Tου Ελευθέριου Χονδρού,
Σε μια συγκλονιστική τροπή των γεγονότων, ένας στόλος από ακινητοποιημένα σκάφη έφτασε το ένα μετά το άλλο, μεταφέροντας απελπισμένους μετανάστες από τις ακτές της Τυνησίας στην τεράστια έκταση της Μεσογείου. Μέσα σε ένα εκπληκτικά σύντομο τριήμερο, ο αριθμός τους είχε αυξηθεί σε σχεδόν 7.000 μέχρι αργά την Τετάρτη, επισκιάζοντας ολόκληρο τον πληθυσμό του προορισμού τους — το γραφικό ιταλικό νησί της Λαμπεντούζα.
Αυτή η ξαφνική εισροή έχει προκαλέσει σοκ στην Ιταλία, φέρνοντας ακούσια τον πρώτο ακροδεξιό ηγέτη του έθνους από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Πρωθυπουργό Giorgia Meloni, σε μια απρόβλεπτη και δύσκολη θέση. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της, μόλις πέρυσι, η Meloni έδωσε μια ένθερμη υπόσχεση να καταστείλει την παράτυπη μετανάστευση, ακόμα κι αν αυτό συνεπαγόταν την εφαρμογή ενός «ναυτικού αποκλεισμού» υπό την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, καθώς οι αφίξεις στην Ιταλία φτάνουν τις 123.800 μέχρι στιγμής φέτος –σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ ενδέχεται να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν το ρεκόρ που σημειώθηκε το 2016–, η Meloni αντιμετωπίζει τώρα ένα μπαράζ κριτικής και από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος, διότι έχει γίνει αντιληπτή η αποτυχία της να εκπληρώσει την κεντρική της υπόσχεση.
Η κρίση που εκτυλίσσεται στο νότιο νησί της Λαμπεντούζα, που κηρύχθηκε πρόσφατα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, συνεχίστηκε αμείωτη, παρά τη νέα συμφωνία που διαπραγματεύτηκε, στην οποία η Meloni έπαιξε κρίσιμο ρόλο, με στόχο τον περιορισμό των δρομολογίων μεταναστών σε συνεργασία με την Κυβέρνηση της Τυνησίας. Ταυτόχρονα, η Meloni πρέπει να περιηγηθεί στην πολυπλοκότητα των νέων πρωτοβουλιών από τη Γερμανία και τη Γαλλία, που προσπαθούν και οι δύο να ανακόψουν τη ροή μεταναστών που αναχωρούν από την Ιταλία.
Ο Pietro Bartolo, εξέχον μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που εκπροσωπεί το αντιπολιτευόμενο Δημοκρατικό Κόμμα, δεν μάσησε τα λόγια του στην κριτική του για την Κυβέρνηση Μeloni, δηλώνοντας στη σελίδα του στο Facebook ότι «η Κυβέρνησή της απέτυχε σε γενικές γραμμές» στο ζήτημα της μετανάστευσης. Τόνισε το παράδοξο ότι πολλά από τα σκάφη που έφτασαν πρόσφατα στη Λαμπεντούζα είχαν αποπλεύσει από την Τυνησία, την ίδια τη χώρα με την οποία η ιταλική Κυβέρνηση είχε υπογράψει μνημόνιο κατανόησης για την αντιμετώπιση της κρίσης. Εντός του συνασπισμού της Meloni, οι φωνές που ζητούν πιο δυναμικά μέτρα έχουν γίνει πιο δυνατές. Ωστόσο, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι επιλογές της Ιταλίδας Πρωθυπουργού είναι πολύ περιορισμένες. Παρά τις προεκλογικές της υποσχέσεις, η Ιταλία έχει μέχρι στιγμής αποφύγει να εφαρμόσει τις πιο επιθετικές τακτικές που παρατηρήθηκαν σε άλλες χώρες πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα, η οποία έχει δεχθεί σκληρή κριτική για τον χειρισμό των πλοίων με αναξιοπαθούντες μετανάστες, συμπεριλαμβανομένου ενός τραγικού περιστατικού τον Ιούνιο που οδήγησε σε εκατοντάδες θανάτους.
