Νευροβιολογία του έρωτα: DNA και Επιλογή Συντρόφου

Της Μαριτίνας Χτενά,

Η πιο κοινή ερώτηση πριν την αναζήτηση του ιδανικού συντρόφου είναι «Ποιός είναι ο τύπος σου;» και δεν είναι τυχαίο. Έχουμε διαφορετικά γούστα, όταν επρόκειτο για τον/την μελλοντικό/-ή μας σύντροφο. Οι άνδρες έχουν διαφορετικές προτιμήσεις από ό,τι οι γυναίκες και το αντίστροφο. Tαυτόχρονα, δύο γυναίκες μπορούν να έχουν, επίσης, μεγάλη απόκλιση στα χαρακτηριστικά που αναζητούν σε ένα ταίρι. Ωστόσο, γιατί οι περισσότεροι συμφωνούν ότι η Merilyn Monroe και ο Brad Pit είναι τα απόλυτα σύμβολα του σεξ; Η απάντηση κρύβεται στο γεγονός ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που όλοι κατά βάθος βρίσκουμε ελκυστικά, ανεξαρτήτως των προτιμήσεών μας, καθώς συνδέονται με βαθύτερα βιολογικά ένστικτα.

Εξελικτική ερμηνεία της συμπεριφοράς ζευγαρώματος

Μέρος της θεωρίας της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής του Κάρολου Δαρβίνου ήταν ότι τα άτομα, τα γονίδια των οποίων τα βοηθούν να επιβιώσουν, θα αποκτήσουν περισσότερους απογόνους κι έτσι η επόμενη γενιά θα μοιάζει με αυτά τα άτομα που έφεραν ευνοϊκά γονίδια. Ένα δεύτερο μέρος της θεωρίας του Δαρβίνου, όχι τόσο αποδεκτό όσο το πρώτο, ήταν η φυλετική επιλογή (sexual selection): «Τα γονίδια που κάνουν ένα άτομο πιο ελκυστικό στο άλλο φύλο θα αυξήσουν την πιθανότητα αναπαραγωγής κι έτσι η επόμενη γενιά θα μοιάζει με εκείνα τα άτομα που φέρουν τέτοια γονίδια».

Η φυλετική επιλογή, όμως, μπορεί να λειτουργήσει μόνο μέχρι του σημείου που θα συγκρουστεί με την επιβίωση. Ένα αρσενικό ελάφι με κέρατα ελκύει τα θηλυκά, αλλά το να είναι εντυπωσιακό δεν θα βοηθούσε, αν τα κέρατα ήταν τόσο βαριά που δεν θα μπορούσε να κινηθεί εύκολα. Τα έντονα χρώματα ενός πουλιού ελκύουν πιθανούς συντρόφους, αλλά υπάρχει και ο κίνδυνος να τραβήξουν την προσοχή ενός θηρευτή. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίο ο γονέας που θα προσέξει τα μικρά στη φωλιά δεν θα έχει ιδιαίτερα έντονα χρώματα. Στους ανθρώπους, ορισμένες από τις διαφορές μεταξύ γυναικών και ανδρών ίσως έχουν προκύψει από τη σεξουαλική επιλογή. Έτσι, σε κάποιον βαθμό, οι γυναίκες έχουν εξελιχθεί με βάση τι αρέσει στους άνδρες κι οι άνδρες με βάση τι αρέσει στις γυναίκες.

Άλλη έρευνα προσανατολισμένη στην εξελικτική θεώρηση, τονίζοντας τη διαφοροποίηση ανδρών και γυναικών σε ουσιαστικούς τομείς, ερμηνεύει τα σεξουαλικά στερεότυπα για τα δύο φύλα όχι ως αίτια, αλλά ως το αποτέλεσμα των σεξουαλικών τους διαφορών, εξαιτίας των οποίων οι ετεροφυλικές σχέσεις απαιτούν από τα δύο φύλα να κάνουν συμβιβασμούς σε κάποιες βασικές επιθυμίες τους. Πιο συγκεκριμένα, θεωρεί ότι από τη φύση τους οι ανδρικές και οι γυναικείες στρατηγικές συχνά συγκρούονται και εμποδίζουν η μία την άλλη. Για τον λόγο αυτόν, τα δύο φύλα έχουν αναπτύξει συναισθηματικούς μηχανισμούς που τους προειδοποιούν σε περίπτωση παρεμπόδισης των στρατηγικών τους και που τους επιτρέπουν να μεταβάλλουν τη συμπεριφορά τους, αλλά και να επηρεάζουν τη συμπεριφορά του αντίθετου φύλου, ώστε να ελαχιστοποιήσουν τα εμπόδια που παρεμβάλλονται.

Τι είναι ελκυστικό;

Η ερωτική έλξη στους ανθρώπους ξεκινάει με την οπτική επαφή, καθώς 90% των ερεθισμάτων που αντιλαμβανόμαστε είναι οπτικά. Εξίσου σημαντική είναι για τις γυναίκες η λεκτική (η φωνή), ενώ για τους άνδρες η σωματική επαφή (το χάδι). Ωστόσο, όσον αφορά την εμφάνιση του ατόμου, έχει διαπιστωθεί ότι στην αρχή επιλέγουμε συντρόφους των οποίων η εμφάνιση είναι αντίθετη με την εμφάνιση των γονέων μας. Αντιθέτως, με το πέρασμα του χρόνου, οι επιλογές μας αρχίζουν να μοιάζουν στους τελευταίους όλο και περισσότερο. Οι γυναίκες κλίνουν να επιλέγουν συντρόφους που το πρόσωπό τους μοιάζει με του πατέρα τους και οι άνδρες με της μητέρας τους. Το να μοιάζει κάποιος με κάποιον μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση οικειότητας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πιο φιλοκοινωνική συμπεριφορά και σε μεγαλύτερη πιθανότητα να δημιουργηθεί ένα ζευγάρι, υποστηρίζει μια έρευνα.

