Της Αλεξίας Κυριαζοπούλου,
Στις 10 Ιουνίου 1940, η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο στην μεγάλη Βρετανία με στόχο την εκδίωξη των Βρετανών από την Αίγυπτο. Στην περιοχή της Λιβύης, η οποία αποτελούσε ιταλική αποικία ήδη από το 1911, υπήρχε ιταλική στρατιωτική δύναμη περίπου τριακοσίων χιλιάδων αντρών υπό την ηγεσία του στρατηγού Rodolfo Graziani (Ρόντολφο Γκρατσιάνι), αλλά και μια μικρότερη βρετανική δύναμη τριάντα πέντε χιλιάδων αντρών υπό την ηγεσία του Βρετανού στρατηγού Άρτσιμπαλντ Ουέιβελ, και ήταν συγκεντρωμένοι στην Αίγυπτο με σκοπό την προστασία της διώρυγας του Σουέζ.
Στις 15 Σεπτεμβρίου, ο Γκρατσιάνι προχωρά σε μια παράτολμη κίνηση. Εξαπολύει επίθεση και καταλαμβάνει την πόλη Σίντι Μπαράνι, στην Ανατολική Λιβύη και την Αίγυπτο. Για κακή του τύχη, όμως, ο Ουέιβελ αφού έλαβε ενισχύσεις, αντεπιτέθηκε και στις 6 Φεβρουαρίου 1941 νίκησε τις ιταλικές δυνάμεις. Ο Γκρατσιάνι αντικαταστάθηκε από τον στρατηγό Γκαριμπάλντι και ότι απέμεινε από τα στρατεύματα τα παρέδωσε στους Συμμάχους. Η αποτυχία της συμμάχου χώρας Ιταλίας, ανάγκασε τον Χίτλερ να λάβει σημαντικά μέτρα. Έτσι δημιουργήθηκε το Deutschen Afrika Korps, δηλαδή στα ελληνικά Γερμανικό Σώμα Στρατού, πρόκειται για το σώμα της Βορείου Αφρικής και σκοπός του ήταν να βοηθήσει την Ιταλία, στις πολεμικές αναμετρήσεις. Με διοικητή τον Johannes Erwin Eugen Rommel (Έρβιν Ρόμμελ), τον στρατηγό με το προσωνύμιο «αλεπού της ερήμου», λόγω των γρήγορων αποφάσεων και τον τολμηρών αυτοσχεδιασμών του. Ο Ρόμμελ ανέλαβε τη διοίκηση του σώματος στις 6 Φεβρουαρίου 1941, μετά από έξι μέρες βρισκόταν στην Αφρική και αποβιβαζόμενος στην Τριπολίτιδα της Λιβύης. Η κατάσταση που αντίκρισε ήταν απελπιστική.
Στις 24 Μαρτίου, κατάφερε να ανακαταλάβει την Ελ-Αγκέιλα και η μεραρχία των ναζί υποχρέωσε τα βρετανικά στρατεύματα να οπισθοχωρήσουν από την Λιβύη και την Αίγυπτο. Ο Ρόμμελ προχώρησε στη διεξαγωγή μιας από τις σημαντικότερες μάχες και πρόκειται για την μάχη που δόθηκε στο Τομπρούκ, τον Απρίλιο του 1941, η οποία στέφθηκε με αποτυχία, καθώς οι δυνάμεις που χρησιμοποίησε ο Ρόμμελ ήταν ανεπαρκείς.
Το λιμάνι της περιοχής του Τομπρούκ αποτελούσε σημαντικής στρατηγικής σημασίας περιοχή και οι Βρετανοί το υπερασπίστηκαν ηρωικά μέχρι τέλους. Το Άφρικα Κόρπς, δεν συνέχισε πέρα από τα αιγυπτιακά σύνορα, καθώς θα απομακρυνόταν πολύ από τα κέντρα ανεφοδιασμού. Λίγους μήνες αργότερα κατέλαβε τη γραμμή Γκαζάλα, Μπιρ Χακίμ και στις 21 Ιουνίου επιτέθηκε εκ νέου στο Τομπρούκ, καταφέρνοντας αυτή τη φορά την πολυπόθητη νίκη. Η νίκη αυτή του Ρόμμελ, θεωρήθηκε εθνική καταστροφή για τη Μεγάλη Βρετανία, αφού έχασε ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια. Ο Χίτλερ προήγαγε τον Ρόμμελ σε στρατάρχη στις 22 Ιουνίου 1942, και μετά από δυο μήνες του απένειμε ο ίδιος τη στραταρχική ράβδο.
