Του Άρη Σηφάκη,
Με τη διεθνή συνθήκη της Μαδρίτης (1891) εγκαθιδρύθηκε το Σύστημα της Μαδρίτης, ένα σύστημα βάσει του οποίου καθιερώνεται η δυνατότητα διεθνούς καταχώρισης ενός εθνικού σήματος σύμφωνα με μια ενιαία διαδικασία. Δεν πρόκειται επ’ ουδενί για ένα υπερεθνικό σήμα, όπως φερειπείν το κοινοτικό σήμα, ούτε για υπερεθνικό δίκαιο σημάτων, αλλά για την περίπτωση που κάποιο πρόσωπο που έχει κατοχυρώσει ένα σήμα σε ένα κράτος να δύναται με την υποβολή μιας και μόνο αίτησης να μπορέσει να καταχωρήσει το σήμα του σε περισσότερα του ενός κράτη ταυτοχρόνως.
Την πρώτη Συνθήκη της Μαδρίτης του 1981, υποκαθιστά σήμερα το Πρωτόκολλο της Μαδρίτης (1989) που επέφερε ορισμένες τροποποιήσεις, με την Ελλάδα να έχει κυρώσει το σχετικό Πρωτόκολλο και να αποτελεί κράτος-μέλος του συστήματος με τον ν. 2783/2000, ενώ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προσχωρήσει στο σχετικό Πρωτόκολλο. Η εν λόγω συνθήκη αποτελεί αντικείμενο διαχείρισης από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO) που έχει έδρα την Γενεύη, με την Ελλάδα να αποτελεί κράτος-μέλος. Παρακάτω θα γίνει η σκιαγράφηση του καθεστώτος και της διαδικασίας που διέπουν την διεθνή καταχώριση του σήματος όπως ορίζεται σήμερα κατά την ελληνική νομοθεσία με τον ν. 4679/2020 για το σήμα, με αναφορές εντός του στις νομικές ρυθμίσεις του Πρωτοκόλλου που κλήθηκε να εντάξει ο νόμος στην εθνική νομοθεσία και σε ορισμένες που ανέλαβε να διαμορφώσει ο ίδιος ο εθνικός νομοθέτης.
Η διαδικασία διεθνούς καταχώρησης σήματος με το σύστημα της Μαδρίτης ρυθμίζεται υπό το Κεφάλαιο Η’ στα άρθρα 71-82. Τα σήματα που κατατίθενται σύμφωνα με το παραπάνω σύστημα, καταχωρούνται στο Διεθνές Μητρώο, το οποίο διαχειρίζεται το Διεθνές Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας, αρμόδιος φορέας εντός του WIPO για την καταχώριση των σημάτων και την παροχή προστασίας (άρθρο 71). Για να δικαιούται κάποιο πρόσωπο φυσικό ή νομικό στην Ελλάδα να καταθέσει διεθνή αίτηση κατά το σύστημα της Μαδρίτης, απαιτείται η συνδρομή των προϋποθέσεων του άρθρου 72. Δηλαδή, να έχει διαζευκτικά ή σωρευτικά είτε πραγματική και μόνιμη εμπορική ή βιομηχανική εγκατάσταση στην Ελλάδα (δεν απαιτείται να είναι η κύρια εγκατάσταση του), είτε μόνιμη κατοικία στην χώρα, είτε να έχει απλώς την ελληνική ιθαγένεια.
Συν τοις άλλοις, δεν μπορεί να γίνει κατάθεση σήματος απευθείας προς διεθνή καταχώριση, εάν πρωτίστως δεν έχει ή καταχωρήσει το ίδιο σήμα, σε εθνικό επίπεδο στην Ελλάδα ή έστω να έχει προβεί στην κατάθεση σχετικής δήλωσης. Εφόσον δεν συγκεντρώνονται τα παραπάνω δυο κριτήρια, δεν μπορεί να γίνει κατάθεση διεθνούς αίτησης. Η κατάθεση της τελευταίας γίνεται στην αρμόδια εθνική αρχή της Διεύθυνσης Σημάτων του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ) και όχι απευθείας στο Διεθνές Γραφείο. Αυτό συμβαίνει διότι, η Διεύθυνση Σημάτων επιλαμβάνεται σχετικά με το εάν συντρέχουν οι όροι του άρθρου 72, και εν συνεχεία εφόσον διαπιστωθεί πως είναι συμβατή με τους παραπάνω όρους, διαβιβάζεται εντός δυο μηνών από την παραλαβή της στο Διεθνές Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας.