Η επικεφαλής συγγραφέας Amy Zhao, από το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ, δήλωσε: «Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι μπορεί να αναζητούν ρομαντικούς συντρόφους με παρόμοιο πρόσωπο. Τους αντιλαμβάνονται ως πιο ευγενικούς, κατανοητούς και αξιόπιστους, λόγω μιας πιθανής επικάλυψης μεταξύ της ομοιότητας προσώπου και της οικειότητας».

Γενικότερα, όμως, ποια χαρακτηριστικά βρίσκουν ελκυστικά τα δύο φύλα;

Ανδρική οπτική

Τα χαρακτηριστικά που βασίζονται σε βιολογικά ένστικτα και ελκύουν τους ετερόφυλους άνδρες είναι κοινά με αυτά που ελκύουν τις ομοφυλόφιλες γυναίκες, και είναι τα εξής:

• Οι άνδρες προτιμούν νεαρές συντρόφους. Μια εξελικτική ερμηνεία είναι ότι οι νεότερες γυναίκες είναι πιο πιθανό να παραμείνουν γόνιμες για περισσότερο καιρό από όσο οι μεγαλύτερες σε ηλικία, οπότε ένας άνδρας μπορεί να αποκτήσει περισσότερα παιδιά.
• Πρώτα από όλα, οι άνδρες κοιτάνε τη συνολική υγιή όψη μιας υποψήφιας συντρόφου και τη συμμετρία των χαρακτηριστικών. Ιδιαίτερα ελκυστικά είναι το καθαρό λαμπερό δέρμα και τα πυκνά μαλλιά, ως σημάδια καλής υγείας.
• Το κόκκινο χρώμα στα χείλη και τα μάγουλα έχει διαχρονική θέση στο μακιγιάζ των γυναικών και δεν είναι καθόλου τυχαίο. Έχει διαπιστωθεί ότι όταν το δέρμα είναι πιο λεπτό στα μάγουλα και τα αγγεία φαίνονται περισσότερο δίνουν ένα γοητευτικό κόκκινο χρώμα, που δηλώνει την ερωτική διαθεσιμότητα.
• Λαμπερά μάτια με μεγάλη κόρη ελκύουν περισσότερο, καθώς συνδέεται με την ερωτική διαθεσιμότητα. Σκεφτείτε ότι όταν «μεγαλώνει» η κόρη σημαίνει ότι το υποκείμενο νιώθει θετικά συναισθήματα.
• Καμπύλες σώματος και μεγάλη περιφέρεια είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένα με την καλή γέννα.

Γυναικεία οπτική

Οι γυναίκες, σε αντίθεση με τους άνδρες, έχουν αναπτύξει δύο στρατηγικές που καθορίζουν τι βρίσκουν ελκυστικό σε ένα ταίρι. Συνήθως, ξεκινούν από την πρώτη και με το πέρασμα του χρόνου καταλήγουν στη δεύτερη.

Στρατηγική «Επιβίωσης»

• Ελκυστικούς βρίσκουν άνδρες με υγιή όψη και συμμετρία χαρακτηριστικών.
• Μεγάλη τρίγωνη πλάτη είναι σημάδι υψηλής τεστοστερόνης που ταυτίζεται με καλό ανοσοποιητικό.
• Δυνατό μυϊκό σώμα είναι κάτι που οι περισσότερες λατρεύουμε στο αντίθετο φύλο. Η εξήγηση είναι ότι συνδέουμε ένα γυμνασμένο σώμα με την ταχύτητα και την προστασία από κινδύνους.
• Είναι πιο πιθανό για τις γυναίκες να προτιμούν έναν σύντροφο «κουβαλητή».
• Σύμφωνα με τους θεωρητικούς της εξέλιξης, ο λόγος είναι ότι όσο μια γυναίκα είναι έγκυος χρειάζεται βοήθεια για να βρει τροφή και άλλα εφόδια.

Στρατηγική «Φροντίδας»

Μια άλλη στρατηγική είναι το ενδιαφέρον του για τη φροντίδα των απογόνων. Ακόμα, για να δουν εάν πράγματι το προς επιλογήν υποκείμενο ενδιαφέρεται για τη φροντίδα, κοιτούν τη συμπεριφορά του απέναντι στα ζώα.

Σχεδόν όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά που επισημάναμε σχετίζονται με την εμφάνιση του ατόμου. Εν μέρει σωστό, καθώς είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι, το πρώτο που θα παρατηρήσουμε σε έναν άνθρωπο είναι το πώς φαίνεται. Δεν πρέπει, όμως, να μένουμε μόνο εκεί, γιατί δεν σημαίνει ότι το «φαίνεσθαι» συμπίπτει πάντοτε με το «είναι». Τα γούστα, βασισμένα στην αισθητική και στα βιολογικά μας ένστικτα, υπάρχουν αλλά δεν καθορίζουν, εν τέλει, μόνο αυτά το άτομο που θα επιλέξουμε να μείνουμε μαζί. Επειδή, λοιπόν, ζούμε σε μια εποχή που η εικόνα έχει μεγαλύτερη αξία από την ουσία, οφείλουμε να θυμόμαστε ότι «μια καλή εμφάνιση τραβάει, αλλά μια καλή καρδιά κρατάει».

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