Της Φαίδρας Χρυσοστάλη,
Το Μαρόκο και η Αλγερία, όντας οι δύο κυρίαρχες χώρες του Μάγκρεμπ, βρίσκονται σε μία συνεχή διαμάχη τις τελευταίες δεκαετίες, γεγονός που έχει αλλοιώσει σημαντικά τις σχέσεις τους. Εξαιτίας νέων γεγονότων, οι διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών είναι πολύ περιορισμένες, καθώς η Αλγερία έχει διακόψει κάθε διακίνηση αερίου προς το Μαρόκο, ενώ έχει κατηγορήσει τον Μαροκινό στρατό για πράξεις βίας έναντι Αλγερινών στην περιοχή της Δυτικής Σαχάρας.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν σε μεγάλο βαθμό επηρεαστεί από τη μετατόπιση της θέσης των τρίτων δυνάμεων, συγκεκριμένα όταν ο πρώην Αμερικανός Πρόεδρος, Donald Trump, αποφάσισε τον Δεκέμβριο του 2020 να αναγνωρίσει την κυριαρχία του Μαρόκου έναντι της Δυτικής Σαχάρας, με αντάλλαγμα την εξομάλυνση των σχέσεων Μαρόκου-Ισραήλ. Η απόφαση αυτή οδήγησε στη δημιουργία πολλών προξενείων στη Δυτική Σαχάρα από αφρικανικές χώρες, αναδεικνύοντας, έτσι, την υποστήριξή τους στο Μαρόκο. Λίγο καιρό αργότερα, ο Amar Blani, ειδικός απεσταλμένος της Αλγερίας για τη Δυτική Σαχάρα και το Μάγκρεμπ, κατέκρινε τη συμπερίληψη της Δυτικής Σαχάρας στον πλήρη χάρτη του Μαρόκου, γεγονός που ταρακούνησε τις διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών, οδηγώντας την Αλγερία τον Αύγουστο του 2021 να κλείσει τον εναέριο χώρο στα μαροκινά πολιτικά και στρατιωτικά αεροσκάφη.
Με τη σειρά τους, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν στενές σχέσεις με τη Βόρειο Αφρική, εξαιτίας ιστορικών δεσμών, γεωγραφικής θέσης και οικονομικής συνεργασίας. Βέβαια, δεν μπορούν να εξομαλύνουν τις σχέσεις των δύο χωρών μέσω των ευρωπαϊκών οργανισμών, καθώς προσπαθούν να διατηρήσουν μία ισορροπημένη σχέση και με τις δύο χώρες λόγω κοινών συμφερόντων. Παρόλα αυτά, οι ευρωπαϊκές χώρες φαίνονται συχνά να διστάζουν να υποστηρίξουν τα πολιτικά ενδιαφέροντα του Μαρόκο, για να μην γίνουν περισσότερο επιθετικές οι σχέσεις των δύο κρατών, αλλά και για να διατηρηθεί ο βασικός στόχος της Ευρώπης ως γεωπολιτική δύναμη.
Οι σχέσεις των δυο χωρών άρχισαν να οξύνονται μετά την ανεξαρτησία της Αλγερίας το 1962, όταν ήρθε στην επιφάνεια η διαφωνία των δύο χωρών σχετικά με ένα κομμάτι γης, το οποίο είχε δοθεί στην Αλγερία από τους Γάλλους αποικιακούς διοικητές. Οι επανειλημμένες προσπάθειες του Μαρόκου να ανακτήσει τ συγκεκριμένη περιοχή οδήγησε σε μία σύντομη μάχη μεταξύ των χωρών και από τότε είναι ξεκάθαρες οι ιδεολογικές διαφορές τους, αλλά και η έντονη αντιπαλότητα για τη γεωπολιτική κυριαρχία. Έκτοτε, το επικρατέστερο ζήτημα είναι η διαμάχη στη Δυτική Σαχάρα.
Έπειτα από την αποχώρηση της ισπανικής αποικιακής δύναμης, ο έλεγχος της περιοχής παραχωρήθηκε στο Μαρόκο και στη Μαυριτανία, γεγονός που ώθησε την Αλγερία να προσφέρει υποστήριξη και να ενθαρρύνει τους κατοίκους και το μέτωπο Πολισάριο, το οποίο αναζητούσε την ανεξαρτησία του. Το μέτωπο Πολισάριο είναι ένα εθνικό επαναστατικό απελευθερωτικό κίνημα των Σαχράουι και σκοπό έχει τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους και την απομάκρυνση των Μαροκινών από τη Δυτική Σαχάρα. Η κυριαρχία των Μαροκινών στη Δυτική Σαχάρα, αλλά και η ανάπτυξη σχέσεων με το Ισραήλ, έχουν προκαλέσει την Αλγερία σε βαθμό που τα τελευταία 15 χρόνια προμηθεύεται έναν μεγάλο αριθμό όπλων από τη Ρωσία, τα οποία χρησιμοποιεί για τη στήριξη του Πολισάριο, αλλά και για περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης με το Μαρόκο.
Όμως, παρά τις διαφωνίες τους, είναι σχεδόν απίθανο η διαμάχη να κλιμακωθεί, διότι και οι δύο χώρες έχουν ως κύριο κίνητρο την αποφυγή μιας εμπόλεμης διαμάχης, καθώς και την αφοσίωση σε εγχώρια ζητήματα.
Η οποιαδήποτε επιδείνωση των σχέσεων Αλγερίας και Μαρόκου θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις για την Ευρώπη, καθώς είναι πιθανό να προκαλέσει μεγάλο κύμα μετανάστευσης προς τη «Γηραιά Ήπειρο» και πιο συγκεκριμένα την Ισπανία. Η πρόσφατη αύξηση εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών έχει προκληθεί λόγω αλλαγών του μέχρι τώρα “status quo”, γεγονός που πρέπει να λάβει υπόψη η Ευρώπη, ώστε να διατηρήσει μια ισορροπία για να περιορίσει την έντονη επέκταση του Μαρόκου, αλλά και την αμυντική στάση της Αλγερίας. Επιπρόσθετα, η Αλγερία και το Μαρόκο είναι σημαντικές χώρες συνεργασίας για την Ευρώπη, διότι έχουν την ικανότητα να βοηθήσουν στην επίτευξη της «πράσινης» μετάβασης, κάτι που θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί εάν προκληθεί ένοπλη σύγκρουση, καθώς τέτοια κλιμάκωση θα έπληττε σοβαρά τις τιμές του φυσικού αερίου.
Επομένως, είναι αναγκαίο να μειωθούν οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Μαρόκου και Αλγερίας, ιδίως με την ελάττωση των ξένων επεμβάσεων υπέρ του Μαρόκου, αφού τείνει να επιδεινώνει την κατάσταση. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν άμεσες προοπτικές για διμερής συζητήσεις μεταξύ των δύο χωρών και φαίνεται απίθανο να αποδεχτούν την Ευρώπη ως μεσολαβητή, συνεπώς πρέπει να υιοθετηθεί μια ουδέτερη στάση από τις έξω δυνάμεις, για την ταχύτερη επίλυση του ζητήματος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- North African standoff: How the Western Sahara conflict is fuelling new tensions between Morocco and Algeria, ECFR, διαθέσιμο εδώ
- Ρώσος αναλυτής: Αλγερία και Μαρόκο ετοιμάζονται για πόλεμο – Τα 3 μέτωπα της κρίσης, το Βήμα, διαθέσιμο εδώ
