Του Δημήτρη Τσελίκα,
Συνεχίζουμε το αφιέρωμα στον βίο του βασιλιά Λεωνίδα, που ξεκινήσαμε εδώ. Στο προηγούμενο μέρος είδαμε την καταγωγή του, για την οποία δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα, και τις προετοιμασίες για την περσική εισβολή.
Πριν προχωρήσουμε στις Θερμοπύλες, αξίζει να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο πως, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Πέρσες θεωρούσαν τους εαυτούς τους απογόνους των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, πριν ο Ξέρξης εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδος, έστειλε κήρυκα στους Αργείους για να τους πάρει με το μέρος τους, ο οποίος είπε τα εξής: «Αργείοι, ο βασιλιάς Ξέρξης σας λέει τα εξής. Εμείς πιστεύουμε πως καταγόμαστε από τον Πέρση, τον γιο του Περσέα (που ήταν γιος της Δανάης) και της Ανδρομέδας (που ήταν κόρη του Κηφέα). Έτσι, λοιπόν, είμαστε απόγονοί σας. Συνεπώς, δεν είναι σωστό ούτε εμείς να εκστρατεύσουμε εναντίον των προγόνων μας, ούτε εσείς να μας πολεμήσετε όταν θα τιμωρούμε άλλους, αλλά να μείνετε ήσυχοι στη χώρα σας. Διότι, αν τα γεγονότα εξελιχθούν σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, κανέναν δεν θα θεωρώ ανώτερο από εσάς». Έτσι, η πόλη είχε φιλική στάση προς τους Πέρσες. Βλέπουμε εδώ άλλη μια ένδειξη περί ιστορικής αλήθειας της μυθολογίας.
Όταν συγκεντρώθηκε το στράτευμα, το οποίο αριθμούσε περίπου 10.000 άνδρες, έπλευσε δια μέσου του Ευρίπου, έφτασε στην Αλό της Αχαΐας (Φθιώτιδα Αχαϊκή), αποβιβάσθηκε και προχώρησε προς τη Θεσσαλία, στρατοπεδεύοντας στα Τέμπη. Το σχέδιο του ελληνικού στρατού ήταν να φυλάττει το πέρασμα που οδηγεί από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία, κατά μήκους του Πηνειού, μεταξύ Ολύμπου και Όσσας. Δεν κράτησαν όμως για πολλές ημέρες τη συγκεκριμένη θέση. Ο Αλέξανδρος ο Α΄, ο γιος του Αμύντα και βασιλιάς της Μακεδονίας, έστειλε αγγελιαφόρους και τους συμβούλευσε να φύγουν από εκεί, αφού ο περσικός στρατός θα τους ισοπέδωνε.
Σε αυτό το σημείο, μια σκόπιμη παρένθεση περί ελληνικότητας της Μακεδονίας. Ο Αλέξανδρος δεν έχανε ποτέ ευκαιρία να αναδείξει την ελληνικότητά του, αφού εκτός από τις συμβουλές που έδινε στους υπόλοιπους Έλληνες την περίοδο των Περσικών Πολέμων, είχε λάβει μέρος και στους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου ως γνωστόν ελάμβαναν μέρος μόνον οι Έλληνες. Οι Μακεδόνες κατάγονταν από τους Τημενίδες, που ήταν οι απόγονοι του Τήμενου, τρισέγγονου του Ηρακλή. Επομένως, Μακεδόνες και Αργείοι μοιράζονταν την ίδια καταγωγή, αφού οι Τημενίδες ήταν η δυναστεία που κυβερνούσε την πόλη. Εκτός από την παραπάνω συμβουλή, ο Αλέξανδρος γνωστοποίησε στους Έλληνες και μια εναλλακτική οδό καθόδου από την Μακεδονία προς την Θεσσαλία, δια μέσου της περιοχής των Περραιβών κοντά στην πόλη Γόννος, την οποία θα μπορούσε να ακολουθήσει ο Ξέρξης και να τους υπερνικήσει. Έτσι, αφού συγκεντρώθηκαν και πάλι στα πλοία, έπλευσαν πίσω προς τον Ισθμό.
