Της Μιχαηλίας- Ραφαέλα Καραγιάννη,
Η λεύκη είναι μία χρόνια, συστηματική, διαταραχή, η οποία σχετίζεται με τον υποχρωματισμό του δέρματος, λόγω της απώλειας μελανινοκυττάρων (κύτταρα της επιδερμίδας με κεντρικό ρόλο τη παραγωγή μελανίνης) και επηρεάζει το 1-2% του παγκόσμιου πληθυσμού. Τα άτομα που πάσχουν από αυτή εμφανίζουν στρογγυλεμένες και οριοθετημένες λευκές, ωχρές κηλίδες στο δέρμα τους. Η αιτιοπαθολογία της νόσου δεν έχει ακόμη καθοριστεί, αλλά είναι γνωστό ότι διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν σε αυτή την ασθένεια, όπως μεταβολικές ανωμαλίες, το οξειδωτικό στρες και διάφορα είδη φλεγμονής. Επιπροσθέτως, η ολοένα και πιο εμπεριστατωμένη γνώση σχετικά με τις παθογενετικές διεργασίες της νόσου επέτρεψε την ανάπτυξη ολοένα και πιο στοχευμένων θεραπευτικών στρατηγικών με υψηλή αποτελεσματικότητα και λιγότερες παρενέργειες.
Ανάλογα το σημείο εντοπισμού και την έκταση των δερματικών βλαβών, η λεύκη χωρίζεται σε πέντε κατηγορίες:
- Τη γενικευμένη που είναι η πιο συχνή μορφή της νόσου, με τα σημεία αποχρωματισμού να εντοπίζονται τυχαία κατανεμημένα στο σώμα και συνήθως έχουν συμμετρική κατανομή.
- Την ακροπροσωπική, κατά την οποία οι λευκές κηλίδες βρίσκονται κυρίως γύρω από την περιοχή του στόματος και των ματιών, καθώς και στα άκρα των δακτύλων.
- Την καθολική στην οποία ο δερματικός αποχρωματισμός μπορεί να ανέλθει έως και μέχρι 80% της συνολικής επιφάνειας του δέρματος.
- Τη δερμοτομιακή, που οι βλάβες εντοπίζονται κατά μήκος ενός δερμοτομίου και συνήθως επεκτείνονται σε όλη την περιοχή.
- Την εντοπισμένη, στην οποία λίγες, συνήθως 1-2 αποχρωματισμένες κηλίδες, εμφανίζονται στην ίδια περιοχή του σώματος.
Η διαταραχή αυτή είναι ιδιαίτερη. Η λεύκη χαρακτηρίζεται ως μία πολυπαραγοντική νόσος με πολύπλοκη παθογένεση, στην οποία εμπλέκονται όχι μόνο γενετικοί, αλλά και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Στις περιοχές που εντοπίζεται η λεύκη, τα μελανινοκύτταρα απουσιάζουν ή είναι μη λειτουργικά.
Οι ειδικοί έχουν πολλές θεωρίες για την παθοφυσιολογία της νόσου. Οι μηχανισμοί αυτοανοσίας και κυτταροτοξικότητας προτείνουν αλλαγές και διαταραχές στους μηχανισμούς της έμφυτης και επίκτητης ανοσίας, που ευθύνονται για την καταστροφή των μελανινοκυττάρων. Η θεωρία αυτή ισχυροποιείται με την εύρεση αντισωμάτων, έναντι πρωτεϊνών, των μελανινοκυττάρων σε ασθενείς με λεύκη. Σύμφωνα με τους μηχανισμούς οξείδωσης, η καταστροφή των μελανινοκυττάρων ευθύνεται ένα ενδιάμεσο μόριο ή μεταβολικό παράγωγο της διαδικασίας παραγωγής της μελανίνης. Ενώ οι μηχανισμοί που εμπλέκουν μόρια με νευροχημική δράση, ένα τέτοιο μόριο δύναται να καταστρέψει τα μελανινοκύτταρα ή να παρεμποδίσει τη σύνθεση της μελανίνης.
