Τι είναι το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης ή αλλιώς Μυαλγική Εγκεφαλομυελίτιδα;

Της Ιωάννας Μέγα, 

Το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης ή Μυαλγική Εγκεφαλομυελίτιδα (CFS/ME) είναι μια χρόνια, πολυσυστηματική ασθένεια, που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Το CFS/ME βλάπτει σημαντικά τις επαγγελματικές, εκπαιδευτικές, κοινωνικές και προσωπικές δραστηριότητες του πάσχοντος ατόμου. Αναφέρεται, μάλιστα, από τους ειδικούς πως ο βαθμός της βλάβης μπορεί να ξεπεράσει αυτόν της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της κατάθλιψης, των καρδιακών παθήσεων, του καρκίνου και της πνευμονοπάθειας. Η μακροχρόνια αυτή πάθηση συνοδεύεται από ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Το πιο κοινό σύμπτωμα είναι η υπερβολική κόπωση. Το CFS/ME μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών. Εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες και τείνει να αναπτύσσεται με μεγαλύτερη συχνότητα μεταξύ των ηλικιών 20 και 40 ετών. Στο παρελθόν, μερικοί άνθρωποι δεν πίστευαν ότι το CFS/ME ήταν μια πραγματική ασθένεια. Ωστόσο, οι ειδικοί έχουν αρχίσει να το λαμβάνουν πιο σοβαρά υπόψιν τους τα τελευταία χρόνια.

Παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης του Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης

• Ηλικία: Το CFS/ME μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά πιο συχνά επηρεάζει νεαρούς και μεσήλικες.
• Φύλο: Οι γυναίκες διαγιγνώσκονται με CFS/ME πολύ πιο συχνά από τους άνδρες (οι γυναίκες έχουν δύο έως τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με CFS από τους άνδρες).
• Άλλα ιατρικά προβλήματα: Άτομα που έχουν ιστορικό άλλων σύνθετων ιατρικών προβλημάτων, όπως ινομυαλγία ή σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας μπορεί να είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν CFS/ME.

Σε τι οφείλεται, όμως, το αίσθημα αυτής της χρόνιας κόπωσης;

Η αιτία του Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης είναι ακόμη άγνωστη. Ορισμένες θεωρίες ερευνητών αναφέρουν ως κύρια αίτια εμφάνισης κάποια ιογενή λοίμωξη, το ψυχολογικό στρες ή ένα συνδυασμό παραγόντων. Επιπλέον, υπάρχουν αρκετά στοιχεία που αποδεικνύουν τη σύνδεση μεταξύ του CFS/ME και του τρόπου λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Παρόλα αυτά, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να καθοριστεί ο μηχανισμός πίσω από αυτό. Ορισμένοι από τους πιθανούς συνδυασμούς παραγόντων που μπορεί να εμπλέκονται στην ανάπτυξη του συνδρόμου αναφέρονται παρακάτω:

• Γενετική προδιάθεση: Το CFS/ME, ύστερα από μελέτες που διεξήχθησαν, φάνηκε να εμφανίζεται σε διάφορα μέλη εντός της οικογένειας. Επομένως, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να γεννηθούν με μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν τη διαταραχή.
• Σωματικό ή συναισθηματικό τραύμα: Μερικοί άνθρωποι αναφέρουν ότι υπέστησαν τραυματισμό, χειρουργική επέμβαση ή σημαντικό συναισθηματικό στρες λίγο πριν ξεκινήσουν τα συμπτώματά τους.
• Προβλήματα με τη χρήση ενέργειας: Μερικοί άνθρωποι με CFS/ME αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη μετατροπή των λιπών και των σακχάρων σε ενέργεια.
• Ορμονικές ανισορροπίες
• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και λοιμώξεις: Αρκετοί ασθενείς ανέπτυξαν συμπτώματα CFS/ME ύστερα από την ανάρρωσή τους από κάποια ιογενή ή βακτηριακή λοίμωξη.

