Της Κατερίνας Δημητρακοπούλου,
Την περασμένη Τετάρτη, 6 Σεπτεμβρίου, το Ανώτατο Δικαστήριο του Μεξικού κατέρριψε τον ομοσπονδιακό νόμο που ποινικοποιούσε τις αμβλώσεις – μια τεράστια νίκη για τους υπερασπιστές των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων στη μεγαλύτερη ισπανόφωνη χώρα του κόσμου. Η απόφαση ακολούθησε μια προηγούμενη δικαστική απόφαση, που πάρθηκε το 2021 σχετικά με την αντισυνταγματική φύση των ποινικών κυρώσεων για τις αμβλώσεις.
Το κίνημα του Πράσινου Μαντιλιού και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα στη Λατινική Αμερική
Η μάχη υπέρ του δικαιώματος στην άμβλωση άρχισε στη Λατινική Αμερική στις αρχές της νέας χιλιετίας, ως το Κίνημα του Πράσινου Μαντιλιού. Το 2003, ακτιβιστές από την Αργεντινή καθιέρωσαν το πράσινο μαντίλι, ως το σύμβολο υπέρ των δικαιωμάτων των σεξουαλικών και αναπαραγωγικών δικαιωμάτων και συγκεκριμένα του δικαιώματος στην άμβλωση. Το συγκεκριμένο χρώμα επιλέχθηκε, αφενός επειδή δεν συνδεόταν άμεσα με κανένα κόμμα στην Αργεντινή, και αφετέρου διότι οι οργανωτές του κινήματος δεν κατάφεραν να βρουν αρκετά μωβ μαντίλια για να μοιράσουν, ως το παραδοσιακό χρώμα – σύμβολο του φεμινισμού. Στο Μεξικό, το πράσινο μαντίλι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μαζικά από υποστηρικτές του δικαιώματος στην άμβλωση, το 2018, στο “Pañuelazo”, μια διαδήλωση προς υποστήριξη των Αργεντινών ομοϊδεατών τους, καθώς περίμεναν την σχετική απόφαση του Επιμελητηρίου των Γερουσιαστών της Αργεντινής.
Η σταδιακή αποποινικοποίηση της άμβλωσης στο Μεξικό
Η απαγόρευση των αμβλώσεων στο Μεξικό είχε εδραιωθεί συνταγματικά από τη δεκαετία του 1930. Στη διατήρηση του συγκεκριμένου νόμου για τόσες δεκαετίες, διαδραμάτισε ρόλο το γεγονός ότι το 78% του πληθυσμού του Μεξικό δηλώνουν ως Ρωμαιοκαθολικοί Χριστιανοί και κατά των αμβλώσεων, έτσι οι διαδηλωτές συνάντησαν πολλές αντιδράσεις.
Το 2006, παρουσιάστηκε στη Νομοθετική Συνέλευση της τότε Ομοσπονδιακής Περιφέρειας της Πόλη του Μεξικού, η πρόταση για την αποποινικοποίηση των εκούσιων αμβλώσεων μέχρι την 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης, η οποία εγκρίθηκε το 2007. Το 2019, η Oaxaca έγινε η επόμενη πολιτεία του Μεξικού που αποποινικοποίησε τις αμβλώσεις, μέχρι τη 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Μέχρι τότε, η άμβλωση ήταν νόμιμη σε όλη τη χώρα σε περιπτώσεις βιασμού και σε περίπτωση κινδύνου για τη ζωή της εγκυμονούσας, αλλά κατά τα άλλα, η νομιμότητά της αποφασιζόταν ανά πολιτεία.
Το 2021, η αποποινικοποίηση των εκτρώσεων άρχισε να λαμβάνει μεγαλύτερες εκτάσεις, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι ο νόμος για την απαγόρευση των αμβλώσεων ήταν αντισυνταγματικός και πραγματοποίησε για πρώτη φορά άρση του νόμου, μια απόφαση που αφορούσε όμως μόνο τη βόρεια πολιτεία της Coahuila. Έκτοτε, οι 32 πολιτείες του Μεξικού άρχισαν με σταθερούς ρυθμούς να καταργούν τους ποινικούς τους κώδικες, όσον αφορά το αναπαραγωγικό δικαίωμα στην άμβλωση. Η πιο πρόσφατη περίπτωση άρσης του νόμου πραγματοποιήθηκε μόλις τον περασμένο μήνα, όταν το Aguascalientes έγινε η 12η πολιτεία του Μεξικού που αποποινικοποίησε τις αμβλώσεις.
