Της Ναταλίας Κωσταδήμα,
Η σεμαγλουτίδη έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό μετά τη θεαματική απώλεια κιλών ιδιαίτερα προβεβλημένων προσωπικοτήτων, όπως της Kim Kardashian (σύμφωνα με φήμες), η οποία, βάσει δηλώσεών της, έπρεπε να χάσει οκτώ κιλά σε διάστημα μόλις τριών εβδομάδων για το τότε επερχόμενο Met Gala το 2022, αλλά και ο Elon Musk, ο οποίος φανερά δήλωσε πως το μυστικό για την εντυπωσιακή αλλαγή στο βάρος του ήταν η εβδομαδιαία λήψη Wegovy, ενέσιμης, δηλαδή, σεμαγλουτίδης. Τι είναι στην πραγματικότητα, όμως, η σεμαγλουτίδη και ποια είναι η θεραπευτική της αξία;
Το GLP-1 είναι ένα πεπτίδιο που παράγεται από τα κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα του οργανισμού και ο ρόλος του είναι, με την πρόσδεσή του στον ειδικό για αυτό υποδοχέα στα β- κύτταρα, αλλά και στα α- κύτταρα του παγκρέατος, να διεγείρει την έκκριση ινσουλίνης και να αναστέλλει την έκκριση γλυκαγόνης αντίστοιχα. Η ινσουλίνη συμβάλλει στην απορρόφηση των σακχάρων της τροφής εντός των κυττάρων, ώστε να μην παραμείνουν ανεβασμένα στο αίμα, προκαλώντας υπεργλυκαιμία, ενώ η γλυκαγόνη έχει αντίθετη δράση και αυξάνει τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα. Στα άτομα με σαγχαρώδη διαβήτη τύπου 2 το φαινόμενο αυτό είναι διαταραγμένο, με συνέπεια την επιδείνωση της υπεργλυκαιμίας.
Στη βελτίωση της υπεργλυκαιμίας του διαβήτη τύπου 2 έρχεται να συνδράμει η σεμαγλουτίδη. Η σεμαγλουτίδη αποτελεί ανάλογο του GLP-1 πεπτιδίου, είναι δηλαδή μία χημική ουσία που προσομοιάζει στη δομή του πεπτιδίου, ώστε να μπορεί να συνδέεται στους υποδοχείς του, έχει εντούτοις ορισμένες δομικές τροποποιήσεις που της προσδίδουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και διάρκεια δράσης σε σύγκριση με το βιολογικό πεπτίδιο. Η σεμαγλουτίδη μιμείται τη δράση του GLP-1 πεπτιδίου και προσφέρει συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με παλαιότερα αντιδιαβητικά φάρμακα, καθώς επάγει την έκκριση από τα β-κύτταρα του παγκρέατος μόνο μετά τη λήψη τροφής, ενώ δεν δρα ινσουλινοεκκριτικά, όταν το έντερο είναι άδειο, παρέχοντας με τον τρόπο αυτόν υψηλή ασφάλεια στο θέμα των πιθανών υπογλυκαιμιών.
Πέραν της αντιδιαβητικής της δράσης, η σεμαγλουτίδη συνήθως ενδείκνυται και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη διαβήτη τύπου 2. Η σεμαγλουτίδη επιδρά σε ειδικές περιοχές του εγκεφάλου και συγκεκριμένα στον υποθάλαμο, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη ρύθμιση του αισθήματος της όρεξης και τις καταστέλλει, με αποτέλεσμα να μετριάζεται η ανάγκη για λήψη τροφής. Επιπλέον, o υποδοχέας του GLP-1 πεπτιδίου έχει διαπιστωθεί ότι εντοπίζεται και στον στόμαχο και το λεπτό έντερο και θεωρείται ότι η πρόσδεση του βιολογικού πεπτιδίου, συνεπώς και της σεμαγλουτίδης σε αυτούς τους υποδοχείς έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της γαστρικής κένωσης, της απομάκρυνσης δηλαδή της τροφής και γενικότερα του περιεχομένου του στομάχου προς το έντερο, το οποίο συμβάλλει σε πρόωρο αίσθημα κορεσμού. Η μειωμένη αντίληψη της ανάγκης για λήψη τροφής, σε συνδυασμό πάντα με τις κατάλληλες αλλαγές στον τρόπο ζωής, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στην θεραπεία των παχύσαρκων ατόμων.
Τέλος, η ύπαρξη υποδοχέων GLP-1 στα τοιχώματα των αρτηριών, τον φλεβόκομβο της καρδιάς και τα μυοκαρδιακά κύτταρα καταδεικνύει μία ακόμη δράση της σεμαγλουτίδης. Συγκεκριμένα, το φάρμακο έχει διαπιστωθεί ότι μειώνει την συστολική αρτηριακή πίεση, γεγονός που την έχει αναδείξει σε πρώτης επιλογής φάρμακο σε ασθενείς με ήδη υπάρχοντες καρδιαγγειακούς κινδύνους (π.χ. προηγούμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου) ή με πολλαπλούς καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου (μεγάλη ηλικία, υψηλή πίεση, κάπνισμα, παχυσαρκία κλπ). Όσον αφορά τις παρενέργειες της σεμαγλουτίδης, αυτές προέρχονται κατά βάση από το γαστρεντερικό σύστημα, δεδομένου ότι το γαστρεντερικό αποτελεί την κύρια περιοχή δράσης του φαρμάκου. Οι πιο συνηθισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν ναυτία, εμέτους, δυσκοιλιότητα ή διάρροια σε ήπιο έως μέτριο βαθμό, ενώ μικρό ποσοστό ασθενών (<10%) βιώνουν σοβαρότερες γαστρεντερικές ή ηπατοχολικές διαταραχές, οι οποίες, όμως, θεωρείται ότι είναι παροδικές.
Τα πολλαπλά οφέλη της σεμαγλουτίδης, το σχετικά ήπιο προφίλ ανεπιθύμητων ενεργειών και κυρίως η έντονη προβολή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατέστησαν το φάρμακο ανάρπαστο, πολύ συχνά και μεταξύ ατόμων που αναζητούν μία εύκολη και ανώδυνη λύση για ταχεία απώλεια ορισμένων περιττών κιλών. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι κάθε φαρμακευτικό σκεύασμα σχεδιάζεται ειδικά για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής συγκεκριμένων ομάδων παθόντων ασθενών, πολύ συχνά φέροντας δυσμενή συμπτώματα και παρενέργειες, και πως σε κάθε περίπτωση το πρωταρχικό βήμα για οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη αλλαγή στην ψυχική ή σωματική μας υγεία είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Φαρμακευτικές αγωγές για την αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2: 5.) GLP-1 ανάλογα και αγωνιστές υποδοχέων (ανάλογα και αγωνιστές των υποδοχέων του γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου-1), Ελληνική Διαβητολογική Εταιρία. Διαθέσιμο εδώ
- Panagiotis Andreadis, “Semaglutide for type 2 diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis”, Master of Science in Medical Research Methodology. Διαθέσιμο εδώ
- Once-Weekly Semaglutide in Adults with Overweight or Obesity, The New England Journal of Medicine. Διαθέσιμο εδώ
