εκφάνσεις της προετοιμασίας. Άλλες διαδικασίες είναι η αύξηση της έκκρισης οξέος στο στομάχι και η χαλάρωση του τοιχώματός του. Στη συνέχεια, η είσοδος της τροφής στο στομάχι διεγείρει έντονα την έκκριση οξέος και τη χαλάρωση του τοιχώματος. Καθώς η τροφή περνάει από το στομάχι στο έντερο, τα συστατικά της ενεργοποιούν περαιτέρω τη διαδικασία της πέψης. Ορισμένες από τις παραπάνω διεργασίες διενεργούνται μέσω ορμονών και άλλες μέσω νεύρων. Μάλιστα, οι διαδικασίες δεν είναι μόνο τοπικές, αλλά επηρεάζουν όλο το μήκος του γαστρεντερικού σωλήνα, καθώς και τον εγκέφαλο (π.χ. αίσθημα κορεσμού). Με λίγα λόγια, η κατανάλωση τροφής είναι μία ιδιαίτερα σύνθετη και πολυδιάστατη διεργασία.
Η προσαρμογή του πεπτικού συστήματος
Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι το αν κάποιος μπορεί να καταναλώσει μεγάλη ποσότητα φαγητού έχει σχέση με την ικανότητα του στομαχιού να τη δεχτεί, δηλαδή να χαλαρώσει το μυϊκό τοίχωμα και να διαταθεί αρκετά, ώστε να χωρέσει όλο το περιεχόμενο. Ωστόσο, το στομάχι μπορεί να διαταθεί μέχρι ενός σημείου. Αρχικά, για να μην σκιστεί αυτό ή συνδεδεμένες σε αυτό δομές (οισοφάγος, έντερο) και για να μην συμπιέσει πολύ τα παρακείμενα όργανα. Θα έχουμε παρατηρήσει ότι εάν φάμε πολύ, η κοιλιά διογκώνεται και η αναπνοή γίνεται λίγο πιο δύσκολη. Αυτό δεν είναι τυχαίο, μιας και ο χώρος στην κοιλιά είναι περιορισμένος και αυτή μπορεί να διαταθεί εντός κάποιων ορίων. Όταν αυτά ξεπεραστούν, την «πληρώνουν» τα γύρω όργανα (νεφρά, πάγκρεας, ήπαρ κ.λπ.).
Παράλληλα, όσο αυξάνεται ο όγκος του στομάχου τόσο αυξάνεται το αίσθημα της πληρότητας και από ένα σημείο και πέρα επικρατεί η τάση για εμετό. Αν κάποιος καταφέρει να ξεπεράσει αυτά τα προειδοποιητικά αισθήματα (κοιλιακό άλγος, τάση για εμετό), τότε θα καταφέρει να καταναλώσει λίγο ακόμα τροφή.
Είναι αξιοσημείωτο, όμως, ότι ο οργανισμός μπορεί να προσαρμόζεται γρήγορα σε νέες συνθήκες. Δηλαδή, αν κάποιος αναγκάζει συχνά το στομάχι να δέχεται μεγάλη ποσότητα τροφής, τότε αυτό θα μπορεί να την κρατήσει. Όμοια, αν καταφέρει να αντιστέκεται στην τάση για εμετό, αυτή θα έρχεται αργότερα. Προφανώς, όμως, υπάρχει και κάποιο ανώτατο όριο για κάθε άνθρωπο. Διαφορετικά τα ρεκόρ δεν θα είχαν όριο.
Σε μεγάλο βαθμό, η διάταση του στομάχου και η τάση για εμετό ελέγχονται από κέντρα του εγκεφάλου που προσαρμόζονται. Αντίστοιχα, όπως αναφέραμε παραπάνω, δεν αρκεί μόνο η ικανότητα του στομάχου να λαμβάνει τροφή, αλλά και η δυνατότητα των γύρω δομών να αντέξουν την πίεση. Αυτό σαν διαδικασία είναι πιο δύσκολο να επιτευχθεί, αλλά δύναται να εξελιχθεί σε βάθος χρόνου.
Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι αυτό της εγκύου γυναίκας. Στον ένατο μήνα, ο όγκος της μήτρας είναι τόσο μεγάλος που συμπιέζει όλα τα όργανα της κοιλιάς. Ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, οι γυναίκες μπορεί να αντιμετωπίσουν πλήθος προβλημάτων, αλλά συνήθως είναι αναστρέψιμο. Αυτό δείχνει την ικανότητα των κοιλιακών οργάνων να προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Σκεφτείτε, όμως, αντί για 9 μήνες η διαδικασία να έπαιρνε 10 λεπτά. Τα αποτελέσματα θα ήταν πιθανώς θανατηφόρα.