Η επιτυχία του Ρόμμελ στο Τομπρούκ, ήταν και η τελευταία. Ο Χίτλερ έχοντας στραφεί κατά της Σοβιετικής Ένωση, είχε στρέψει εκεί το ενδιαφέρον του. Ο Ρόμμελ βρέθηκε να παίζει ένα παιχνίδι χαμένο εκ των προτέρων. Προς τα τέλη Ιουνίου, οι γερμανική μεραρχία άρχισε να ταξιδεύει προς την Αίγυπτο και εγκαταστάθηκε στο Ελ-Αλαμέιν, το οποίο απέχει 90 χλμ. από την Αλεξάνδρεια και αποτελούσε την τελευταία γραμμή άμυνας των Βρετανών. Ο Χίτλερ πίστευε πως πλέον ήταν πολύ κοντά στο να κατακτήσει ολόκληρη την Αίγυπτο. Όμως, η βρετανική δύναμη υπό την ηγεσία του στρατηγού Μπερνάρντ Μοντγκόμερι, απώθησε μια νέα επίθεση του Ρόμμελ στην περιοχή Αλάμ Ελ Χάλφα στην Αίγυπτο. Οι βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν ενημερώσει τον Μοντγκόμερι για την επικείμενη γερμανική επίθεση. Οι συμμαχικές δυνάμεις υπερτερούσαν τόσο στην ξηρά όσο και στον αέρα με αποτέλεσμα να διασπάσουν την ιταλογερμανική άμυνα. Στις 24 Ιουνίου 1942, το Άφρικα Κόρπς περνά τα σύνορα της Αιγύπτου και κατευθύνεται προς την πόλη Ελ-Αλαμέιν της Αιγύπτου όπου και εγκαταστάθηκε. Η απόφαση να εγκατασταθούν τα στρατεύματα του Άξονα, στο Ελ-Αλαμέιν βραχυπρόθεσμα θα σημάνει το τέλος του βορειοαφρικανικού μετώπου. Πιο συγκεκριμένα λίγους, μήνες αργότερα στις 9 το βράδυ, της 23ης Οκτωβρίου 1942, ξεκίνησε η βρετανική επίθεση στο Ελ-Αλαμέιν. Η μάχη ξεκίνησε άγρια και φονική. Οι προσπάθειες του Ρόμμελ για αντεπίθεση αποδέχθηκαν άκαρπες. Μετά από μια μάχη που διήρκησε σχεδόν δέκα μέρες, το ξημέρωμα της 3ης Νοεμβρίου, ο Ρόμμελ σήμανε γενική υποχώρηση. Το Ελ-Αλαμέιν ήταν πλέον στα χέρια των Συμμάχων.
Μετά τη μάχη στο Ελ-Αλαμέιν της Αιγύπτου τον Νοέμβριο του 1942, επήλθε το οριστικό προβάδισμα των Συμμάχων έναντι των δυνάμεων του Άξονα. Κατά τις δέκα εβδομάδες που ακολούθησαν, οι σύμμαχοι καταδίωξαν την γερμανική μεραρχία τεθωρακισμένων σε όλη την έρημο μέχρι την Τυνησία, περισσότερο από 1.500 χλμ. δυτικά. Το Ελ-Αλαμέιν ήταν το σημείο καμπής στη βόρεια Αφρική. Αυτή, η νίκη των Συμμάχων εμπόδισε την πρόσβαση του Άξονα στην Αίγυπτο, στις πετρέλαιο πηγές της Μέσης Ανατολής και στη διώρυγα του Σουέζ, τερματίζοντας τις γερμανικές ελπίδες για την κατάληψή τους. Ο ίδιος ο Γουίνστον Τσόρτσιλ, αργότερα δήλωσε «Πριν από το Ελ-Αλαμέιν δεν είχαμε καμία νίκη, μετά το Ελ-Αλαμέιν δεν είχαμε καμία ήττα».
Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να προσθέσουμε πως και σε αυτή τη μάχη συμμετείχαν και ελληνικά στρατεύματα με διοικητή των Παυσανία Κοσκωτά Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων, ανέρχονταν σε 89 νεκρούς και 228 τραυματίες. Οι Βρετανοί έχασαν περίπου 13.500 άντρες και σχεδόν τα μισά άρματα μάχης, ενώ ο Ρόμμελ μετρούσε συνολικά 20.000 νεκρούς και 30.000 τραυματίες. Στο μεταξύ, το Άφρικα Κόρπς, δεχόταν επιθέσεις και από τα δυτικά, με εχθρό εκεί τη γνωστή συμμαχική επιχείρηση «Πυρσός», υπό την ηγεσία του Αμερικανού υποστράτηγου, Ντουάιτ Αϊζεχάουερ. Πλέον οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν καταλάβει όλη την βόρεια Αφρική και ετοίμαζαν μια νέα επίθεση προς την Ιταλία. Την ίδια στιγμή στο ναζιστικό στρατόπεδο ο Ρόμμελ παραιτήθηκε από τη διοίκηση, απογοητευμένος από την έκβαση των γεγονότων. Στις 13 Μαΐου 1943, παραδόθηκε και ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης. Έτσι, το Άφρικα Κόρπς σταματά να υφίσταται.
Οι διαδοχικές μάχες που έγιναν, κράτησαν περίπου τρία ολόκληρα χρόνια. Αποτέλεσμα των τρίχρονων αυτών εχθροπραξίων, ήταν οι απώλειες των Συμμάχων να φτάσουν τους 250.00 άνδρες, ενώ οι δυνάμεις του Άξονα μετρούσαν 47.000 νεκρούς και πάνω από 400.000 αιχμαλωσίες. Δεν μπορεί κανείς να μη σχολιάσει και την καταστροφή μεγάλου ποσοστού από πολεμικό υλικό που κατείχαν οι δύο πλευρές. Πιο συγκεκριμένα, οι Σύμμαχοι φαίνεται πως έχασαν 1.400 αεροπλάνα και 2.000 τανκς, ενώ οι δυνάμεις του Άξονα 8.000 αεροπλάνα και 2.550 τανκς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- John Meriman (2022), Ιστορία της Νεότερης Ευρώπης: Από την αναγέννηση μέχρι σήμερα, Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο.
- Denis Richards (2005), Ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης, Μετάφραση Φ.Κ. Βώρου, Αθήνα: Εκδόσεις Παπαδήμα.
- Στρατιωτική ιστορία, Μεγάλες Μάχες, Ελ Αλαμέιν: Η συντριβή του άξονα στην έρημο, Επιμέλεια Μαρίνα Θωμά, Αθήνα: Εκδόσεις περισκόπιο.
- Στρατιωτική Ιστορία, Στρατάρχης Έρβιν Ρόμμελ: Η Αλεπού της ερήμου, Μάρτιος 1998
