Της Κωνσταντίνας Λάμπου,
Η έννοια του δασμού (“tariff”) είναι μια έννοια που χρησιμοποιείται συχνά στον χώρο του εμπορίου. Στην ουσία, πρόκειται για μια οικονομική επιβάρυνση, με χώρο επιβολής τα εισαγόμενα προϊόντα και εφαρμόζεται, ακριβώς τότε, όταν δηλαδή, αυτά εισάγονται. Ο δασμός δίνει στα προϊόντα το «πράσινο φως» για να έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε εθνική αγορά, έχοντας τη μορφή ενός τελωνειακού φόρου (“customs duty”). Αν ερωτηθεί κανείς ποια η διαφορά ανάμεσα στην έννοια του «δασμού» και του «τελωνειακού φόρου», η απάντηση είναι πως δεν υπάρχει συγκεκριμένος ορισμός ή κάποια εξειδίκευση από τις διατάξεις της GATT 1994, αλλά ούτε και σε κάποια άλλη συμφωνία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (Π.Ο.Ε.). Αντιθέτως, όταν γίνεται χρήση τους, χρησιμοποιούνται ταυτόσημα.
Οι βασικότερες κατηγορίες δασμών χωρίζονται σε ομάδες. Η πρώτη είναι οι δεσμοί επί της αξίας (“ad valorem tariffs”), οι οποίοι βρίσκονται πάνω στο προϊόν που εισάγεται και είναι ένα ποσοστό αυτής. Η δεύτερη ομάδα δασμών είναι αυτοί των οποίων ο υπολογισμός δεν γίνεται έχοντας ως βάση την αξία (“non-ad valorem tariffs”). Αυτή η τελευταία κατηγορία περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία από δασμούς.
Οι πρώτοι μπορεί να είναι «συγκεκριμένοι» δασμοί (“specific duties/ tariffs/ rates”), δηλαδή η επιβολή τους βασίζεται στον αριθμό των μονάδων, το βάρος ή τον όγκο του προϊόντος που εισάγεται. Οι δασμοί μπορεί, επίσης, να είναι και «σύνθετοι». Σε αυτούς, ο δασμός που επιβάλλεται έχει και έναν δασμό ad valorem. Από την άλλη, οι «μεικτοί» («mixed tariffs/ duty rates») είναι μια κατηγορία, στην οποία ο δεσμός που επιβάλλεται αποτελεί, στην πραγματικότητα, την καλύτερη επιλογή ανάμεσα σε έναν δασμό ad valorem και σε έναν δασμό non-ad valorem. Τέλος, στους «τεχνικούς» δασμούς (“technical duty rates”), ο καθορισμός του δασμού που επιβάλλεται γίνεται από τεχνικούς παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να είναι το περιεχόμενο, η σύσταση και τα χαρακτηριστικά του τεχνικού τομέα του προϊόντος που εισάγεται.
Στο σημείο αυτό, είναι απαραίτητο να τονιστεί πως η επιβολή των δασμών, οι οποίοι έχουν τη μορφή οικονομικής επιβάρυνσης στα προϊόντα που εισάγονται, πραγματοποιούνται και εξαιτίας του εκτελωνισμού τους, προκειμένου να εισαχθούν στην ξένη αγορά. Αξιοσημείωτο είναι πως το Εφετειακό Σώμα του Π.Ο.Ε., στην υπόθεση EC–Poultry (1998), διαπίστωσε πως, όταν υπάρχει υποχρέωση να καταβάλλεται δασμός, αυτό προκύπτει αφενός, εφόσον εισάγεται το προϊόν στο τελωνείο, όμως πριν να εισαχθεί το προϊόν στην εγχώρια αγορά. Μετέπειτα, το Εφετειακό Σώμα του Π.Ο.Ε. στην υπόθεση China–Auto Parts (2009) έκανε την εξής παρατήρηση: ο χρόνος, κατά τον οποίο υπάρχει επιβολή επιβάρυνσης, δεν είναι υποχρεωτικά καθοριστικός, για να υπάρξει εξακρίβωση, αν αυτή είναι όντως κατηγορία δασμού, γιατί μπορεί να είναι εσωτερικός φόρος ή εσωτερική επιβάρυνση.
Στον αντίποδα, εκεί που βρίσκεται όλη η ουσία είναι εάν, όταν υπάρχει υποχρέωση, προκειμένου να καταβληθεί η επιβάρυνση, αυτή η συγκεκριμένη υποχρέωση εκπηγάζει από το γεγονός της εισαγωγής per se και όχι από κάποιο συμβάν που βρίσκεται μέσα στα σύνορα του κράτους, όπως είναι η διανομή, η πώληση, η χρήση ή η μεταφορά του προϊόντος που εισάγεται. Εδώ να σημειωθεί πως πάντα υπολογίζεται το μέτρο, αλλά και οι περιστάσεις, σχετικά με την εφαρμογή του. Πρέπει πάντα να έχουμε ως γνώμονα, κατά τη γνωστή αρχή του δημοσίου διεθνούς δικαίου, πως όταν μια επιβάρυνση χαρακτηρίζεται τυπικά ως δασμός ή εσωτερικός φόρος, κατά την εθνική νομοθεσία του κράτους που εισάγεται το προϊόν, κάθε άλλο παρά καθοριστικός δεν είναι.
Στο σημείο αυτό, μπορούμε να προσθέσουμε πως αν και οι δασμοί εμποδίζουν τους περιορισμούς που θέτει το διεθνές εμπόριο, κατά τη GATT 1994, δεν υπάρχει κάποια απαγόρευση στην επιβολή τους, αλλά κύριος σκοπός είναι να μειωθούν σταδιακά και να καταργηθούν δια μέσω πολυμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων. Εμπειρογνώμονες (panel) επισήμαναν στην υπόθεση Turkey-Textiles (1999) πως οι δασμοί είναι η προτιμώμενη και αποδεκτή μορφή εμπορικού προστατευτισμού.
Καταληκτικά, οι δασμοί έχουν ως βασικό στόχο να πληθωρίσουν τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων και να ωθήσουν τους καταναλωτές σε μια αύξηση των δαπανών τους, όσον αφορά εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες. Μάλιστα, υπάρχουν φορές που οι προστατευτικοί δασμοί προχωράνε στην προστασία νέων οργανισμών που προσπαθούν να αναπτυχθούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μπρεδήμας Αντώνης, Γουργουρίνης Αναστάσιος, Το Δίκαιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2018
- Δασμοί (Tariffs), euretirio.com, διαθέσιμο εδώ
