Του Γιώργου Γιαννούλη,
Με αφορμή την έναρξη του φθινοπώρου και λίγο πριν τη συμπλήρωση των 100 ημερών από την εκλογή της νέας Κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, θα πρέπει να γίνει μια επισκόπηση των πεπραγμένων, αλλά και το τι περιμένουμε το επόμενο χρονικό διάστημα. Είναι άξιο παρατήρησης το κλίμα που επικρατούσε, ακόμη και πριν τις καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες. Υπήρχε και υπάρχει σε έναν βαθμό μια αίσθηση «ραστώνης» σε πολιτική και κοινωνία. Ίσως είναι το αποκαλόκαιρο που δεν έχει συμβάλλει στην αναγκαία ενεργοποίηση των παραγόντων… Ίσως γι’ αυτό, τελικά, η κοινωνία να είναι σε στάση αναμονής, παρατείνοντας την περίοδο χάριτος στη δεύτερη αυτοδύναμη Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ανατρέχοντας στα δεδομένα της διοικητικής επιστήμης και, συγκεκριμένα, στον επιστήμονα ανάλυσης δημόσιων πολιτικών J. Kingdon (1984), εντοπίζουμε το λεγόμενο «παράθυρο των αλλαγών ή της ευκαιρίας». Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτήν, η ευκαιρία για μεταρρυθμίσεις προκύπτει υπό τρεις προϋποθέσεις. Πρώτον, αναγνώριση του προβλήματος, δεύτερον, έρευνα και εύρεση λύσεων και πρακτικών και τρίτον, η πολιτική κατάσταση που επικρατεί. Το είδαμε κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης του κορωνοϊού, οπότε και απαιτήθηκαν παρεμβάσεις τόσο στην υγεία όσο και στον ψηφιακό τομέα (μεταξύ άλλων, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στην ψηφιοποίηση των κρατικών υπηρεσιών, εφαρμόσθηκε σύγχρονη τηλεκπαίδευση σε μια προσπάθεια να μην χαθεί η εκπαίδευση, υλοποιήθηκε η τηλεργασία κ.ά.). Θα μπορούσε να επικαλεστεί κανείς ακόμα και παλαιότερα, κατά τη δύσκολη οικονομική περίοδο της Ελλάδας, την εποχή των μνημονιακών προγραμμάτων, όταν επιχειρήθηκε να αλλάξει το κράτος μέσα από οικονομικές και, κυρίως, διοικητικές μεταρρυθμίσεις. Βέβαια, στο δεύτερο παράδειγμα, οι αλλαγές δεν προχωρούσαν πάντα, καθώς το «παράθυρο ευκαιρίας» έκλεινε, κυρίως λόγω των καθυστερήσεων εφαρμογής.
Και εδώ φτάνουμε στο βασικό θέμα της προσέγγισης. Είναι απαραίτητη η ταχύτητα υλοποίησης, καθώς και η βιωσιμότητα και η ποιότητα των μέτρων – μεταρρυθμίσεων. Δηλαδή, ύστερα από μια εκλογική αναμέτρηση –κυρίως σε εθνικό επίπεδο– ανοίγει το παράθυρο ευκαιρίας αλλαγών για την πρόοδο. Στο ίδιο πλαίσιο, έχει σημασία να επισημανθεί και η επικοινωνιακή πολιτική, η οποία έχει σημασία να είναι σωστή για να ενημερώνονται οι πολίτες. Μετά από εκλογές λοιπόν, με «νωπή» τη λαϊκή εντολή, είναι η κατάλληλη στιγμή για εφαρμογή των προαναγγελθεισών μεταρρυθμίσεων. Κάθε αλλαγή γίνεται πιο εύκολα αποδεκτή το πρώτο χρονικό διάστημα που ακολουθεί την κάθε εκλογική αναμέτρηση, ακριβώς διότι, τότε, το κόμμα που αναδεικνύεται στην εξουσία, η Κυβέρνηση, έχει πάρει την έγκριση για να προχωρήσει και να υλοποιήσει το προεκλογικό πρόγραμμα. Η διάρκεια στην οποία παραμένει ανοικτό το «παράθυρο ευκαιρίας» εξαρτάται, σύμφωνα με τη θεωρία, από την οξύτητα της κρίσης που επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί με τα μεταρρυθμιστικά μέτρα. Δηλαδή, όσο πιο σοβαρό είναι το πρόβλημα, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η προσδοκία από την πλευρά της κοινωνίας για την αλλαγή.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πρόσφατου παρελθόντος είναι η αντικειμενικά καλή διαχείριση και αντιμετώπιση της κατάστασης του κορωνοϊού. Επίσης, η θέληση εκ μέρους της κοινωνίας έχει ως επακόλουθο και την αποδοχή των μεταρρυθμίσεων από αυτήν. Οι σημαντικές αποφάσεις, όμως, πρέπει να λαμβάνονται γρήγορα και σωστά, αφού όσο περνά ο χρόνος μειώνεται ο ενθουσιασμός, η υποστήριξη και η κοινωνία, συνήθως, αμφισβητεί και αντιδρά, κάνοντας δύσκολη την αλλαγή. Ίσως, αυτό να συμβαίνει διότι με την πάροδο του χρόνου και την απραξία, χάνεται η όποια ελπίδα έχει καλλιεργηθεί στην πλειονότητα των πολιτών.