Σύμφωνα με την Isabel Fulda, αναπληρώτρια διευθύντρια της Ομάδας Πληροφοριών για την Αναπαραγωγική Επιλογή (GIRE), που διαδραμάτισε πρωταρχικό ρόλο στην υπόθεση: «Δεν θα είχαμε αυτήν την απόφαση αν δεν είχαμε το Coahuila πριν από δύο χρόνια, αλλά θα έλεγα ότι [η απόφαση της 6ης Σεπτεμβρίου] έχει μεγαλύτερη εμβέλεια, σίγουρα όσον αφορά την πρόσβαση στην άμβλωση».
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου μέλει να αυξήσει την πρόσβαση στις εκτρώσεις σε όλη την επικράτεια του Μεξικού. Την περίοδο 2015-2019, από τις 3.830.000 εγκυμοσύνες που σημειώθηκαν, περίπου οι 1.040.000 τερματίστηκαν. Έτσι συμπεραίνεται, πως η νομιμοποίηση των εκτρώσεων δε θα αυξήσει τα ποσοστά εκούσιων τερματισμών των εγκυμοσύνων, όμως θα παρέχει στα εγκυμονούντα άτομα την ευκαιρία για μια ασφαλή διαδικασία, που δε θα τα θέσει σε κίνδυνο. Οι αμβλώσεις πλέον, θα μπορούν να γίνουν νόμιμα στο ομοσπονδιακό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, καθώς το Μεξικό σκέφτεται να εθνικοποιήσει τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Επιπλέον, θα τερματιστεί το φαινόμενο των κατηγοριών για ανθρωποκτονία και άλλα εγκλήματα σε άτομα, όπου λανθασμένα η αποβολή τους θεωρήθηκε άμβλωση.
Το δικαίωμα στην άμβλωση στην Αμερική και την Ελλάδα
Το Μεξικό αποτελεί το πιο πρόσφατο παράδειγμα λατινοαμερικανικής χώρας, που βελτιώνει τα αναπαραγωγικά δικαιώματα τις τελευταίες δεκαετίες στα πλαίσια του κινήματος του πράσινου μαντιλιού – δεν είναι ωστόσο το μοναδικό. Άλλες λατινοαμερικανικές χώρες που έχουν προσφάτως αλλάξει τις νομοθεσίες τους περί τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων είναι η Κολομβία, που από το 2022, η άμβλωση μπορεί να γίνει μέχρι και 24 εβδομάδες μετά την εγκυμοσύνη και η Αργεντινή, που από το 2020 μπορεί να συμβεί κατά τις πρώτες 14 εβδομάδες εγκυμοσύνης.
Παρά τις αυξανόμενες νίκες των υπερασπιστών των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων στη Νότια Αμερική, στη Βόρεια Αμερική το κλίμα είναι αρκετά διαφορετικό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκλόνισαν την υφήλιο, όταν το 2022 περάστηκε ένα ψήφισμα σύμφωνα με το οποίο σχεδόν στις μισές από τις πολιτείες τέθηκαν περιορισμοί στην πρόσβαση στην άμβλωση. Οι ποινές σε κάποιες πολιτείες, όπως το Τέξας και την Αλαμπάμα, φτάνουν έως και τα 99 χρόνια φυλάκισης για τα άτομα τα οποία πραγματοποιούν την άμβλωση.
Οι περιορισμοί που τέθηκαν στην άμβλωση στις Η.Π.Α. επηρέασαν και την ελληνική κοινή γνώμη, καθώς εκείνη την περίοδο παρατηρήθηκε μία αυξημένη πραγματοποίηση συναντήσεων και δημοσίων λόγων, που αφορούσαν την απαγόρευση των αμβλώσεων. Σημαντικό ρόλο σε αυτές τις κινητοποιήσεις διαδραμάτισε και η Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία συνέχισε να επαναλαμβάνει την πάγια θέση της, πως η άμβλωση είναι φόνος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mexican Supreme Court decriminalises abortion on federal level, Al Jazeera , διαθέσιμο εδώ
- Mexico’s Supreme Court upholds abortion rights nationwide, paving way for federal access, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Felitti, K. και Ramírez Morales, M. d. (2020). Pañuelos verdes por el aborto legal: historia, significados y circulaciones en Argentina y México. Encartes, 05, 110-145, διαθέσιμο εδώ
