Της Ανθής Ντόλα,
Πάνω από 50.000 εβραίοι χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα στην Αυστρία, ενώ κάποιοι κατόρθωσαν να μεταναστεύσουν, έχοντας ωστόσο αφήσει πίσω όλα τα υπάρχοντά τους. Κάποια παιδιά κατάφεραν, μέσω της επιχείρησης Kindertransport, να φυγαδευτούν στη Μεγάλη Βρετανία και να γλυτώσουν από τις θηριωδίες των Ναζί. Ένα από αυτά τα παιδιά είναι και η βρετανοαυστριακή δημοσιογράφος Hella Pick, η οποία, βλέποντας τους εβραίους συμπατριώτες της να μη θέλουν να επισκεφτούν την Αυστρία, ξεκίνησε να αναζητά τον λόγο.
Στην Αυστρία, οι υποστηρικτές των Ναζί ονομάζονται Kellernazi (ναζί του υπογείου). Οι Kellernazi ασπάζονται τις ιδέες του εθνικοσοσιαλισμού, χωρίς να δείχνουν εμφανώς τις θέσεις τους. Έχουν μακρά ιστορία στη χώρα, καθώς προκάλεσαν δικαστικές διαμάχες και φαίνεται να έχουν σχέση με το «Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας» (FPÖ), καθώς λέγεται πως οι υποστηρικτές του στηρίζουν αυτές τις θέσεις. Ο ιδρυτής του κόμματος ήταν ο Anton Reinthaller, πρώην μέλος των SS, γεγονός που αποδεικνύει την αντισημιτικές ρίζες του κόμματος. Τωρινά, το «Κόμμα της Ελευθερίας» είναι το πιο δημοφιλές κόμμα της χώρας του, με περίπου το 28% του εκλογικού σώματος να δηλώνει πρόθεση ψήφου υπέρ του, στις επόμενες εκλογές.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα αυστριακά εγγεγραμμένα μέλη του γερμανικού ναζιστικού κόμματος, τα οποία ανέρχονταν στα 700.000, στερήθηκαν τα εκλογικά τους δικαιώματα μέχρι το 1949. Το κατάλοιπο του πρώτου ναζιστικού κόμματος σχημάτισε ένα νέο, την Ομοσπονδία των Ανεξάρτητων (VdU), αλλά δεν προόδευσε, ακριβώς λόγω της μεγάλης παρουσίας φιλοναζιστών στο εσωτερικό του. Το 1995 μετατράπηκε στο «Κόμμα της Ελευθερίας» και επιδέξια παράκαμψε αντισημιτικές διαφορές, ώστε να μη βρεθεί εκτός νόμου.
Ο πρώην αυστριακός Πρόεδρος, Heinz Fischer, μιλώντας στη Hella Pick, υποστήριξε πως ακόμα υπάρχει στο λεξιλόγιο του κόμματος αντισημιτική χροιά και πως αρκετά μέλη αρνήθηκαν την ύπαρξη αυστριακού έθνους, στηρίζοντας σθεναρά την έννοια της «Μεγάλης Γερμανίας». Αναφέρει πως «Δεν αμφιβάλλω, ότι οι τάξεις του FPÖ εξακολουθούν να περιέχουν ορισμένους αντισημίτες» και πρόσθεσε πως το κόμμα προσπαθεί να το κρύψει και να το αρνηθεί, «αλλά το κάνουν ακριβώς επειδή γνωρίζουν, ότι αντισημιτικές ενέργειες ή διακηρύξεις θα μπορούσαν να τους βλάψουν».
Έρευνα που διεξήχθη από το Institute for Empirical Social Research (IFES), για λογαριασμό του αυστριακού κοινοβουλίου, δημοσίευσε αποθαρρυντικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με αυτή, το 60% των Αυστριακών έχει υιοθετήσει αντισημιτική γλώσσα ή συμπεριφορά τον περασμένο χρόνο. Το 2020, το 11% των ερωτηθέντων υποστήριξε, πως οι Εβραίοι ασκούσαν «υπερβολική επιρροή» στη χώρα, ενώ αυτό το ποσοστό το 2022 αυξήθηκε κατά 8 επιπλέον μονάδες. Ένας στους 3 πιστεύει πως οι Εβραίοι «κυριαρχούν στις διεθνείς επιχειρήσεις» και ασκούν αυξανόμενη «δύναμη και επιρροή» στην πολιτική και τα μέσα ενημέρωσης, εντείνοντας την ανησυχία για τον τρόπο που βλέπουν οι αυστριακοί πολίτες τους Εβραίους. Ο ισλαμικός πληθυσμός, ο οποίος απάντησε στο ερωτηματολόγιο, αυξάνει τα ποσοστά αντισημιτισμού στη χώρα. Οι μισοί από τους εξής ερωτηθέντες, οι οποίοι έχουν αραβικό ή τουρκόφωνο υπόβαθρο, υποστήριξαν ότι είναι υπερβολικό το Ολοκαύτωμα, ενώ το 40% θεώρησε τους Εβραίους υπεύθυνους για την αύξηση του πληθωρισμού.
