Της Μαρίας Σαρηγιαννίδου,
Η διάγνωση του ατόμου με κάποια διαταραχή ψυχικής υγείας συνήθως δημιουργεί αναστάτωση στο οικογενειακό περιβάλλον του. Μεταβάλλονται οι ισορροπίες και εμφανίζονται συναισθήματα φόβου και άγχους τόσο από την εμφάνιση της ίδιας της διαταραχής όσο και από το γεγονός ότι το άτομο πολύ συχνά δεν μπορεί να είναι αυτόνομο και να αντεπεξέρχεται στις καθημερινές του ανάγκες. Η εμφάνιση κάποιας ψυχιατρικής διαταραχής συχνά συνοδεύεται και από αλλαγές στην κοινωνική θέση, αλλά και στην οικονομική κατάσταση του ατόμου και της οικογένειάς του, αλλά και με πολλούς παράγοντες stress, που συμβάλλουν στα αισθήματα απόγνωσης της οικογένειας.
Πολύ συχνά τα μέλη της οικογένειας βρίσκονται αντιμέτωπα με την ενοχή και το στίγμα που συνοδεύουν την εμφάνιση της ασθένειας, αισθάνονται ότι είναι μόνοι τους και δεν ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την κατάσταση και τις προκλήσεις που τη συνοδεύουν, παρέχοντας, παράλληλα, ένα υγιές περιβάλλον για τον άνθρωπο. Αλήθεια, όμως, τι μπορεί να κάνει τα μέλη της οικογένειας για να βοηθήσουν τόσο το μέλος με την ψυχική νόσο, όσο και τον ίδιο τους τον εαυτό;
Όταν παρατηρείται από την οικογένεια ότι ένα μέλος της αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα που ενδέχεται να σχετίζεται με την ψυχική υγεία ή παρουσιάζει συμπεριφορά διαφορετική από τη συνηθισμένη, το πρώτο βήμα είναι να το παροτρύνουν να στραφεί σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για να λάβει βοήθεια. Από τη στιγμή που θα υπάρξει κάποια διάγνωση από τον ειδικό, είναι πολύ πιθανόν να ζητηθεί και από την οικογένεια να παρευρεθεί σε κάποιες συνεδρίες με σκοπό να κατανοηθεί το οικογενειακό πλαίσιο του ατόμου.
Πέρα από αυτό η υποστήριξη από την πλευρά της οικογένειας και η παρότρυνση για τη διατήρηση του θεραπευτικού προγράμματος και τη λήψη της αγωγής, όταν αυτή είναι απαραίτητη, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για τη θετική πορεία της ασθένειας, καθώς έχει αποδειχθεί ότι η οργανωτικότητα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για τη μείωση του άγχους τόσο για το άτομο που πάσχει από τη διαταραχή, όσο και για την ίδια την οικογένεια.
Καθώς η οικογένεια αποτελεί το φυσικό περιβάλλον του ατόμου και παράλληλα το κύριο υποστηρικτικό του σύστημα, ίσως και το πιο σημαντικό βήμα που πρέπει να κάνει η οικογένεια είναι να ενημερωθεί από κάποιον ειδικό για την ίδια την ασθένεια. Η ψυχική εκπαίδευση δίνει τη δυνατότητα στα μέλη να κατανοήσουν τους πιθανούς λόγους εμφάνισης της διαταραχής, αλλά και τις ανάγκες που έχει το άτομο με τη διαταραχή. Αυτό θα βοηθήσει στη μείωση των συναισθημάτων ενοχής και στη θετική επανεκτίμηση της κατάστασης, καθώς τα μέλη της οικογένειας θα βρουν νόημα μπροστά στο πρόβλημα, κάτι που θα οδηγήσει στην προσωπική ανάπτυξη και στην αποδοχή της κατάστασης.
Η ενημέρωση από έναν ειδικό θα βοηθήσει, επίσης, την οικογένεια στην ανάπτυξη της ικανότητας επίλυσης των προβλημάτων, μια ενεργητική στρατηγική διαχείρισης, που σε αντίθεση με την άρνηση και την αποφυγή, επιτρέπει στο άτομο να αλλάξει την κατάσταση και να επιφέρει το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.
Καθώς και η οικογένεια αντιμετωπίζει ζητήματα στρες και συχνά υπάρχει μείωση στα επίπεδα της ποιότητας ζωής, είναι πολύ σημαντικό τα μέλη της να στραφούν στον κύκλο τους (εργασία, φίλοι) και να αναζητήσουν υποστήριξη. Παράλληλα με αυτό, τα μέλη της οικογένειας είναι πολλές φορές απαραίτητο να αναζητήσουν υποστήριξη από κάποιον ειδικό και για τους ίδιους, με σκοπό να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα αρνητικά συναισθήματα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Έτσι, θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν και να ελέγχουν τα συναισθήματα, αλλά και τις πράξεις τους. Υπάρχουν ακόμα ομάδες που συντίθενται από ανθρώπους που αντιμετωπίζουν παρόμοια ζητήματα, στις οποίες θα ήταν καλό να συμμετέχουν, καθώς αποβάλλεται η αίσθηση ότι είναι μόνοι τους σε αυτό που αντιμετωπίζουν και έρχονται σε επαφή με άλλα μέλη της κοινότητας, που μπορούν να τους προσφέρουν κάποια ανακούφιση.
Ανακεφαλαιώνοντας, η υιοθέτηση υγειών στρατηγικών διαχείρισης του άγχους από τα μέλη της οικογένειας οδηγεί στη μείωση του στρες, στη βελτίωση της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής της οικογένειας. Έτσι, τα μέλη καλό είναι να ακολουθούν τις κάτωθι συμβουλές:
- Προτροπή για αναζήτηση βοήθειας από ειδικό
- Συνεργασία με το θεραπευτικό πλαίσιο και υποστήριξη στη λήψη αγωγής
- Ψυχική εκπαίδευση
- Εύρεση υποστήριξης από τον κύκλο
- Αναζήτηση ψυχικής υποστήριξης από ειδικό για την οικογένεια
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Stigma by association and family burden among family members of people with mental illness: the mediating role of coping, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Strategies for coping with family members of patients with mental disorders, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
