Του Νίκου Λυκομήτρου,
Οι αργεντίνικες εκλογές του 2023 αποτελούν μια από τις σημαντικότερες εκλογικές αναμετρήσεις στην ιστορία της χώρας και μια από τις πιο ενδιαφέρουσες για αυτό το έτος. Οι εκλογές αυτές χαρακτηρίζονται από σημαντικές μεταβολές, αφού πέρα από τις δύο παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις, τους Περονιστές και τους Κιρχνεριστές, υψηλά ποσοστά συγκεντρώνει ο ακροδεξιός καπιταλιστής Javier Milei, ο οποίος υποστηρίζει ακροδεξιές και ελευθεριακές ιδέες.
Το 2019, εξελέγη ο Alberto Fernández, πολιτικός με κεντροαριστερές καταβολές, με την Cristina Fernández de Kirchner, (που είναι μια πολύ επιδραστική πολιτικός) να αναλαμβάνει θέση της Αντιπροέδρου. Ο Fernández έχει διατελέσει μια αδύναμη σχετικά θητεία, καθώς η Αργεντινή αντιμετώπισε τόσο τις συνέπειες της πανδημίας του κορονοϊού, όσο και μια κρίση χρέους, συνέπεια των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια. Ο ίδιος έχει επικριθεί για την έλλειψη ξεκάθαρου στρατηγικού σχεδιασμού και έχει παραδεχθεί ότι εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την Αντιπρόεδρό του. Το 2021, το «Μέτωπο Όλων» (η κυβερνώσα συμμαχία) υπέστη σοβαρές απώλειες στις ενδιάμεσες εκλογές της χώρας.
Σήμερα, η Αργεντινή αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα, τριψήφιο πληθωρισμό, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό, που ξεπερνά το 40% του πληθυσμού, ζει σε συνθήκες φτώχειας, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για την άνοδο λαϊκιστών πολιτικών τύπου Milei. Η οικονομία ωθεί χιλιάδες ανθρώπους στη μετανάστευση, κάτι το οποίο αυξάνει, όπως είναι προφανές, την κοινωνική αγανάκτηση στο κατεστημένο.
Στις προκριματικές εκλογές του Αυγούστου υπήρξε μια πρώτη έκπληξη, καθώς ο Milei και ο συνασπισμός του με όνομα «Η ελευθερία προχωράει» επικράτησε των συνασπισμών «Μαζί για την Αλλαγή» (Patricia Bullrich) και «Ένωση για την Πατρίδα» (Sergio Massa, πρώην Υπουργός Οικονομικών), νικώντας, παράλληλα, στις περισσότερες εκλογικές περιφέρειες της αγροτικής Αργεντινής. Η απόγνωση για την οικονομική κατάσταση στη χώρα είναι βασικός λόγος για την επικράτησή του, με τον ίδιο να αποτελεί υπερσυντηρητικό πολιτικό, οπαδό του Trump και αρνητή της κλιματικής αλλαγής. Ο ίδιος, έτσι, κατάφερε να εκμεταλλευτεί υπέρ του την απόγνωση και την αγανάκτηση για τους Κιρχνεριστές και τους Περονιστές, που δεν έχουν καταφέρει να λύσουν το αιώνιο οικονομικό πρόβλημα στην Αργεντινή.
Ο Milei αποτελεί ένα πολιτικό που, με τον αντισυμβατικό τρόπο ομιλίας και ζωής του, συσπειρώνει πολύ κόσμο που έχει αγανακτήσει από τα μόνιμα οικονομικά προβλήματα, αλλά και λόγω της κριτικής που ασκεί σε πολιτικούς του κατεστημένου για τις δαπάνες και τη διαφθορά. Ο ίδιος έγινε πολιτικός πριν από λίγα χρόνια και το 2021 εξελέγη βουλευτής σε μια από τις έδρες του Buenos Aires. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο είδος ακροδεξιού νεοφιλελεύθερου πολιτικού, που, μεταξύ άλλων, υποστηρίζει την κατάργηση του πέσο υπέρ του δολαρίου (όπως έχει κάνει ο Ισημερινός), της Κεντρικής Τράπεζας και τη μείωση του ρόλου του κράτους. Έτσι, λόγω της ιδιαίτερης κατάστασης, έχει κερδίσει την αποδοχή πολλών νέων. Επίσης, είναι ενάντια στις άμβλωσης, στη δημόσια υγεία, στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης, υπέρ της ελεύθερης οπλοκατοχής, όπως στις Η.Π.Α., και του εμπορίου οργάνων, ενώ θεωρεί τους νόμους υπέρ του εργάτη «καρκίνωμα» και το κράτος υπεύθυνο για τα προβλήματα, αποτελώντας, έτσι, ένα παράδειγμα δημαγωγού, που οι πολιτικές του θα πλήξουν περισσότερο αυτές τις τάξεις που υποστηρίζει ότι θα βοηθήσει. Παράλληλα, υιοθετεί αντικομουνιστικές θέσεις, θεωρεί μη αναγκαία τη συνεργασία με την Κίνα και διαιωνίζει θεωρίες συνωμοσίας της ακροδεξιάς. Είναι υπέρ της ιδιωτικοποίησης των πάντων και υπέρ της κατάργησης πολλών Υπουργείων του κράτους.