Σχετικά με τον τύπο και το περιεχόμενο της δήλωσης διεθνούς κατάθεσης του σήματος, αυτή συντάσσεται στην αγγλική ή γαλλική γλώσσα και υπογράφεται είτε από τον καταθέτη είτε από πληρεξούσιο δικηγόρο του (άρθρο 73 παρ. 1). Πλέον η κατάθεση της γίνεται υποχρεωτικώς σε ηλεκτρονική μορφή, με την ταυτόχρονη λήψη αριθμού πρωτοκόλλου και ημερομηνίας παραλαβής. Η δε ημερομηνία παραλαβής από την εθνική Διεύθυνση Σημάτων, θεωρείται και η επίσημη ημερομηνία διεθνούς καταχώρισης της στο Σύστημα της Μαδρίτης (παρ. 4). Η καταβολή του απαιτούμενου τέλους γίνεται ενώπιον της Διεύθυνσης Σημάτων, και συλλέγεται υπέρ του Δημοσίου, και αφορά τον έλεγχο και την διαβίβαση της διεθνούς αίτησης και κυμαίνεται στα 15 ευρώ (άρθρο 87 παρ. 1 στ. ιβ’). Η μη καταβολή του δε συνεπάγεται ότι η αίτηση δεν κατατέθηκε ποτέ. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί πως σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της Μαδρίτης, η κατάθεση της αίτησης δεν συνεπάγεται αυτομάτως την επέκταση καταχώρισης του σήματος σε όλα τα κ-μ του Συστήματος της Μαδρίτης.
Το πλεονέκτημα που παρέχει το σύστημα είναι πως ο καταθέτης με την υποβολή της αίτησης διεθνούς καταχώρισης, αποφεύγει το χρονικό και οικονομικό βάρος της ξεχωριστής υποβολής αίτησης ανά κράτος (πχ για την καταχώριση του ίδιου σήματος σε 5 κράτη, θα έπρεπε να υποβάλλει 5 διαφορετικές αιτήσεις στις εκάστοτε εθνικές αρχές). Υπό το πρίσμα του Συστήματος της Μαδρίτης, αυτό γίνεται μέσω μιας και μόνο αίτησης, εντός της οποίας όμως θα πρέπει να μνημονεύονται αναλυτικά τα κράτη προς τα οποία επιδιώκεται η καταχώριση του σήματος και η αξίωση για παροχή έννομης προστασίας. Παρέχεται, ωστόσο, και η ευχέρεια του αιτήματος της εδαφικής επέκτασης να έπεται της βασικής αίτησης, με αυτό και τα σχετικά με αυτό τέλη να κατατίθενται εν προκειμένω απευθείας στο Διεθνές Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας (άρθρα 74 και 75).
Αντίστοιχα, κάποιο αλλοδαπό πρόσωπο που προβεί σε αίτηση διεθνούς καταχώρισης σήματος σε άλλο κ-μ του Συστήματος της Μαδρίτης με επέκταση της προστασίας και στην Ελλάδα είτε κατά την υποβολή της αίτησης είτε εκ των υστέρων με χωριστό αίτημα, η διεθνής καταχώριση σήματος λογίζεται πως εκκινεί από τα χρονικά σημεία που προβλέπει το ίδιο το Πρωτόκολλο της Μαδρίτης (άρθρο 76 του ν.4679/2020). Για την πρώτη περίπτωση (άρθρο 3 παρ. 4 του Πρωτοκόλλου) από το χρονικό σημείο που η εθνική αρχή του κράτους προέλευσης παρέλαβε το αίτημα, ενώ για την δεύτερη (άρθρο 3ter παρ. 2) όχι από κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης επέκτασης ενώπιον του Διεθνούς Γραφείου, αλλά απ’ τον χρόνο που καταχωρήθηκε στο Διεθνές Μητρώο το αίτημα.
