Του Γρηγόρη Χατζή,
1919: Λαμβάνει χώρα η υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Γερμανού στο ομώνυμο προάστιο του Παρισίου, λίγο καιρό μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για συνθήκη ανάμεσα στις μεγάλες νικήτριες του πολέμου, τις δυνάμεις της Αντάντ και στην Αυστρία, η οποία ως μέλος των ηττημένων Κεντρικών Δυνάμεων αναγκάστηκε να δεχθεί τους ιδιαίτερα σκληρούς για εκείνη όρους.
Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η εξαθλίωση στο εσωτερικό των ηττημένων χωρών και ειδικά της -μέχρι τότε- Αυστροουγγαρίας ήταν εμφανής. Μετά τις αλλεπάλληλες ήττες σε μάχες του πολέμου η ταραχή ήταν μεγάλη σε όλα τα επίπεδα, φυσικά και στο πολιτικό. Στις 16 Φεβρουαρίου 1919 διεξήχθησαν εκλογές για τη Συνταγματική Συνέλευση της Αυστρίας και η Συνέλευση εξέλεξε για κρατικό καγκελάριο τον πολιτικό Karl Renner.
Ο Renner, τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, μετέβη στο Παρίσι ως επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Αυστρίας που πήγε στην πόλη για να υπογράψει συνθήκη ειρήνης με τους νικητές του πολέμου. Στις 2 Ιουνίου, οι εκπρόσωποι της Αντάντ παρουσίασαν τους όρους ειρήνης με τους Αυστριακούς να παρουσιάζουν αντιπροτάσεις. Οι διαπραγματεύσεις διήρκησαν ακριβώς τρεις μήνες. Στις 2 Σεπτεμβρίου, ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας Georges Clemenceau, παρουσίασε πρόταση ειρήνης στον Renner, τον οποίο κάλεσε και να την αποδεχτεί εντός 5 ημερών μέσω σχετικού τελεσίγραφου.
Η Εθνοσυνέλευση της Αυστρίας τελικά αποδέχθηκε την πρόταση στις 6 Σεπτεμβρίου αν και υπήρχαν αρκετές διαμαρτυρίες, και οι τελικές υπογραφές έπεσαν στις 10 Σεπτεμβρίου στη μεγάλη αίθουσα του ‘’Chateau Neuf’’ στο St. Germain-en-Layeτου Παρισίου, ανάμεσα στους Αυστριακούς και σε εκπροσώπους όλων των δυνάμεων της Αντάντ. Η συνθήκη περιλαμβάνει 381 άρθρα χωρισμένα σε 14 μέρη και είναι γραμμένη στα γαλλικά, στα αγγλικά και στα ιταλικά.
Οι όροι της ήταν ιδιαιτέρως επαχθείς για την Αυστρία. Ο πιο σημαντικός ήταν φυσικά, πως η Αυστρουγγρική Αυτοκρατορία παύει να υπάρχει και Ουγγαρία και Αυστρία γίνονται στο εξής αυτόνομες χώρες. Μάλιστα, στα εδάφη που μέχρι πρότινος ανήκαν στην Αυτοκρατορία, χάνουν κάθε κυριότητα και εκείνη περνά σε συμμάχους των νικητών. Οι Αυστριακοί, ακόμη, υποχρεώνονται στην καταβολή υπέρογκων πολεμικών αποζημιώσεων και ο στρατός τους απαγορεύεται να υπερβαίνει τους 30.000 εθελοντές, σύμφωνα με το πέμπτο μέρος της συνθήκης. Οι στρατιώτες, θα περιορίζονταν αποκλειστικά στη διατήρηση της τάξης και στον έλεγχο των συνόρων. Όλα τα πολεμικά πλοία και τα υποβρύχια έπρεπε να παραδοθούν και όσα βρίσκονταν υπό κατασκευή έπρεπε να διαλυθούν. Οι αεροπορικές δυνάμεις έπρεπε να καταργηθούν και το προσωπικό να αποστρατευθεί εντός δύο μηνών από την έναρξη ισχύος της συνθήκης. Μια Διασυμμαχική Επιτροπή Ελέγχου επρόκειτο να συσταθεί για να διασφαλίσει την τήρηση των ρητρών.
Σύμφωνα με τη συνθήκη, επιπλέον, δημιουργούνταν τα ανεξάρτητα κράτη της Γιουγκοσλαβίας και της Τσεχοσλοβακίας και ορίζονταν ξεκάθαρα τα σύνορα των Ούγγρων και των Αυστριακών με τα νέα γειτονικά τους κράτη, σύμφωνα με το δεύτερο μέρος της συμφωνίας. Σημαντική ήταν, επίσης, η ρητή απαγόρευση της ένωσης της Γερμανίας με την Αυστρία, χωρίς την σχετική έγκριση της Κοινωνίας των Εθνών.
Η συνθήκη σήμανε το επίσημο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου για την Αυστρία και για την πλειοψηφία των κρατών και βασιλείων που αποτελούσαν την πρώην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, με εξαίρεση την Ουγγαρία, η οποία θα υπέγραφε τη δική της συνθήκη ειρήνης, τη Συνθήκη του Τριανόν, στις 4 Ιουνίου 1920. Το νέο κράτος της Αυστρίας, έγινε σκιά του παλιού του εαυτού, καθώς η συνθήκη του Αγίου Γερμανού, αποδυνάμωσε σημαντικά την οικονομία και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας και μείωσε τον πληθυσμό και την έκτασή της σε τεράστιο ποσοστό.
Σε διπλωματικό επίπεδο, η συμφωνία εισήγαγε τη δημιουργία νέων κρατών αλλά και τη διάλυση ενός παλιού. Αποτέλεσε, όμως, και τη βάση πάνω στην οποία υπογράφηκαν μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σημαντικότατες για την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο συνθήκες, όπως η Συνθήκη των Σεβρών, που φυσικά αφορούσε άμεσα την Ελλάδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Treaty of Saint- Germain, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