Με την εκλογή ενός ακροδεξιού πολιτικού να φαντάζει πιθανή, θα πρέπει να εξερευνήσουμε τα σενάρια διακυβέρνησης στην πράξη, καθώς, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, καμία παράταξη δεν κερδίζει πλειοψηφία. Ο σχηματισμός «Μαζί για την Αλλαγή» έχει αρκετές πιθανότητες να συνεργαστεί με μια Κυβέρνηση Milei, δεδομένης της ομοιότητας ορισμένων θέσεών τους: στην εγκληματικότητα, την δολαριοποίηση της οικονομίας (αν και ο υποψήφιος της άλλης Δεξιάς παράταξης προωθεί μόνο την παράλληλη χρήση του), τη λιτότητα και όχι μόνο. Το εκλογικό σύστημα είναι τέτοιο που αν δεν περάσει ο πρώτος το 45% (ή το 40% σε διαφορά δέκα και πάνω μονάδων) τότε υπάρχει δεύτερος γύρος. Επίσης, εκλέγονται 130 έδρες από τις 257 στη Βουλή και μέρος της Γερουσίας, 24 από τους 72 γερουσιαστές.
Στους υπόλοιπους υποψηφίους, η Bullrich (κεντροδεξιά) διακρίνεται από αρκετούς ως πιο διαφορετική από τον άλλο συστημικό αντίπαλο, ενώ σε θέματα ασφάλειας και οικονομίας θεωρείται μετρημένη και μη ριζοσπαστική. Είναι, επίσης, υπέρ της χαλάρωσης των περιορισμών στη χρήση βίας και το εκλογικό της σώμα είναι κατά βάση ευπορότερα και μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, ενώ ο Milei ίσως τη σπρώξει σε πιο Δεξιές θέσεις. Είναι υπέρ νέας συμφωνίας με το Δ.Ν.Τ., της παράλληλης χρήσης του δολαρίου και κατά των B.R.I.C.S.
Ο Massa είναι κεντροαριστερός πολιτικός, ανεξάρτητο πρόσωπο μέσα στους Περονιστές (κεντροαριστερή πολιτική τάση), που έχει συγκρατήσει την οικονομία από πλήρη κατάρρευση, αλλά όχι από την άνοδο του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα. Επομένως, είναι μια καλή επιλογή, δεδομένου του γεγονότος ότι είναι ένας ρεαλιστής τεχνοκράτης. Αλλά, όμως, αντιμετωπίζει μια πρόκληση στο να κρατήσει τα ρεύματα του Περονισμού ενωμένα: συμμετέχει σε μια Κυβέρνηση χαμηλής αποδοχής από την κοινωνία. Παράλληλα, είναι γενικά υπέρ της οικονομικής ενοποίησης της περιοχής, έχοντας προτείνει τη δημιουργία νέου νομίσματος με τη Βραζιλία και τη συνεργασία με την Κίνα.
Παράλληλα, υποψήφια είναι και τα σχήματα «Μέτωπο Αριστεράς και εργαζομένων – Ενότητα» (συνασπισμός τροτσκικών κομμάτων) και «Το κάνουμε για τη χώρα μας» (κεντροδεξιά συμμαχία), που κινούνται σε χαμηλά επίπεδα, γύρω στο 1-3%.
Οι επόμενες εβδομάδες θα αποτελέσουν κρίσιμη καμπή για την πορεία της Αργεντινής τα επόμενα χρόνια, με τον Milei σε ποσοστά γύρω στο 35%, τον Massa περί το 27% και τη Bullrich περί το 20%, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Πλέον, η νίκη ενός ακροδεξιού πολιτικού που δεν ανήκει σε κάποιο από τα δύο πολιτικά τόξα της Αργεντινής (Κιρχνερισμός και Περονισμός) φαντάζει αρκετά ρεαλιστική. Ακόμα και αν εκλεγεί, ο Milei αναμένεται να χαλαρώσει ορισμένες θέσεις του για ρεαλιστικούς λόγους, όπως, άλλωστε, συμβαίνει και με άλλα ακροδεξιά κόμματα. Ωστόσο, δεν είναι η καλύτερη επιλογή για την Αργεντινή, εάν μελετήσουμε τις θέσεις του, που είναι ιδιαίτερα οπισθοδρομικές και θα πλήξουν τους αδύνατους ακόμα περισσότερο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Argentina inflation hits 124% as cost-of-living crisis sharpens, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Argentines move abroad as economy deteriorates, Financial Times, διαθέσιμο εδώ
- Argentine election: Primaries point to policy change, SP Global, διαθέσιμο εδώ
- Who is Javier Milei, Argentina’s far-right populist politician?, ALJAZEERA, διαθέσιμο εδώ
- Meet the Candidates: Argentina, Americas Quarterly, διαθέσιμο εδώ
