Του Γρηγόρη Χατζή,
1830: Ήταν η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή παγκοσμίως, που θα συνέδεε δύο μεγάλες πόλεις αποκλειστικά με τη δύναμη του ατμού. Τα εγκαίνιά της, όμως, στιγματίστηκαν από ένα δυστύχημα. Σαν σήμερα, τίθεται για πρώτη φορά σε λειτουργία η σιδηροδρομική σύνδεση μεταξύ Liverpool και Manchester στο Ηνωμένο Βασίλειο, μέσα σε αποθέωση, αλλά και θρήνο λόγω του θανάσιμου τραυματισμού ενός ανθρώπου κατά τη διάρκεια των εγκαινίων: του Υπουργού William Huskisson.
Κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, στη Μεγάλη Βρετανία, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, παρατηρήθηκε εκτεταμένη άνθιση του εμπορίου. Το Liverpool ήταν ένας σημαντικός κόμβος, μέσω του οποίου μεταφερόταν πληθώρα εμπορευμάτων, όπως βαμβάκι, στα εργοστάσια του Manchester. Οι δρόμοι μεταξύ των δύο πόλεων θεωρούνταν επικίνδυνοι, καθώς είχαν σημειωθεί αρκετά οδικά ατυχήματα. Έτσι, η δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου που θα τις ένωνε ήταν ένα αίτημα με πολλούς υποστηρικτές.
Οι αρχικοί εμπνευστές του ήταν ο Joseph Sandars, ένας εύπορος έμπορος καλαμποκιού από το Liverpool και ο John Kennedy, ιδιοκτήτης του μεγαλύτερου κλωστηρίου στο Manchester. Τα έργα για το δίκτυο ξεκίνησαν το 1826 και δημιουργούσαν σίγουρα πολλές προσδοκίες. Η γραμμή, που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τον πολιτικό μηχανικό George Stephenson, θα είχε μήκος 50 περίπου χιλιομέτρων και θα έκανε τη μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων ευκολότερη και ασφαλέστερη.
Η παράδοσή της έγινε σε μόλις τέσσερα χρόνια, παρόλο που η ολοκλήρωσή της απαιτούσε την κατασκευή περαιτέρω έργων, όπως γεφυρών. Η σύνδεση μεταξύ Liverpool και Manchester ήταν ιδιαίτερα καινοτόμα για την εποχή, καθώς πέρα από το ότι αποτελούσε την πρώτη υπεραστική σύνδεση μέσω σιδηροδρόμου παγκοσμίως, ήταν επίσης η πρώτη που βασίστηκε αποκλειστικά σε ατμοκίνητες μηχανές, χωρίς να επιτρέπεται η κυκλοφορία με άλογα. Ακόμα, παγκόσμια πρωτοπορία αποτέλεσε ότι η γραμμή ήταν εξ ολοκλήρου διπλής τροχιάς σε όλο το μήκος της και διέθετε σύστημα σηματοδότησης, αλλά και ακριβές χρονοδιάγραμμα για τα δρομολόγια.
Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 15 Σεπτεμβρίου 1830, μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού. Ο Πρωθυπουργός της χώρας και 1ος Δούκας του Wellington, Arthur Wellesley, επιβιβάστηκε σε ένα από τα οκτώ τρένα που θα ξεκινούσαν από το Liverpool για το Manchester, ενώ πλήθος κόσμου που πανηγύριζε για το μεγάλο έργο είχε συγκεντρωθεί στις δύο πόλεις, αλλά και κατά μήκος της διαδρομής. Στη μέση περίπου της διαδρομής, τα τρένα σταμάτησαν για να ανανεώσουν το νερό στους λέβητες.
Τότε, σημειώθηκε το δυστύχημα που στιγμάτισε τα εγκαίνια. Ο Yπουργός William Huskisson, που είχε επιβιβαστεί σε ένα από τα τρένα, κατέβηκε κατά τη διάρκεια της στάσης για να δώσει συγχαρητήρια για το σπουδαίο επίτευγμα στον Wellesley, που βρισκόταν σε άλλο τρένο. Όμως, την ώρα που κατευθυνόταν για να τον χαιρετήσει, μία άλλη διερχόμενη αμαξοστοιχία που εκείνος δεν είχε προσέξει ότι κινείται, τον παρέσυρε. Ο τραυματισμός του ήταν πολύ σοβαρός και ο Huskisson κατέληξε το βράδυ της ίδιας μέρας.
Παρά τον τραυματισμό του Yπουργού, το ταξίδι των υπόλοιπων τρένων για το Manchester συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε λίγες ώρες αργότερα, χωρίς άλλα προβλήματα. Ήδη, όμως, το γιορτινό κλίμα είχε χαθεί και τα εγκαίνια επισκιάστηκαν από τον θάνατο του Huskisson. O Wellesley επέστρεψε εσπευσμένα στο Liverpool για τον απολογισμό του γεγονότος και, έτσι, τα εγκαίνια δεν ολοκληρώθηκαν με την ατμόσφαιρα που αναμενόταν. Εις μνήμην του Yπουργού Huskisson κατασκευάστηκε άγαλμα στο Liverpool λίγους μήνες μετά.
Ο τραγικός θάνατος που επισκίασε τα εγκαίνια δεν ήταν αρκετός για να αμαυρώσει και τη σιδηροδρομική γραμμή συνολικά. Εκείνη απέκτησε μεγάλη δημοσιότητα και, τελικά, κρίθηκε αρκετά επιτυχημένη λίγο καιρό αργότερα, φέρνοντας εις πέρας τους στόχους για τους οποίους είχε δημιουργηθεί, χωρίς να αναφερθούν περαιτέρω τραγικά γεγονότα τα επόμενα χρόνια. Τα τρένα ήταν ικανά να κινούνται με ταχύτητα 30 μιλίων την ώρα και μόνο κατά το πρώτο έτος μετέφεραν συνολικά πάνω από 500.000 επιβάτες και πληθώρα εμπορευμάτων. Οι καινοτομίες που εισήγαγε η νέα αυτή σύνδεση μεταξύ Liverpool και Manchester, άλλαξαν την όψη ολόκληρου του σιδηροδρομικού δικτύου παγκοσμίως και άνοιξαν τον δρόμο για τη διασύνδεση όχι μόνο πόλεων, αλλά και χωρών μέσω τρένου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Dan Snow, Σαν σήμερα στην παγκόσμια ιστορία, Εκδόσεις Μεταίχμιο
- Liverpool and Manchester Railway, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
