Της Κωνσταντίνας Στάμου,
Το γυναικείο φύλο, ανά τους αιώνες, έχει αποτελέσει έριδα διαφωνιών και αντιδράσεων σχετικά με την αξία και την αντιμετώπισή του. Φυσικά, σε μια δίκαιη και πολιτισμένη κοινωνία, πρέπον είναι όλοι να μοιράζονται κοινά δικαιώματα και ευκαιρίες. Έχουν υπάρξει αιώνες, όμως, που οι γυναίκες εξαφανίστηκαν και απουσίαζαν τελείως από τους κοινωνικούς τομείς λόγω εξωγενούς πίεσης. Έχουν υπάρξει, όμως, και αιώνες που το γυναικείο φύλο έχει αποτελέσει κεντρικό πυρήνα δημιουργικότητας στην τέχνη και πρωταρχικό πρόσωπο στον πολιτικό και πολιτισμικό χώρο.
Στην αρχαιότητα, παρατηρούμε μια δραματικά αυξημένη ποικιλία καλλιτεχνημάτων με κύριο άξονα τη γυναίκα, περισσότερο από ό,τι σήμερα. Αρχικά, οι Μινωίτες, αρχαίοι κάτοικοι της Κρήτης, κατά την 3η και 2η χιλιετία π.Χ. έμειναν γνωστοί για τα μινωικά ειδώλια τους, τα οποία κατά κοινή ομολογία, αναπαριστούσαν γυναίκες. Την ίδια προτίμηση σχεδίων πάνω στα έργα τους είχαν και οι Κυκλαδίτες την εποχή εκείνη, καθώς μας έχουν σωθεί ποικίλα δημιουργήματά τους με αναπαραστάσεις γυμνών κυρίως γυναικών. Αυτό συνέβαινε διότι και οι δύο πολιτισμοί απέδιδαν σε γυναικείες θεότητες τις επίγειες ομορφιές όπως η βλάστηση, η άνθηση, οι εποχές, η ανάσταση αλλά και ο μαρασμός ή ο θάνατος.
Στον Όμηρο, η γυναίκα «χρησιμοποιείται» για να απαγγείλει τραγούδια ή ως ένα πρόσωπο της ιστορίας που θα χαρακτηριζόταν από απαράμιλλη ομορφιά και γοητεία. Επίσης, ο Χορός των Αρχαίων Ελληνικών τραγωδιών, που ήταν τοποθετημένος ανάμεσα στις σκηνές, ήταν μια ομάδα γυναικών που απήγγελλαν ένα συμβουλευτικό τραγούδι προς το ανάλογο πρόσωπο. Η Ωραία Ελένη, η Κλυταιμνήστρα και οι θεές του Ολύμπου είναι παραδείγματα που αποδεικνύουν πως οι γυναικείες μορφές εξέφραζαν μια αισθησιακή πλευρά. Τέλος, οι Μούσες που αντιπροσώπευαν τη μουσική, το θέατρο και τη σοφία είναι ακόμα μια χαρακτηριστική αναφορά.
Αργότερα, με τη διάδοση του Χριστιανισμού, παρατηρούνται και τα πρώτα αντίστοιχα έργα. Εδώ, η γυναίκα με κύριο εκπρόσωπό της την Παναγία αποτελούσε και πρωταγωνιστικό και δεύτερο στοιχείο στις βυζαντινές αγιογραφίες. Η γυναικά εκείνη την περίοδο εξέφραζε την αγνότητα, την κάθαρση και φυσικά τον καλλωπισμό. Οι γυναίκες αποτυπώνονταν πάντα στολισμένες και περιποιημένες.
Έπειτα, η Αναγέννηση και οι πρωτότυποι νέοι ρυθμοί τέχνης που αναδείχθηκαν μαζί της είναι ένα βροντερό παράδειγμα εξύψωσης της γυναικείας φύσης. Κατά την Αναγέννηση, επιχειρήθηκε ξανά η τεχνική του γυμνού στον καλλιτεχνικό χώρο ως σημάδι απελευθέρωσης. Η θεά Αφροδίτη που από παλαιότερα αποτυπωνόταν γυμνή με μόνο της ένδυμα τα κοσμήματά της αποτέλεσε κύρια πηγή έμπνευσης εκείνη την εποχή. Στα έργα που ανήκουν σε αυτή την περίοδο είναι έντονη η αντιδιαστολή ηθικού και ερωτικού στοιχείου. Μερικές άλλες θεότητες που υπηρέτησαν αυτή τη νέα πνοή στην τέχνη μέσω της ζωγραφικής κυρίως είναι η Αθήνα, η Μέδουσα, η Άρτεμις, η Λουκρητία και η Ανδρομέδα.
Σήμερα στην τέχνη η γυναίκα δεν έχει εισχωρήσει μόνο με την αισθησιακή πλευρά της. Η γυναίκα στην τωρινή εποχή απεικονίζεται στα έργα ελεύθερη από τα κοινωνικά στερεότυπα, περήφανη για τις ατέλειές της και δυναμική. Από τον χώρο της μόδας μέχρι τον χώρο της μουσικής η γυναίκα έχει πετύχει πολλά αξιοθαύμαστα πράγματα και μερικά από αυτά είναι η εκπροσώπησή της σε πολλά μεγέθη και σταθμά, οι μορφές που μπορεί να πάρει είναι άπειρες κι όλες εξίσου γοητευτικές. Μερικές από τις καλλιτέχνιδες που υπηρετούν τη σύγχρονη τέχνη με μια άλλη διαφορετική νεωτεριστική ματιά είναι η Αγγλίδα Τρέισι Έμιν, η Κάθριν Όπι (στον χώρο της φωτογραφίας), η Τζανίν Άντονι (στη γλυπτική) και η Τζούλι Μερέτου. Οι πτυχές μέσα από τις οποίες μπορούμε να βιώσουμε το γυναικείο φύλο είναι πολλαπλές, εύχρηστες από όλες τις γυναίκες και αποδεκτές. Η μαγεία τους είναι ότι μπορούν να συνυπάρχουν και να λειτουργούν εξίσου επιτυχημένα και αρμονικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Οι 24 πιο διάσημες γυναίκες εικαστικοί σήμερα, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ηρωίδες του μύθου στην τέχνη του μπαρόκ, artycle.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γυναίκα από την βυζαντινή στην σύγχρονη τέχνη, newsbomb.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο Μινωικός πολιτισμός, ebooks.edu.gr, διαθέσιμο εδώ
