Της Γιάννας Κοντοκώστα,
Επί κυβερνήσεως Χαριλάου Τρικούπη, οι προσδοκίες για ένα ελληνικό κράτος το οποίο θα ήταν ανεπτυγμένο και οικονομικά ισχυρό στη διεθνή σκηνή, δεν εκπληρώθηκαν. Στις 10 Δεκεμβρίου 1893, ο τότε Πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης, κήρυξε πτώχευση. «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν!», φέρεται να ανέφερε μεταξύ άλλων στον λόγο που εκφώνησε στην Βουλή των Ελλήνων. Έτσι, η Ελλάδα δεν μπορούσε πλέον ούτε να καλύψει τους τόκους από τα εξωτερικά δάνεια που είχε λάβει κατά το παρελθόν, αλλά ούτε και τις αυξανόμενες εσωτερικές ανάγκες του πληθυσμού της.
Επιπλέον, πέραν της οικονομικής ύφεσης, η πτώχευση είχε και μεγάλο πολιτικό κόστος. Η χώρα για τα επόμενα χρόνια διαπραγματευόταν με τις πιστώτριες χώρες μέχρι και τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897. Όμως η ήττα της, όπως και η αδυναμία της να καταβάλει τεράστιες πολεμικές αποζημιώσεις στην Τουρκία, κατέστησαν επιτακτική την ανάγκη να βρεθεί μια λύση.
Η Ελλάδα εισήχθη από το 1897 σε καθεστώς Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (Δ.Ο.Ε.). Τον έλεγχο ανέλαβε η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή (Commission Financière Internationale) που αποτελείτο από έξι ευρωπαϊκές χώρες: την Αγγλία, την Γαλλία, την Αυστρία, τη Γερμανία, τη Ρωσία και την Ιταλία. Η εξαμελής Επιτροπή ασχολήθηκε με τη διαχείριση των βασικών κρατικών εσόδων και πιο συγκεκριμένα, τα έσοδα που αφορούσαν το αλάτι, το φωτιστικό πετρέλαιο, τα παιγνιόχαρτα, τα χαρτιά σιγαρέτων, τον φόρο καπνού, τα λιμενικά δικαιώματα του Πειραιά, τον φόρο χαρτοσήμου, την εξόρυξη της σμύριδας της Νάξου κ.α. Το ύψος των εσόδων αυτών ήταν αρκετά υψηλό και κυμαινόταν από 28.000.000 έως 30.000.000 δραχμές.
Η Επιτροπή επέβαλε, επίσης, την ισοτιμία του νομίσματος της δραχμής προς τα ξένα νομίσματα, ώστε να ευνοηθούν οι δανειστές, ενώ απαγόρευσε την τύπωση χαρτονομίσματος. Παράλληλα, πήρε υπό τον έλεγχό της τις προσλήψεις που γινόντουσαν στον δημόσιο τομέα και ελαχιστοποίησε τη στρατιωτική θητεία, μιας και δεν υπήρχαν αρκετοί πόροι για τον εξοπλισμό του ελληνικού στρατού.
Στόχος, μέσω του Δ.Ο.Ε., ήταν, αρχικά, η αποπληρωμή των πολεμικών αποζημιώσεων στην Τουρκία (93.000.000 δραχμές) και μετέπειτα η αποπληρωμή άλλων δανείων και γενικότερα η εν συνόλω αναδιάρθρωση του χρέους. Η Επιτροπή που ανέλαβε δράση τον Οκτώβριο του 1898, εγκαταστάθηκε στο σημερινό Μέγαρο του Προέδρου της Δημοκρατίας, και λαμβάνοντας ένα μεγάλο δάνειο (170.000.000 δραχμές) από τις έξι χώρες, άρχισε να παρακολουθεί και να ρυθμίζει τα οικονομικά του κράτους. Στη συνέχεια, πέραν αυτού του βασικού της ρόλου, λειτούργησε και ως τεχνικό συμβουλευτικό σώμα, καταφέρνοντας να βελτιώσει σε σημαντικό βαθμό της επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας.
Η συμβολή του Δ.Ο.Ε. ήταν καθοριστική και όντως, σε βάθος χρόνου, κατάφερε να αναστρέψει την κακή οικονομική κατάσταση της χώρας. Γύρω στο 1910, τα δημόσια οικονομικά βρίσκονταν σε καλά επίπεδα, οι προϋπολογισμοί ήταν ελαφρώς πλεονασματικοί και η Ελλάδα είχε πιο πολλές οικονομικές δυνατότητες, εν αντιθέσει με το παρελθόν. Αυτή η νέα πραγματικότητα, προσέλκυσε τους ξένους επενδυτές και τους οικονομικά ευκατάστατους Έλληνες ομογενείς του εξωτερικού, οι οποίοι όλο και περισσότερο συνεισέφεραν οικονομικά στις διάφορες κρατικές επενδύσεις. Αυτές οι εξελίξεις, αποτέλεσαν μετέπειτα το έναυσμα για να προωθηθούν οι μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου που συνέβαλλαν στην προετοιμασία της χώρας για τη συμμετοχή της στους Βαλκανικούς Πολέμους. Η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή, οριστικά καταργήθηκε το 1978, έπειτα από 81 έτη, με κοινή συμφωνία των συμβαλλόμενων μερών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (1897 -1978) – 81 χρόνια υποτέλειας και εξάρτησης, argolikivivliothiki.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Συλλογικό (2000), Ιστορία Ελληνικού Έθνους, Τόμος ΙΔ΄, Αήνα: Εκδοτική Αθηνών.
