Της Ιωάννας Μέγα,
Στις μέρες μας, έως και το 30% των ατόμων με κατάθλιψη δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία με αντικαταθλιπτικά. Αυτό μπορεί να οφείλεται στις διαφορές στη βιολογία μεταξύ των ασθενών και στο γεγονός ότι συχνά χρειάζεται πολύς χρόνος για να ανταποκριθεί ένας ασθενής στο εκάστοτε φάρμακο, με συχνό φαινόμενο αρκετοί από τους ασθενείς να τα παρατάνε μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Επομένως, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να επεκταθεί το ρεπερτόριο των φαρμάκων που διατίθενται σε άτομα με κατάθλιψη. Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά από ψυχεδελικά φάρμακα ερευνώνται για θεραπευτικούς σκοπούς τόσο σε κλινικό όσο και σε μη κλινικό περιβάλλον.
Η προσοχή έχει στραφεί σε ψυχεδελικά, όπως η ψιλοκυβίνη, η δραστική ουσία που ανευρίσκεται στα «μαγικά μανιτάρια». Παρά τον αριθμό των κλινικών δοκιμών που δείχνουν ότι η ψιλοκυβίνη μπορεί να θεραπεύσει γρήγορα την κατάθλιψη, λίγα είναι γνωστά για το πώς η ψιλοκυβίνη λειτουργεί πραγματικά, για να ανακουφίσει την κατάθλιψη στον εγκέφαλο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η ψυχεδελική θεραπεία παραμένει μια πειραματική θεραπεία, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι μπορούν συνήθως να έχουν πρόσβαση σε αυτήν τη θεραπεία μόνο μέσω κλινικών δοκιμών.
Πώς λειτουργούν τα ψυχεδελικά και τι επίδραση έχουν στη λειτουργία του εγκεφάλου;
Τα ψυχεδελικά φάρμακα επιτρέπουν στον εγκέφαλο των ατόμων με ψυχικές παθήσεις να πραγματοποιήσει αλλαγές όσον αφορά τον τρόπο σκέψης τους πάνω σε ορισμένα θέματα (π.χ. αρνητικές σκέψης σε άτομα με κατάθλιψη). Υπάρχουν πιθανώς διάφοροι τρόποι με τους οποίους τα ψυχεδελικά μπορούν να το επιτύχουν αυτό, όπως για παράδειγμα οι νέες συνδέσεις που δημιουργούνται παροδικά σε νευρωνικά δίκτυα, ενώ η κατάσταση ηρεμίας του εγκεφάλου (ή το «δίκτυο προεπιλεγμένης λειτουργίας») χάνει τη συνδεσιμότητά του και στη συνέχεια αποκαθίσταται. Έτσι, πιστεύεται ότι αλλάζουν τα «κολλημένα» μοτίβα σκέψης. Επίσης, δημιουργούνται νέες συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων, μια διαδικασία που ονομάζεται νευροπλαστικότητα. Επιπλέον, τα ίδια τα ψυχεδελικά φάρμακα μπορούν να φέρουν τους ασθενείς σε μια παροδική κατάσταση, όπου μπορούν να επεξεργάζονται καλύτερα τις αναμνήσεις, τα συναισθήματα και τα τραύματα του παρελθόντος (Ψυχεδελικά Υποβοηθούμενη Ψυχοθεραπεία).
Μια ποικιλία ψυχεδελικών με θεραπευτικά αποτελέσματα αναφέρονται παρακάτω:
- Κεταμίνη: Αποτελεί το πιο μελετημένο ψυχεδελικό φάρμακο για θεραπείες ψυχικής υγείας. Σε χαμηλές δόσεις έχει αποδειχθεί ότι είναι ευεργετικό σε πολυάριθμες δοκιμές, όσον αφορά τη θεραπεία της κατάθλιψης, αλλά τα αποτελέσματά του είναι βραχύβια.
- MDMA – Ecstasy: Πολλαπλές κλινικές δοκιμές υποδηλώνουν ότι το MDMA μπορεί να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα της διαταραχής του μετατραυματικού στρες για έως και 4 χρόνια.
- Ψιλοκυβίνη: Η ψιλοκυβίνη, η κύρια ένωση των «μαγικών μανιταριών», έχει δείξει θετικά αποτελέσματα στη θεραπεία της κατάθλιψης και του άγχους σε άτομα που ζουν με ανίατες ασθένειες. Οι ειδικοί υποστηρίζουν, επίσης, ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, τον εθισμό και την ανθεκτική κατάθλιψη.
- LSD: Το LSD, ένα μακράς διαρκείας ισχυρό ψυχεδελικό, έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στη διαταραχή χρήσης αλκοόλ, καθώς και στο άγχος και στην ανησυχία που βιώνουν τα άτομα που ζουν με ανίατες ασθένειες.
Τι είναι η ψιλοκυβίνη και ποιες οι θεραπευτικές της χρήσεις;
Οι ειδικοί χρησιμοποιούν πολλά και διαφορετικά φάρμακα στην ψυχεδελική θεραπεία. Οι πιο πρόσφατες έρευνες εξέτασαν την ψιλοκυβίνη, μια ουσία που βρίσκεται στα ψυχεδελικά μανιτάρια. Η ψιλοκυβίνη είναι μια ψυχοδραστική ένωση που βρίσκεται σε ορισμένα είδη μανιταριών, γνωστά και ως «μαγικά μανιτάρια». Δρα σε έναν συγκεκριμένο υποδοχέα σεροτονίνης στον εγκέφαλο, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στη διάθεση, τη γνωστική λειτουργία και την αντίληψη. Είναι πιθανό αυτές οι αλλαγές στη συνείδηση να επιτρέψουν τη θεραπευτική ανάπτυξη.