Όταν έφτασαν στον Ισθμό, έκαναν σύσκεψη για το πού θα έπρεπε να παραταχθούν ο στρατός και ο στόλος, ώστε να μπορέσουν να αμυνθούν. Εν τέλει κατέληξαν σε δύο στενά περάσματα. Ο στρατός θα κατευθυνόταν στις Θερμοπύλες, ένα πέρασμα ακόμα πιο στενό από εκείνο της Θεσσαλίας, και ο στόλος θα έπλεε στο Αρτεμίσιο, ένα επίσης στενό ακρωτήριο. Εκείνη την εποχή, η θάλασσα βρισκόταν πολύ πιο κοντά στο βουνό, και η τοποθεσία ήταν η καταλληλότερη για να εξυπηρετήσει τα σχέδια των Ελλήνων. Το όρος Καλλίδρομον, απόληξις της Οίτης προς τον Μαλιακό κόλπο, κατέληγε απότομα στην θάλασσα. Μεταξύ αυτής και του όρους υπήρχε στενωπός μήκους 1 χιλιομέτρου και πλάτους στις εισόδους 60 μόλις μέτρων. Στο μέσο της οδού, μάλιστα, το πλάτος έφτανε τα 5 μόνο μέτρα. Στην μία πλευρά της διόδου οι Φωκείς είχαν χτίσει τείχος.
Οι δύο τοποθεσίες βρίσκονταν κοντά η μία με την άλλη, επομένως θα ήταν εύκολη η συνεννόηση μεταξύ στρατού και στόλου. Αρχηγός του ελληνικού στρατού πλέον έγινε ο Λεωνίδας ο Α΄, ο γιος του Αναξανδρίδου. Ο Λεωνίδας ηγείτο 300 Σπαρτιατών, 500 Τεγεατών, 500 Μαντινέων, 1120 Αρκάδων, 400 Κορινθίων, 200 Φλιασίων, 80 Μυκηναίων, 1000 Φωκαέων, του συνόλου του ενόπλου πληθυσμού των Οπουντίων Λοκρών (δεν γνωρίζουμε αριθμό), 700 Θεσπιέων και 400 Θηβαίων. Οι Θηβαίοι και οι Λοκρείς είχαν μεταβεί στις Θερμοπύλες με τη βία, καθώς ο Λεωνίδας ήξερε πως είναι επικίνδυνοι να μηδίσουν, και ήθελε να τους έχει από κοντά. Οι Θηβαίοι, με τον Λεοντιάδη του Ευρυμάχου αρχηγό τους, έστειλαν πράγματι στρατό, όμως άλλα είχαν στο μυαλό τους. Οι συνολικές δυνάμεις του ελληνικού στρατού ανέρχονταν σε 6000-7000 άνδρες, πολύ μικρός αριθμός σε σχέση με τα εκατομμύρια των βαρβάρων (5 εκατομμύρια αναφέρει ο Ηρόδοτος, 3 εκατομμύρια ο Σιμωνίδης), όμως ήταν ικανό να τους κρατήσει για μέρες στα στενά των Θερμοπυλών έως ότου οργανωθεί και ο υπόλοιπος ελληνικός στρατός. Βλέπετε, την ίδια ακριβώς χρονική περίοδο με την περσική εισβολή τελούνταν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες, επομένως πολλοί Έλληνες θα βρίσκονταν στην Ολυμπία.
