Της Ειρήνης – Μαρίας Εξάρχου,
Μετά την πτώση της δικτατορίας στην Ισπανία το 1975 με τον θάνατο του Francisco Franco, άνθισε μια νέα εποχή για την ισπανική πρωτεύουσα και έτσι αναπτύχθηκε ένα ριζοσπαστικό κίνημα με απήχηση τόσο στην πολιτική όσο και στις τέχνες όπως τη φωτογραφία, το σινεμά και τη μουσική. «Άνοιξαν» νέοι δρόμοι για κάθε είδους καλλιτεχνική έκφραση και παρατηρήθηκε μία μαζική παραγωγή ταινιών –με πιο διάσημο εκπρόσωπο του κινήματος τον Pedro Almodóvar– αλλά και μουσικής, ιδίως στην punk σκηνή. Ένα είδος μεταμεσαιωνικής αναγέννησης έδωσε νέα πνοή στη μέχρι τότε γκρίζα Μαδρίτη.
Ο Almodóvar γεννήθηκε τον Σεπτέμβρη του 1949 σε μία μικρή πόλη της Ισπανίας, την Castilla La Mancha, και μεγάλωσε στην επαρχία με συντηρητικούς γονείς που τον προόριζαν για ιερέα. Παρά ταύτα, εκείνος εγκατέλειψε γρήγορα το χωριό του και μετακόμισε στη Μαδρίτη για να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο. Το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος έγινε το 1980 με την ταινία Pepi Lucy Bom και ακολούθησαν και άλλες παρόμοιου περιεχομένου, που θεωρήθηκαν αρκετά προκλητικές αλλά χαρακτηρίστηκαν cult και απέκτησαν φανατικό κοινό. Θα λέγαμε ότι η μεγάλη επιτυχία ήρθε το 1988 με την ταινία Women on the verge of a mental breakdown (Mujeres al borde de un ataque de nervios), με πρωταγωνιστή τον Antonio Banderas.
Είναι εμφανές ότι εκεί ξεκίνησε να διαμορφώνεται η προσωπικότητά του ως σκηνοθέτη και απέκτησε ένα χαρακτηριστικό μοτίβο. Πάντα χρησιμοποιεί έντονα χρώματα, ιδίως κόκκινο, δημιουργεί πληθωρικούς χαρακτήρες, εξυμνεί το γυναικείο φύλο και θέτει στο προσκήνιο ζητήματα που σοκάρουν κοινωνικά. Καθώς και ο ίδιος είναι μέλος της lgbtq+ κοινότητας, ασχολήθηκε ιδιαίτερα στις ταινίες του με ζητήματα προσδιορισμού φύλου και γενικότερα με ζητήματα σεξουαλικότητας που αποτελούσαν ταμπού τη δεκαετία του ’80 και του ’90.
Η προσωπική μου αγαπημένη από τις πρώτες του ταινίες είναι η Tacónes Lejanos (1991) που αφορά μία ταραγμένη σχέση μητέρας-κόρης, κάτι που αποτελεί πολύ συχνή θεματική στις ταινίες του που συνήθως έχουν έντονο το μητρικό στοιχείο. Η ταινία, επίσης, έχει drag queens, δολοφονίες, γυναίκες σε απόγνωση και χρωματική παλέτα στο κόκκινο. Τι πιο «αλμοδοβαρικό»…; Η Μπέκι, λοιπόν, πασίγνωστη τραγουδίστρια, έχει εγκαταλείψει την κόρη της, Ρεμπέκα, για να επικεντρωθεί στην καριέρα της. Μετά από χρόνια, και ενώ η Ρεμπέκα έχει γίνει παρουσιάστρια ειδήσεων, επανενώνεται με τη μητέρα της που επιστρέφει. Παράλληλα, μητέρα και κόρη έχουν σχέση με τον ίδιο άντρα χωρίς να το γνωρίζουν, ο οποίος βέβαια όλως τυχαίως βρίσκεται δολοφονημένος και έτσι γίνονται οι κύριες ύποπτες. Ποια άραγε διέπραξε τον φόνο, ποια θα πάει φυλακή και ποια θα το πάρει πάνω της;
Φυσικά, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στο Todo sobre mi madre, η όπως θα λέγαμε στα ελληνικά «Όλα για τη μητέρα μου», το αριστούργημά του που κυκλοφόρησε στις αίθουσες το 1999. Θίγει πρωτόγνωρα θέματα για την εποχή όπως το AIDS, τον επαναπροσδιορισμό φύλου, τη σεξουαλικότητα και τη χριστιανική πίστη. Συνοπτικά, η Μανουέλα έχοντας χάσει τον γιο της σε τροχαίο δυστύχημα ταξιδεύει μέχρι τη Βαρκελώνη για να βρει τον πατέρα του με τον οποίο είχαν χωρίσει πριν τη γέννηση του παιδιού.
Στη Βαρκελώνη, όμως, μπλέκεται σε μία κωμικοτραγική ιστορία που περιλαμβάνει μια σταρ του θεάτρου, μια τρανς και μία καλόγρια. Εξαιρετικά συγκινητική αναδεικνύει και εξυψώνει τη μητρότητα και τη γυναίκα μέσα από τον κατακερματισμό των κοινωνικών στερεοτύπων επί αυτών των ρόλων. Σίγουρα θα επηρεάσει και τους λιγότερο ευσυγκίνητους.
Τέλος, στην πιο πρόσφατη ταινία του με πρωταγωνίστρια για ακόμα μια φορά την Penélope Cruz, Madres Paraleras, βαδίζει σε γνώριμα μονοπάτια και επικεντρώνεται στη σχέση 2 γυναικών που γίνονται μητέρες την ίδια στιγμή και δημιουργούν έναν δεσμό που θα τις ενώνει για πάντα, μιας και στο νοσοκομείο συμβαίνει το απίθανο. Εδώ φαίνεται και η ωρίμανση του σκηνοθέτη καθώς εισάγει πλέον και πολιτικοκοινωνικά στοιχεία, δηλαδή τον ισπανικό εμφύλιο και το μακάβριο αλλά φλέγον ζήτημα των ομαδικών τάφων με απόλυτη ομαλότητα. Σιγά σιγά και μέσα από την τέχνη φωτίζεται ένα κομμάτι της κρυμμένης ιστορίας από τα σκοτεινά χρόνια της Ισπανίας. Το τέλος έρχεται να φέρει την κάθαρση σε μια τόσο ανώμαλη και επίπονη πλοκή.
Χάρη στον Pedro Almodóvar το ισπανικό σινεμά ξέφυγε από τα όρια της ιβηρικής χερσονήσου και απέκτησε φανατικό κοινό παγκοσμίως. Προσωπικά για μένα αποτελεί μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης καθώς με βοήθησε τόσο στα ισπανικά μου όσο και στην περεταίρω κατανόηση της ισπανικής κουλτούρας. Ο Almodóvar στα 73 του χρόνια πλέον συνεχίζει ακάθεκτος να παράγει ταινίες και να σοκάρει το κοινό, μιας και πάντα θα βρίσκεται «μπροστά» από την εποχή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Pedro Almodóvar, en.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