Η μελέτη και η έρευνα της ψιλοκυβίνης ξεκίνησε τη δεκαετία του 1940 ως ψυχεδελικό φάρμακο για τη θεραπεία διαφόρων ψυχιατρικών καταστάσεων, όπως η κατάθλιψη, οι διαταραχές χρήσης ουσιών και οι διαταραχές χρήσης αλκοόλ. Όλη η έρευνα και η κλινική χρήση της ψιλοκυβίνης σταμάτησε τη δεκαετία του 1970, όταν, τελικά, θεωρήθηκε παράνομη. Τα τελευταία δέκα χρόνια, νέες έρευνες εξετάζουν την ψιλοκυβίνη, καθώς και άλλα ψυχεδελικά φάρμακα ως νέες πιθανές θεραπείες ψυχικής υγείας. Ενώ οι μελέτες είναι ελπιδοφόρες, έχουν περιορισμούς και εμπλέκουν συμμετέχοντες οι οποίοι ελέγχονται και παρακολουθούνται εκτενώς καθ’ όλη τη διάρκεια της κλινικής διαδικασίας.
Ενώ η έρευνα για την ψιλοκυβίνη βρίσκεται σε εξέλιξη, τα μέχρι στιγμής δεδομένα έχουν δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στη θεραπεία. Ορισμένες από τις κύριες χρήσεις της, σύμφωνα με πρόσφατες κλινικές δοκιμές, αναφέρονται παρακάτω:
- Εθισμός (χρήση αλκοόλ, νικοτίνης κ.λπ.)
- Καταστάσεις ψυχικής υγείας (κατάθλιψη ανθεκτική στη θεραπεία, άγχος κ.λπ.)
- Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD)
- Άγχος στο τέλος της ζωής ή υπαρξιακή δυσφορία
- Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Ως γνωστόν, όπως όλα τα φάρμακα, έτσι και η χρήση ψιλοκυβίνης παρουσιάζει κάποιες παρενέργειες. Οι παρενέργειες μπορεί να είναι ήπιες ή έντονες. Τα ήπια συμπτώματα περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, ναυτία, αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος, αύξηση του καρδιακού ρυθμού, αύξηση της αρτηριακής πίεσης κ.λπ.
Ποια η διαφορά των ψυχεδελικών φαρμάκων έναντι των κλασσικών αντικαταθλιπτικών;
Αν συγκρίνουμε τα κλασικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα με τα ψυχεδελικά, η πιο εμφανής διαφορά θα ήταν στον μηχανισμό δράσης τους. Τα αντικαταθλιπτικά λειτουργούν ελέγχοντας τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών, που είναι συνήθως πολύ χαμηλά (ή πολύ υψηλά) στον εγκέφαλο των ατόμων που βιώνουν κατάθλιψη ή άγχος. Από την άλλη, τα ψυχεδελικά δρουν στα νευρωνικά κυκλώματα, διεγείροντας, καταστέλλοντας ή ρυθμίζοντας τη δραστηριότητα των δικτύων που χρησιμοποιούν σεροτονίνη. Σύμφωνα με μελέτες, ένα από τα πλεονεκτήματα της χρήσης ψυχεδελικών στη θεραπεία της κατάθλιψης ή του άγχους είναι ότι οι ερευνητές κατάφεραν να βελτιώσουν ή να απαλλαγούν από τα συμπτώματα με λίγες μόνο χρήσεις, ιδιαίτερα με την ψιλοκυβίνη.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν, επίσης, ότι τα ψυχεδελικά φάρμακα μπορούν να αυξήσουν τις νευρικές συνδέσεις στον εγκέφαλο. Τα αντικαταθλιπτικά, από την άλλη πλευρά, συνήθως πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά για μήνες ή ακόμα και ολόκληρα χρόνια. Επιπλέον, περίπου το 30% των ατόμων που λαμβάνουν θεραπεία με τυπικά αντικαταθλιπτικά δεν επιτυγχάνουν ύφεση. Επομένως, τα ψυχεδελικά θα μπορούσαν να αποτελούν μια εναλλακτική επιλογή για όσους υποφέρουν από ψυχιατρικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη που είναι ανθεκτική στη θεραπεία.
Συμπερασματικά, τα ψυχεδελικά φάρμακα μπορούν να επιτύχουν ισχυρές, και σχεδόν άμεσες, ψυχολογικές αλλαγές. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι αλλαγές επιμένουν μακροπρόθεσμα, προσφέροντας ελπίδα σε άτομα που αγωνίζονται καθημερινά με σοβαρές παθήσεις ψυχικής υγείας. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη πολλά που χρειάζεται οι ειδικοί να γνωρίζουν για τις δυνατότητες της ψυχεδελικής θεραπείας. Απαιτείται, λοιπόν, περισσότερη έρευνα και δεδομένα, έτσι ώστε να αποφευχθεί η τυχόν έκθεση των ασθενών σε κίνδυνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How psychedelic drugs may help with depression, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Psychedelic – inspired drugs could relieve depression without causing hallucinations, science.org. Διαθέσιμο εδώ
- How psychedelic drugs might treat depression, BBC. Διαθέσιμο εδώ
- Mushrooms for depression? Psilocybin is showing promising results, University of Utah. Διαθέσιμο εδώ
- Psychedelic Therapy Is Having a Moment — Here’s What You Need to Know, healthline.com. Διαθέσιμο εδώ
- Bach to the future : Psychedelic drugs in psychiatry, Harvard Health Publishing. Διαθέσιμο εδώ
- What to know about psychedelic therapy, medicalnewstoday.com. Διαθέσιμο εδώ
- In Conversation: Can psychedelics rewire a depressed, anxious brain? , medicalnewstoday.com. Διαθέσιμο εδώ