Πολλοί επιστήμονες έχουν ασχοληθεί με τη συσχέτιση της λεύκης με αυτοάνοσα νοσήματα. Οι αρχικές παρατηρήσεις υποστηρίζουν ότι ασθενείς με λεύκη πολύ συχνά ανέφεραν την ύπαρξη άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως ρευματοειδή αρθρίτιδα και θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Περαιτέρω έρευνες στα άτομα αυτά, αλλά και στο οικογενειακό τους περιβάλλον, κατέδειξαν την ύπαρξη ενός γονιδίου (NALP1), με το οποίο σχετίζεται με την έμφυτη ανοσία και προδιαθέτει την εμφάνιση λεύκης ή αυτοάνοσων νοσημάτων. Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα καταλήξει σε μια βάσιμη θεωρία για το πώς η ύπαρξη αυτού του γονιδίου προδιαθέτει την εμφάνιση της νόσου. Ωστόσο, με βάση ότι το γονίδιο αυτό εμπλέκεται στην έμφυτη ανοσία και την παρατήρηση πως η λεύκη συχνά εμφανίζεται έπειτα από βακτηριακές ή ιογενείς λοιμώξεις ισχυροποιείται η εμπλοκή του γενετικού αυτού παράγοντα στην παθογένεση της Λεύκης.
Η Λεύκη ως ένα νόσημα που επηρεάζει την εμφάνιση του ατόμου μπορεί να επιφέρει δραματικές αλλαγές στην ψυχολογία, αλλά και στις κοινωνικές συνήθειες. Άτομα με λεύκη, ιδιαίτερα σε εμφανή σημεία, όπως είναι το πρόσωπο και οι παλάμες, αναφέρουν ορισμένες φορές υψηλότερα ποσοστά άγχους, αδυναμία κοινωνικής ενσωμάτωσης, φόβο, χαμηλή αυτοπεποίθηση και δυσκολία στη σύναψη διαπροσωπικών σχέσεων.
Για τους παραπάνω λόγους, πολύ συχνά οι ασθενείς απευθύνονται σε κάποιον Δερματολόγο αναζητώντας την κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση. Στόχος της κάθε θεραπευτικής επιλογής είναι, αρχικά, ο περιορισμός της εξάπλωσης των δερματικών βλαβών και σε δεύτερο στάδιο ο επαναχρωματισμός των λευκών περιοχών. Στις περισσότερες περιπτώσεις ακολουθούνται τοπικές αγωγές, που έχουν ως στόχο την καταστολή της φλεγμονής και συνδυάζονται συνήθως με φωτοθεραπεία. Παρόλα αυτά, η θεραπεία της Λεύκης είναι μια αργή διαδικασία.
Σήμερα, οι γιατροί παρέχουν στα άτομα με Λεύκη εξατομικευμένη θεραπεία. Σκοπός είναι η επιδιόρθωση και αποκατάσταση των ισορροπιών σε κυτταρικό επίπεδο. Το θεραπευτικό αυτό πλάνο συνδυάζεται με ένα πρόγραμμα Μοριακής/Θεραπευτικής διατροφής. Επιπλέον, σε περιπτώσεις εντοπισμένης Λεύκης μπορεί να ενταχθεί συνήθως σε μία μορφή θεραπείας υβριδικού τύπου και η θεραπεία με Excimer Laser.
Συνοψίζοντας, αν και η Λεύκη δεν παρουσιάζει συγκεκριμένα δερματικά συμπτώματα ή δεν συνεπάγεται σοβαρό κίνδυνο για την υγεία, επηρεάζεται η ποιότητα ζωής των ασθενών, καθώς η ασθένεια συνδέεται με ένα ισχυρό στίγμα που θέτει σε κίνδυνο τις κοινωνικές και επαγγελματικές σχέσεις, την αυτοεκτίμηση τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Vitiligo, from Pathogenesis to Therapeutic Advances: State of the Art, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Advances in vitiligo: Update on therapeutic targets, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Update on the pathogenesis of vitiligo, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την Λεύκη, functionalmedsystem.com. Διαθέσιμο εδώ
- Λεύκη, dermatologic.gr. Διαθέσιμο εδώ