Οι τομείς οι οποίοι χρειάζονται αλλαγές είναι, μεταξύ άλλων, η Υγεία (ειδικά μετά τα «μαθήματα» που μας δίδαξε η Covid-19), η Δικαιοσύνη, η Παιδεία, η Ασφάλεια και η Πολιτική Προστασία. Δεν εξαιρείται η Οικονομία, αλλά κρατάμε τη σημαντική είδηση ότι πριν από λίγες μέρες πήραμε την επενδυτική βαθμίδα, ένα πολύ θετικό βήμα για την πορεία της χώρας, που, όμως, επισκιάστηκε από τα πρόσφατα θλιβερά γεγονότα. Επιπλέον, χρειαζόμαστε μέτρα για την επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης και την αξιολόγηση των δικαστών. Σημαντικός είναι και ο τομέας της Παιδείας, με την αξιοπιστία των πτυχίων και την αναβάθμιση των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων με διασύνδεση και συνεργασία με Πανεπιστήμια του εξωτερικού με σκοπό την έρευνα. Φυσικά, βασική προϋπόθεση μιας υγιούς και σύγχρονης Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης είναι η στήριξη του δημόσιου χαρακτήρα της. Η προστασία των Πανεπιστημίων ανασχεδιάζεται, όπως είπε η Κυβέρνηση στην αρχή της δεύτερης θητείας της, προσπαθώντας να μαζέψει τη «γκάφα» του πρώην Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Νότη Μηταράκη. Δεν ξέρω, βέβαια, κατά πόσο θα εφαρμοστεί ο σχετικός Νόμος, καθώς η διάταξη για τον εξορθολογισμό του Πανεπιστημιακού Ασύλου φάνηκε να λειτουργεί και να έχει κάποια αποτελέσματα στην πράξη. Είχε προκαλέσει αντιδράσεις, βέβαια, αλλά ήταν παροδικές –χάριν κομματικής αντιπαράθεσης–, αφού ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. με τον Νόμο 4485/2017 είχε ξεκινήσει τη διαδικασία για την παρέμβαση των Αρχών κατά την τέλεση αξιόποινων πράξεων, αφήνοντάς την, όμως, στη μέση (ίσως να φοβήθηκαν το πολιτικό κόστος)…
Και εδώ υπάρχει το επιχειρησιακό ζήτημα της Αστυνομίας, μιας και μέχρι το 2019 ακούγαμε συχνά-πυκνά τις καταγγελίες περί μη παρέμβασής της σε έκνομες ενέργειες, ακόμα και έξω από μεγάλα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα! Ως προς την Ασφάλεια, λοιπόν, και ενώ την τελευταία τετραετία μειώθηκαν τα φαινόμενα ανομίας, είδαμε πριν από λίγες εβδομάδες την επιστροφή του τρόμου και της ανασφάλειας με την έλευση οργανωμένων οπαδών από την Κροατία, που είχε ως συνέπεια τη δολοφονία ενός νέου, αλλά και τις αναταραχές που έγιναν.
Τέλος, το καλοκαίρι μάς άφησε μια θλιβερή εικόνα με τις δασικές πυρκαγιές, με πρόσφατη την απώλεια του δάσους της Δαδιάς, που καιγόταν για 17 μέρες! Είδαμε, ακόμα, τις συνέπειες από τις καταστροφικές και φονικές πλημμύρες που έπληξαν τη Λάρισα, τον Βόλο και τις γύρω περιοχές. Η απώλεια του κάμπου είναι σημαντική και θα πρέπει η Κυβέρνηση να κινηθεί αμέσως για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα από τις πρωτόγνωρες καταστροφές. Έγινε γνωστό ότι σήμερα, 12/9, πρόκειται να υποβληθεί αίτημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για γρηγορότερη έγκριση χρηματοδότησης. Οι πόροι θα βρεθούν από το Ταμείο Αλληλεγγύης και Συνοχής, το Ταμείο Ανάκαμψης και το Ε.Σ.Π.Α. Ήδη ο Πρωθυπουργός έχει επαφές με την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Roberta Metsola, και την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen. Είναι ευκαιρία, πέραν της χρηματοδότησης, να ληφθεί η απόφαση για ουσιαστικό έλεγχο των δημοσίων δαπανών προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ακραίων φαινομένων. Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα των πολιτών αξιοποιούνται πράγματι για την υλοποίηση προληπτικών έργων από την πλευρά Δήμων και Περιφερειών.
Εν κατακλείδι, το «παράθυρο ευκαιρίας και της δυνατότητας» είθισται να διαρκεί τις πρώτες 100 ημέρες από την εκλογική νίκη. Τα όποια ζητήματα, λοιπόν, πρέπει να λυθούν τόσο συγκροτημένα όσο και άμεσα, ώστε να μην βρουν –μεγαλύτερο– έδαφος οι λαοπλάνοι-λαϊκιστές για την ανάπτυξη των μορφωμάτων τους! Και επειδή αυτή η περίοδος συμπληρώνεται σε λίγο καιρό και η κατάσταση είναι δύσκολη, θα πρέπει οι ιθύνοντες να κινηθούν με υπευθυνότητα, ρεαλισμό και ταχύτητα. Αλλιώς, το παράθυρο θα «κλείσει απότομα» και θα χαθεί μια σημαντική ευκαιρία για τον πραγματικό εξευρωπαϊσμό και την ουσιαστική πρόοδο της Ελλάδας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το «παράθυρο ευκαιρίας» για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό του κράτους, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι τέσσερις μεταρρυθμίσεις του Μητσοτάκη που χρειάζονται αυτοδύναμη κυβέρνηση, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Συναντήσεις Μητσοτάκη με Μετσόλα και φον ντερ Λάιεν αύριο στο Στρασβούργο – Στο τραπέζι η ευρωπαϊκή στήριξη για τις καταστροφές από την κακοκαιρία, real.gr, διαθέσιμο εδώ