Η Nathalie Tocci, διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων με έδρα τη Ρώμη, έριξε φως στην πρόκληση που αντιμετωπίζει η Meloni: «Το θέμα είναι, τι σημαίνει επιθετική δράση; Τι μπορεί να κάνει ρεαλιστικά; Είναι ένα εύκολο πράγμα να ζητά ναυτικό αποκλεισμό όταν είναι στην αντιπολίτευση, αλλά στην πραγματικότητα, τέτοιες ενέργειες δεν είναι εφικτές». Η Tocci τόνισε ότι η καλύτερη πορεία δράσης της Ιταλίας είναι να πείσει άλλες ευρωπαϊκές χώρες να μοιραστούν μεγαλύτερο βάρος στη διαχείριση αυτής της κρίσης. Η Λαμπεντούζα είχε προηγουμένως κερδίσει διεθνή αναγνώριση για τη θερμή υποδοχή μεταναστών κατά τη διάρκεια της τελευταίας μεγάλης μεταναστευτικής κρίσης στην Ευρώπη το 2015 και το 2016. Εκείνη την εποχή, η φιλοξενία του νησιού οδήγησε ακόμα και σε μια εκστρατεία για το Νόμπελ Ειρήνης. Ωστόσο, η αλλαγή των μεταναστευτικών οδών έχει προκαλέσει τις αφίξεις στη Λαμπεντούζα φέτος να υπερβούν κατά πολύ τους αριθμούς που καταγράφηκαν το 2016. Οι τοπικοί αξιωματούχοι αναφέρουν τώρα ότι το νησί των 7,8 τετραγωνικών μιλίων, που φιλοξενεί 6.000 κατοίκους, έχει κατακλυστεί εντελώς.
Την Πέμπτη, πλοία της ιταλικής ακτοφυλακής αντιμετώπισαν το δύσκολο έργο της μετεγκατάστασης χιλιάδων μεταναστών από την ενιαία εγκατάσταση προσφύγων στη Λαμπεντούζα, σχεδιασμένη για 400 άτομα, σε μεγαλύτερες εγκαταστάσεις στη Σικελία. Ο Δήμαρχος της Λαμπεντούζα Filippo Mannino ανέφερε: «Eίναι η ήττα της Ευρώπης, ενός συστήματος που… δεν εφαρμόζει ποτέ πραγματικές και αποτελεσματικές πολιτικές μετανάστευσης. Εδώ, είμαστε όλοι εξουθενωμένοι, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Η κατάσταση εξελίσσεται σε μη διαχειρίσιμη και μη βιώσιμη».
Οι αξιωματούχοι μετανάστευσης ανέφεραν αρκετούς παράγοντες που συνέβαλαν στον αυξημένο αριθμό. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες, που, εν μέρει, συνδέονται με τη μεσογειακή καταιγίδα “Daniel”, η οποία στοίχισε χιλιάδες ζωές στη Λιβύη, περιόρισε αρχικά τις μεταναστευτικές ροές. Ωστόσο, καθώς ο ουρανός καθάρισε, ακολούθησε μια ταχεία αύξηση των αφίξεων. Ο Flavio di Giacomo, εκπρόσωπος του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στη Ρώμη, τόνισε τον πρωταρχικό παράγοντα: έναν αυξανόμενο αριθμό μεταναστών που φτάνουν από την Τυνησία, η οποία έχει εκθρονίσει τη Λιβύη ως το μεγαλύτερο σημείο αναχώρησης για τη θαλάσσια μετανάστευση προς την Ευρώπη. Οι μετανάστες από την Υποσαχάρια Αφρική, που διέμεναν στην Τυνησία για χρόνια, άρχισαν να φεύγουν μαζικότερα για να γλιτώσουν από ρατσιστικές επιθέσεις. Πιο πρόσφατα, μια ομάδα Τυνήσιων υπηκόων και μεταναστών από την Ερυθραία, το Σουδάν και την Αίγυπτο διέσχισαν τα σύνορα της Λιβύης, για να φτάσουν στη Λαμπεντούζα από την κοντινή τυνησιακή πόλη Σφαξ.