  

Συμπτωματολογία

Τα συμπτώματα του CFS/ME ποικίλλουν ανάλογα με το άτομο και τη σοβαρότητα της πάθησης. Επιπλέον, η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί να κυμαίνεται από μέρα σε μέρα. Το πιο κοινό σύμπτωμα της πάθησης είναι η κόπωση, που είναι αρκετά σοβαρή, ώστε να παρεμβαίνει στις καθημερινές δραστηριότητες του πάσχοντος ατόμου.

Εκτός από την κόπωση, στα συμπτώματα του συνδρόμου μπορεί να περιλαμβάνονται:

• Εξάντληση (κυρίως μετά από σωματική ή πνευματική άσκηση)
• Γνωστική Εξασθένηση (προβλήματα με τη μνήμη ή τις δεξιότητες σκέψης)
• Αίσθημα ζάλης ή αδιαθεσίας (επιδεινώνεται με τη μετακίνηση από την ξαπλωμένη ή την καθιστή θέση στην όρθια θέση)
• Πόνος στους μύες και στις αρθρώσεις
• Προβλήματα ύπνου (αυπνία, νυχτερινοί μυϊκοί σπασμοί, άπνοια ύπνου κ.λπ.)
• Αίσθημα παλμών (γρήγοροι ή ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί)
• Συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης (πονοκέφαλος, πονόλαιμος, ευαίσθητοι λεμφαδένες)

Τα άτομα με την πάθηση μπορεί, επίσης, να γίνουν ιδιαίτερα ευαίσθητα στο φως, τον ήχο, τις μυρωδιές, τα τρόφιμα και τα φάρμακα. Η κατάσταση του ασθενή μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως πολύ σοβαρή. Παρακάτω αναφέρονται ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του ασθενή, ανάλογα με τη βαρύτητα της εκάστοτε κατάστασης:

Ήπια: Ο ασθενής είναι αυτοφροντιζόμενος, πιθανώς λόγω της εξάντλησης που νιώθει. Ως απόρροια της πάθησης, ο ασθενής περιορίζει ορισμένες από τις δραστηριότητες που απαιτούν περισσότερη ενέργεια.

Μέτρια: Μειωμένη κινητικότητα, περιορισμένη λειτουργικότητα όσον αφορά τις οργανικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, απαιτούνται συχνές περίοδοι  ανάπαυσης.

Σοβαρή: Ως επί το πλείστον, ο ασθενής περιορίζεται στο σπίτι, έχοντας μειωμένη λειτουργικότητα όσον αφορά τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (π.χ. πλύσιμο προσώπου, ντους κ.λπ.) αντιμετωπίζοντας σοβαρές γνωστικές δυσκολίες.

Πολύ σοβαρή: Ο ασθενής είναι κυρίως κατάκοιτος, ανίκανος να πραγματοποιήσει ανεξάρτητα τις περισσότερες δραστηριότητες της καθημερινής του ζωής. Συχνά παρουσιάζει εξαιρετική ευαισθησία στο φως, τον ήχο και άλλες αισθητηριακές εισροές.

Διάγνωση

Καμία μεμονωμένη αιτία δεν έχει εντοπιστεί να προκαλεί Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης, επομένως είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Επιπλέον, τα συμπτώματα του CFS/ME είναι παρόμοια με τα συμπτώματα ορισμένων άλλων ασθενειών (π.χ. λοιμώδης μονοπυρήνωση, ινομυαλγία, μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, διαταραχές ύπνου κ.λπ.), γεγονός που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την διάγνωση. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί πως δεν υπάρχουν εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις οι οποίες καθοδηγούν κατά κάποιο τρόπο τον θεράποντα ιατρό, επομένως η διάγνωση βασίζεται κατά κύριο λόγο στο ιατρικό ιστορικό και στη φυσική εξέταση, αποκλείοντας άλλες καταστάσεις που θα μπορούσαν να προκαλούν τα συμπτώματα της πάθησης. Για τη διάγνωση του CFS/ME, η κόπωση και η επακόλουθη μείωση των επιπέδων δραστηριότητας θα πρέπει να διαρκούν για πάνω από 6 μήνες.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Κάθε άτομο έχει διαφορετικά συμπτώματα και, επομένως, μπορεί να χρειαστεί διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση για τη διαχείριση της διαταραχής και την ανακούφιση των συμπτωμάτων του. Αν και δεν υπάρχει επί του παρόντος θεραπεία για το CFS/ME, υπάρχουν ορισμένες εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή να διαχειριστεί την πάθηση. Με λίγα λόγια, η θεραπεία για το CFS/ME στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Παρακάτω αναφέρονται ενδεικτικά ορισμένες από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις που συνίσταται από τους ειδικούς:

• Διαχείριση ενέργειας: Ο εκάστοτε θεράποντας ιατρός συμβουλεύει τον ασθενή σχετικά με το πώς να αξιοποιήσει καλύτερα την ενέργεια που διαθέτει, χωρίς να επιδεινώνει τα συμπτώματά του.
• Φαρμακευτική αγωγή: Συνίσταται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων, όπως ο πόνος, τα προβλήματα ύπνου και τα γνωστικά προβλήματα. Επιπλέον, σε συμπτώματα κατάθλιψης πιθανώς χορηγείται και αντικαταθλιπτική αγωγή, αν και εφόσον κριθεί απαραίτητο από τον εκάστοτε θεράποντα ιατρό.
• Αλλαγή τρόπου ζωής: Ο περιορισμός ή η εξάλειψη της πρόσληψης καφεΐνης μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να κοιμηθεί καλύτερα. Επιπλέον, η δημιουργία και η εφαρμογή ενός προγράμματος ύπνου, ίσως συμβάλλουν θετικά στην καταπολέμηση της αϋπνίας. Σημαντική κρίνεται επίσης και η αποφυγή, ή έστω ο περιορισμός, της νικοτίνη και του αλκοόλ.
• Εναλλακτικές ή συμπληρωματικές θεραπείες: Ο βελονισμός, το tai chi, η γιόγκα και το μασάζ μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου που σχετίζεται με το CFS/ME.

Συμπερασματικά, η ζωή με CFS/ME μπορεί να είναι δύσκολη. Η υπερβολική κούραση, καθώς και άλλα σωματικά συμπτώματα μπορεί να δυσκολέψουν την εκτέλεση ακόμα και των καθημερινών δραστηριοτήτων. Επιπλέον, το CFS/ME μπορεί να επηρεάσει την ψυχική και συναισθηματική υγεία του ατόμου και να έχει αρνητική επίδραση στην αυτοεκτίμησή του. Το σύνδρομο πιθανότατα θα υποβάλει τον ασθενή σε μια σειρά από αλλαγές στον τρόπο ζωής του. Επομένως, η  συμμετοχή του πάσχοντος σε μια ομάδα υποστήριξης μπορεί να είναι χρήσιμη, καθώς θα παρέχονται στο άτομο πληροφορίες σχετικές με την πάθηση, υποστήριξη, καθώς και πρακτικές συμβουλές. Μέχρι οι επιστήμονες να ανακαλύψουν μια πιο εξειδικευμένη θεραπεία, που θα στοχεύει σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής των ατόμων που ζουν με την πάθηση, οι στρατηγικές αντιμετώπισης θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο στη διαχείριση του CFS/ME.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ 

• Myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome (ME/CFS), Mayo Clinic. Διαθέσιμο εδώ
• Myalgic encephalomyelitis or chronic fatigue syndrome (ME/CFS), NHS. Διαθέσιμο εδώ
• CFS (Chronic Fatigue Syndrome), Healthline. Διαθέσιμο εδώ
• What to know about chronic fatigue syndrome, MEDICAL NEWS TODAY. Διαθέσιμο εδώ
• Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome : Essentials of Diagnosis and Management, Mayo Clinic Proceedings. Διαθέσιμο εδώ
• Chronic fatigue syndrome (CFS): Suggestions for a nutritional treatment in the therapeutic approach, Science Direct. Διαθέσιμο εδώ