Ειδικότερα για τους Σπαρτιάτες, πλην των Ολυμπιακών Αγώνων, υπήρχαν και τα Κάρνεια, μια εορτή αφιερωμένη στον Κάρνειο Απολλωνα, κατά τη διάρκεια της οποίας απαγορεύονταν οι πολεμικές ετοιμασίες και συρράξεις. Έτσι, ο Λεωνίδας πήρε μαζί του μόνο την προσωπική του φρουρά, αποτελούμενη από 300 άνδρες, οι οποίοι είχαν όλοι αρσενικό απόγονο πίσω στην Σπάρτη, ώστε να συνεχιστεί το γένος. Το σκεπτικό, όπως προαναφέρθηκε, ήταν να κρατήσουν οι Έλληνες το πέρασμα απόρθητο για μερικές ημέρες, και στη συνέχεια να μεταβεί εκεί ολόκληρη η δύναμη του ελληνικού στρατού για να εξουδετερώσει τους βαρβάρους.
Ο Ξέρξης, περίεργος να δει ποιους θα αντιμετωπίσει, έστειλε ιππέα του να κατασκοπεύσει το στρατόπεδο των Ελλήνων και να του μεταφέρει ό,τι ακριβώς είδε. Φτάνοντας ο ιππέας εκεί, δεν μπορούσε να δει τι κάνουν οι Έλληνες εντός του τείχους που είχαν χτίσει, αλλά έβλεπε μόνο τους Σπαρτιάτες, που εκείνη την μέρα είχαν σκοπιά. Άλλοι λούζονταν, άλλοι χτενίζονταν, άλλοι γυμνάζονταν. Είδαν τον ιππέα, όμως δεν του έδωσαν καμία σημασία. Αυτός έφυγε απορημένος, και γύρισε στον Ξέρξη, αναφέροντάς του όσα είδε. Ο βασιλιάς των βαρβάρων δεν μπορούσε να κατανοήσει γιατί γινόταν όλο αυτό, και φώναξε τον Δημάρατο για να του εξηγήσει.
Ο Δημάρατος ήταν Σπαρτιάτης βασιλιάς, ο οποίος βρισκόταν εξόριστος πλέον στην Περσία, και ανήκε στους συμβούλους του Ξέρξη. «Σου τα είπα και πριν, βασιλιά μου, αλλά με περιγέλασες», του είπε. «Αυτοί οι άνδρες έχουν έρθει εδώ για να πολεμήσουν και να υπερασπιστούν το πέρασμα με την ζωή τους. Έθιμό τους πριν από τέτοιες μάχες είναι να καλλωπίζονται. Αν καταφέρεις να νικήσεις τους Σπαρτιάτες, κανένα άλλο έθνος στον κόσμο δεν θα μπορέσει να σου αντισταθεί. Αν όσα σου είπα δεν συμβούν όπως ακριβώς σου τα είπα, να με μεταχειρισθείς σαν κοινό ψεύτη». Πολλοί από τους Έλληνες που βρίσκονταν εκεί, βλέποντας τα αναρίθμητα στίφη των βαρβάρων, φοβήθηκαν και προσπαθούσαν να πείσουν τον Λεωνίδα να εγκαταλείψουν τις Θερμοπύλες και να κατηφορίσουν στον Ισθμό. Ο Λεωνίδας όμως ήταν ανένδοτος: η μάχη έπρεπε να διεξαχθεί στα στενά των Θερμοπυλών…
Συνεχίζεται…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κων. Παπαρρηγόπουλου, «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», τόμος 2, Αθήνα: Εκδόσεις Λυμπέρη – Εκδόσεις Οξύ.
- Πλεύρης, Κ. (2012), Οι βάρβαροι (Αναφορά στα Ελληνοπερσικά), Αθήνα: Εκδόσεις Ήλεκτρον.
- Ηρόδοτος Αλικαρνασσεύς, Ιστοριών Ζ’ – Πολύμνια (2012), μτφρ. Τζαφερόπουλος Α., Αθήνα: Βιβλιοθήκη Των Ελλήνων – Γεωργιάδης.
- Biographies – Οι μεγάλοι όλων των εποχών, τόμος 1: Αρχαιότητα, Αθήνα: Εκδόσεις Δομή Α.Ε.
- Leonidas, king of Sparta, greeka.com, Διαθέσιμο εδώ
- Leonidas, history.com, Διαθέσιμο εδώ