Τα προβλήματα υγείας
Παρόλη την αξιοθαύμαστη ικανότητα του οργανισμού να προσαρμόζεται, υπάρχει ένα τίμημα που πρέπει να πληρωθεί, είτε άμεσα είτε στο μέλλον. Για να δούμε, λοιπόν, μερικά από τα συμπτώματα που θα αντιμετωπίσουν οι «αθλητές» μας.
Όπως μπορούμε να φανταστούμε, το κύριο όργανο που εμφανίζει προβλήματα είναι το στομάχι. Οι περισσότεροι που λαμβάνουν μέρος στους διαγωνισμούς αντιμετωπίζουν διαταραχές στην κινητικότητά του (γαστροπάρεση) και την ικανότητα να αλέθει και να προωθεί την τροφή στο έντερο (δωδεκαδάκτυλο). Το παραπάνω είναι αναμενόμενο, αν λάβουμε υπόψη ότι το στομάχι αποτελείται από μύες, οι οποίοι λόγω της υπερβολικής διάτασης δεν μπορούν να επανέλθουν στο φυσιολογικό τους μήκος και έχουν μειωμένη ικανότητα σύσπασης. Το στομάχι, δηλαδή, μετατρέπεται από ελαστικό μπαλόνι σε σακούλα που απλά υποδέχεται την τροφή. Δεν είναι σπάνιο το στομάχι να αιμορραγεί και να έχει ουλές που επιπλέκουν περαιτέρω τη λειτουργικότητά του. Σε μερικές περιπτώσεις, μάλιστα, η βλάβη είναι τόσο μεγάλη που απαιτείται μερική ή ολική γαστρεκτομή.
Εννοείται ότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος πνιγμού. Μάλιστα, για να χωρέσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού, δεν καταναλώνουν νερό, αφού αυτό θα πιάσει «πολύτιμο» χώρο, πολλαπλασιάζοντας, έτσι, τον κίνδυνο. Άλλα συμπτώματα είναι η εμμένουσα ναυτία, η αδυναμία κορεσμού, η δυσκολία στην πέψη και άλλες μη αναστρέψιμες καταστάσεις.
Ταυτόχρονα, παρατηρείται χάλαση του οισοφαγικού σφιγκτήρα, ρήξη και αιμορραγία (Boerhaave Syndrome), καθώς και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (αύξηση κινδύνου για καρκίνο οισοφάγου και πνευμονίες). Στην ίδια μοίρα βρίσκεται και η αρχή του εντέρου (δωδεκαδάκτυλο). Ως προς τα γύρω όργανα, οι ασθενείς παρουσιάζονται στο νοσοκομεία με οξεία ή χρόνια παγκρεατίτιδα, οξεία νεφρική βλάβη, καθώς και βλάβη σε πλήθος δομών στην κοιλιά από διαρροή οξέος και παγκρεατικών υγρών. Ορισμένοι, βέβαια, παραπονιούνται για δυσκολία στη μάσηση (αρθρίτιδα κροταφογναθικής άρθρωσης) και καταστροφή των δοντιών τους. Τέλος, λόγω της μεγάλης κατανάλωσης τροφής, υπάρχει ο κίνδυνος της παχυσαρκίας και των προβλημάτων υγείας που αυτή συνεπάγεται (μεταβολικό σύνδρομο, διαβήτης, καρδιαγγειακά νοσήματα κ.λπ.).
Φτάνοντας στο τέλος της ανάγνωσής αυτού του άρθρου, είναι εύλογο να συμπεράνουμε ότι η συχνή συμμετοχή σε διαγωνισμούς φαγητού είναι καταστροφική για την υγεία μας. Φυσικά, η περιστασιακή κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής δεν θα μας προκαλέσει μόνιμη βλάβη, αλλά οφείλουμε να ακούμε τα σημάδια του σώματός μας, ώστε να μην ξεπερνάμε τα όρια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Competitive eaters, Online Wiley Library. Διαθέσιμο εδώ
- Modelling the maximal active consumption rate and its plasticity in humans-perspectives from hot dog eating competitions, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- The Perils of Competitive Speed Eating, gastro journal. Διαθέσιμο εδώ
- Health effects of competitive eating: Here’s what happens inside the body after Nathan’s Hot Dog Contest, The Sporting News. Διαθέσιμο εδώ
- Competitive consumption: ten minutes. 20,000 calories. Long-term trouble?, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
