Της Χιόνας Οικονομάκη,
Τα τελευταία χρόνια, οι «αγορές από δεύτερο χέρι» αποτελούν μία τάση ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, με πολλαπλά οφέλη τόσο για περιβαλλοντικούς λόγους που σχετίζονται με τη διατήρηση των φυσικών πόρων, όσο και για οικονομικούς λόγους, αφού πρόκειται για έναν τρόπο στήριξης της τοπικής οικονομίας. Έπιπλα, vintage διακοσμητικά, είδη μουσικού εξοπλισμού, ρούχα, κινητά, ακόμα κι αυτοκίνητα είναι μερικά από τα αντικείμενα «από δεύτερο χέρι» που πρωταγωνιστούν στις αγορές μεταχειρισμένων ειδών. Στο παρόν άρθρο, ωστόσο, θα ασχοληθούμε με τις αγορές μεταχειρισμένων βιβλίων, διερευνώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τη συμβολή τους στην πραγμάτωση μίας ιδιότυπης και δημιουργικής επικοινωνίας ανάμεσα σε –φαινομενικά άγνωστους μεταξύ τους– αναγνώστες.
Τα βιβλία, εν γένει, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας, αφού μέσα σε αυτά αποτυπώνονται όλα εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν την πνευματική ζωή ενός τόπου, διαφοροποιώντας τους ανθρώπους από τα ζώα. Η περίτεχνη αποτύπωση των προβληματισμών και των συναισθημάτων μας, η συμβολιστική απόδοση των σκέψεων μας, ακόμα και η σύνθεση μίας μυθοπλαστικής ιστορίας που καταλήγει σε συμπεράσματα διδακτικά ή αισθητικώς άρτια, συνιστούν απόρροια της ανθρώπινης σκέψης και, ταυτοχρόνως, αποτελούν θεμέλιο λίθο του πολιτισμικού μας γίγνεσθαι.
Για κάθε λάτρη της λογοτεχνίας, τα βιβλία αποτελούν ένα «ασφαλές καταφύγιο», το απόλυτο μέσο περιήγησης, διαφορετικά μέρη και άγνωστους ανθρώπους, ενώ άλλοτε διαδραματίζουν τον ρόλο ενός μέσου ενδοσκόπησης, απολογισμού και γνωριμίας με τον εσώτερο εαυτό μας, σε ένα ταξίδι διερεύνησης του ψυχικού μας κόσμου και όλων εκείνων των συμβάντων που τον διαμόρφωσαν. Το βιβλίο, επομένως, μπορεί εξ ορισμού να μην είναι κάτι παραπάνω από ένα αντικείμενο που, λειτουργώντας ως μέσο, εξυπηρετεί πολλαπλούς σκοπούς. Ωστόσο, όλοι όσοι αγαπούν τα βιβλία μπορούν να επιβεβαιώσουν, πως οι σελίδες τους έχουν αξία πολύ μεγαλύτερη από την απλή χρηστικότητα.
Διαβάζοντας ένα βιβλίο, προσωπικοί συνειρμοί, αυθόρμητοι στοχασμοί και ειλικρινή συναισθήματα μας συνεπαίρνουν δημιουργώντας μας, πολλές φορές, την ανάγκη να τα σημειώσουμε πάνω στα ίδια τα βιβλία. Σημειώσεις που κάποιες φορές αποτυπώνονται με τη μορφή ολόκληρων προτάσεων, ενώ κάποιες άλλες είναι «κωδικοποιημένες» με έναν τρόπο που μόνο εμείς οι ίδιοι μπορούμε να τις αποκρυσταλλώσουμε. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν πρόκειται για βιβλία που περιλαμβάνουν ποιήματα, είδος που από τη φύση του είναι πιο συμβολικό, οι ερμηνείες και οι «αναβιώσεις» του εκάστοτε αναγνώστη μπορεί να είναι πολύ διαφορετικές. Ημερομηνίες, ονόματα, προσπάθειες «αποσυμβολισμού» του κειμένου, όπως το συνέθεσε το ίδιο το ποιητικό υποκείμενο, ακόμα και ευσύνοπτες σημειώσεις που αφορούν την προσωπική μας κατανόηση ή και δικές μας προσλαμβάνουσες, είναι μερικά «είδη» σημειώσεων που συχνά αναγράφονται στις σελίδες των βιβλίων.
Η αγορά μεταχειρισμένων βιβλίων, λοιπόν, είναι αυτή που μας δίνει το «κλειδί» για την περιπλάνηση στον στοχαστικό κόσμο ανθρώπων που δε ξέρουμε και πιθανότατα ποτέ δε θα γνωρίσουμε. Παρέχοντάς μας νέες οπτικές πάνω στα κείμενα ή και βάζοντάς μας στη διαδικασία να αναρωτηθούμε ποια μπορεί να είναι τα βιώματα του προκατόχου ενός βιβλίου, ο οποίος προέβη σε μία συγκεκριμένη «σημείωση», η εν λόγω συνθήκη οξύνει, αδιαμφισβήτητα, το πνεύμα και τη φαντασία μας.
Το «λογοτεχνικό ταξίδι των σκέψεων», επομένως, είναι μία εμπειρία μοναδική για κάθε αναγνώστη, που εξαρτάται από τις επιδράσεις, τα βιώματα και τις καταβολές του ιδίου αλλά και των προκατόχων ενός βιβλίου. Συνεπώς, πέρα από τα προφανή και μείζονος σημασίας προτερήματα της αγοράς μεταχειρισμένων βιβλίων, ένα ακόμα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό της είναι η ίδια η αναβίωση της λογοτεχνίας, το γεγονός ότι τα βιβλία «αποκτούν και πάλι ζωή», ενώ, παράλληλα, διανθίζονται από το προσωπικό αποτύπωμα του εκάστοτε αναγνώστη. Οι σκέψεις, άλλωστε, είναι για να «ταξιδεύουν» και τα βιβλία συνιστούν το πλέον ιδανικότερο… μέσο μεταφοράς!