Ο νυν αυστριακός Πρόεδρος Van der Bellen, απαντώντας στη Pick, υποστήριξε πως η σημερινή κυβέρνηση της χώρας έχει καταπολεμήσει σε μεγάλο βαθμό τα αντισημιτικά αισθήματα. Τόνισε στη δημοσιογράφο πως «Αυτή η κυβέρνηση και οι προκάτοχοί της ανέλαβαν έναν αποφασιστικό ρόλο για να αντιμετωπίσουν μια απάνθρωπη ιδεολογία που συνεχίζει να ανανεώνεται και να αιχμαλωτίζει τα ανθρώπινα μυαλά», προσθέτοντας ότι «είμαστε όλοι υποχρεωμένοι, ξανά και ξανά, να το δούμε αυτό ξεκάθαρα και να αντιδράσουμε. Η μάχη έναντι στον αντισημιτισμό, αλλά και κατά κάθε μορφής παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρέπει να δίνεται σε καθημερινή βάση».
Στην Αυστρία υπάρχουν διάφορα μνημεία του Ολοκαυτώματος, με ένα από τα σημαντικότερα να είναι το πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Mauthausen, το οποίο δίνει μία ξεκάθαρη εικόνα για το τι ήταν το Ολοκαύτωμα. Επιπλέον, το 2021 δημιουργήθηκε στη χώρα ένα τεράστιο τείχος μνήμης, ονόματει “Shoah Wall of Names”, όπου αναγράφονται τα ονόματα των 64.000 Αυστριακών θυμάτων του Ολοκαυτώματος, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και το όνομα της γιαγιάς της Pick. Ο κόσμος ενθαρρύνεται να επισκέπτεται το μέρος, ενώ εκπαιδευτικές σχολικές εκδρομές πραγματοποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, σε συνδυασμό με μαθήματα που αφορούν το Ολοκαύτωμα, τα οποία έχουν μπει και στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών. Το εβραϊκό μουσείο της πόλης είναι ακμάζον, ενώ παράλληλα πραγματοποιούνται και συνεντεύξεις από επιζώντες της εποχής.
Σε ότι αφορά το «Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας», ο τέως Πρόεδρος της Αυστρίας, Heinz Fischer, θεωρεί πως θα πρέπει να προσέχουμε στην εξαγωγή συμπερασμάτων. Η υποστήριξη στο FPÖ δεν πρέπει να θεωρείται ταυτόχρονη απόδειξη υποστήριξης αντισημιτικών ιδεολογιών. Το κόμμα έχει κερδίσει υποστηρικτές από τις τάξεις των δυσαρεστημένων και των ανήσυχων σχετικά με τον αριθμό των αιτούντων άσυλο, αλλά και όσον αφορά τον πληθωρισμό. Μπορεί να υπάρχουν αντισημιτικά στοιχεία, αλλά μέχρι το 2010 το κόμμα επικοινωνούσε με το Ισραήλ, καθώς μέλη του επισκέφτηκαν τη χώρα και εξέδωσαν από κοινού τη «Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ», η οποία επιβεβαίωσε το δικαίωμα του ύπαρξης και αυτοάμυνας του Ισραήλ, ιδίως όσον αφορά την ισλαμική τρομοκρατία.
Η ύπαρξη αντισημιτών είναι ένα γεγονός που ταλανίζει αρκετά κράτη της Ε.Ε. και όχι μόνο. Το σημαντικότερο, στην περίπτωση της Αυστρίας, είναι ότι ένα κόμμα που περιέχει τέτοιου είδους υποστηρικτές θεωρείται το επικρατέστερο στις επερχόμενες εκλογές. Οι εθνικιστικές και ακροδεξιές πεποιθήσεις του FPÖ είναι λογικό να προκαλούν ανησυχία τόσο στην εβραϊκή κοινότητα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η Αυστρία φλερτάρει με μία ιδεολογία που μόνο κακό μπορεί να προκαλέσει. Μακάρι οι ψηφοφόροι να το κατανοήσουν το συντομότερο δυνατό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Kellernazi: Βγαίνει ο αντισημιτισμός από τη ναφθαλίνη στην Αυστρία;, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Nazis in the cellar: is antisemitism coming out of hiding?, Prospect, διαθέσιμο εδώ
- Antisemitism on the rise in Austria, poll reveals, Financial Times, διαθέσιμο εδώ