Ωστόσο είναι σημαντικό να τονισθεί πως το ίδιο το Πρωτόκολλο ορίζει πως το Διεθνές Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας επιλαμβάνεται να ενημερώσει τις αντίστοιχες εθνικές αρχές των κρατών-μελών του Συστήματος της Μαδρίτης για την ύπαρξη αιτήματος επέκτασης της έννομης προστασίας ενός αλλοδαπού σήματος και στο έδαφος τους. Το κ-μ αποδέκτης του παραπάνω αιτήματος δύναται να απορρίψει την καταχώριση του σήματος στο Εθνικό Μητρώο του για λόγους που προβλέπονται στο άρθρο 5 του Πρωτοκόλλου. Αν δεν προβληθεί λόγος απόρριψης του, η παραπάνω «εγκεκριμένη διεθνής καταχώριση» παράγει τα ίδια έννομα αποτελέσματα με την καταχώριση εθνικού σήματος από τις ημερομηνίες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Μάλιστα να σημειωθεί πως εάν το προς διεθνή καταχώριση σήμα, είναι εθνικό σήμα με χώρα προέλευσης την Ελλάδα, τότε κατά το άρθρο 80, τα δικαιώματα που απορρέουν από την διεθνή καταχώριση ανατρέχουν στον χρόνο καταχώρισης του εθνικού σήματος.
Σε κάθε περίπτωση, η Διεύθυνση Σημάτων είναι ο αρμόδιος φορέας που σε πρώτη φάση κρίνει το παραδεκτό της αίτησης σε σχέση με το άρθρο 72, ενώ το Διεθνές Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα ελέγχου της συμβατότητας της αίτησης με το πραγματικό των διατάξεων του Πρωτοκόλλου της Μαδρίτης. Πάντως σε περιπτώσεις άσκησης ανακοπής ή προσφυγής κατά της αίτησης διεθνούς καταχώρισης, η Διεύθυνση Σημάτων κοινοποιεί τα στοιχεία τους στο Διεθνές Γραφείο. Τέλος ο ενδιαφερόμενος καταθέτης αξίζει να γνωρίζει ότι μπορεί να αιτηθεί την διεθνή καταχώριση του σήματος του, και όταν αυτό το έχει καταχωρήσει ως κοινοτικό, ενώ ιδιαίτερη σημασία αξίζει να δοθεί και στο δικαίωμα χρονικής προτεραιότητας (priority right). Ο καταθέτης εθνικού σήματος σε οποιαδήποτε κ-μ του Συστήματος της Μαδρίτης ή κοινοτικού σήματος (καθώς η ΕΕ αποτελεί εξίσου μέλος του Συστήματος), εάν και εφόσον προβεί σε κατάθεση διεθνούς καταχώρισης εντός 6 μηνών από την πρώτη εθνική ή κοινοτική κατάθεση, φέρει το δικαίωμα χρονικής προτεραιότητας, όπερ σημαίνει ότι η ημερομηνία της διεθνούς κατάθεσης θα θεωρηθεί πως είναι η ημερομηνία της εθνικής ή κοινοτικής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Przygoda, Agnieszka (2019). “The International Registration of Trademarks under the Madrid System: Advantages and Disadvantages”, Eastern European Journal of Transnational Relations, 3, 1, p. 67-79
-
Ghafele, Roya (2007). “Trademark owners’ perspectives on the Madrid System: practical experiences and theoretical underpinnings”, Journal of Intellectual Property Law and Practice, 2, 3, p. 1-32