Παρά τις δεσμεύσεις αλληλεγγύης από άλλα ευρωπαϊκά έθνη, η Ιταλία έχει υποστεί μόνη της το βάρος των νέων αφίξεων, όπως υποστήριξαν η Meloni και άλλοι. Αυτή την εβδομάδα, ο Γάλλος Υπουργός Εσωτερικών, Gérald Darmanin, ανακοίνωσε ότι η Γαλλία θα ενισχύσει τα σύνορά της με την Ιταλία για να διαχειριστεί την αύξηση των μεταναστευτικών ροών, αναπτύσσοντας επιπλέον κινητές μονάδες και προσωπικό ασφαλείας. Η Γερμανία, από την άλλη πλευρά, ανακοίνωσε την αναστολή της συμφωνίας που επιτεύχθηκε πέρυσι για την υποδοχή μεταναστών από την Ιταλία. Το Βερολίνο απέδωσε αυτή την απόφαση στον αυξανόμενο αριθμό αφίξεων μεταναστών στη Γερμανία και στην αποτυχία της Ιταλίας να τηρήσει την ευρωπαϊκή Συνθήκη του Δουβλίνου, η οποία επιτρέπει στους μετανάστες να επιστρέφονται στη χώρα αρχικής άφιξής τους εντός της Ε.Ε.—συχνά την Ιταλία.
Η Meloni τόνισε ότι η μόνη βιώσιμη λύση για όλους είναι να σταματήσουν οι πρωτογενείς μεταναστευτικές ροές και, κατά συνέπεια, οι αφίξεις στην Ιταλία. Υποστήριξε ότι «Η καρδιά του θέματος, για μένα, δεν είναι το πώς θα τους μετακινήσουμε από το ένα μέρος (της Ευρώπης) στο άλλο. Ο μόνος τρόπος να το λύσουμε για όλους είναι να σταματήσουμε (τους μετανάστες), σταματώντας τις πρωτογενείς ροές, άρα και τις αφίξεις στην Ιταλία. Και εργάζομαι πάνω σε αυτό».
Οι υποστηρικτές των μεταναστών υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη έχει την ικανότητα να χειρίζεται τις αφίξεις μεταναστών καλύτερα από ό,τι θεωρεί, επικαλούμενοι την επιτυχή ενσωμάτωση πάνω από 5 εκατομμυρίων Ουκρανών μετά τη ρωσική εισβολή. Αν και η Ιταλία πλησιάζει σε ρεκόρ αφίξεων, τα σύνολα σε ολόκληρη την Ε.Ε. παραμένουν σημαντικά χαμηλότερα από την κορυφή του 2015, όταν σχεδόν ένα εκατομμύριο μετανάστες, κυρίως Σύριοι πρόσφυγες που διέφυγαν από τον εμφύλιο πόλεμο, βρήκαν καταφύγιο στην Ευρώπη.
Καθώς οι αριθμοί συνεχίζουν να αυξάνονται στην Ιταλία, η Meloni αντιμετωπίζει την προοπτική ότι η θεμελιώδης μεταναστευτική πολιτική της –μια συνεργασία με τον αυταρχικό Πρόεδρο της Τυνησίας Kais Saied, με στόχο την ενίσχυση των περιπολιών και τον περιορισμό των αναχωρήσεων μεταναστών σε αντάλλαγμα ευρωπαϊκές επενδύσεις και βοήθεια– δεν έχει αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ακόμα και μέλη του ακροδεξιού εταίρου της στον συνασπισμό, του κόμματος Lega, φαίνεται να υπονοούν ότι οι προσπάθειές της αποτυγχάνουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Nearly 7000 people arrive at Italian island in less than 24 hours, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Around 7,000 migrants arrive on Italy’s Lampedusa island in past two days, France 24, διαθέσιμο εδώ
- Italy’s Lampedusa pleads for help after thousands of migrant arrival, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Italy works to transfer thousands of migrants who reached a tiny island in a day, AP, διαθέσιμο εδώ
