Του Ιωάννη Περγαντή,
Μετά και τη νίκη των Ρωμαίων στον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο, κανένας δεν μπορούσε να τους σταθεί εμπόδιο. Η ναυτική κυριαρχία που έφερε η καταστροφή της Καρχηδόνας, έδωσε τη δυνατότητα στους Ρωμαίους να υλοποιήσουν το μεγαλεπήβολο σχέδιο τους: την κυριαρχία όλης της Μεσογείου. Εμπόδιο σε αυτή την επεκτατικότητα θα επιδιώξει να σταθεί ένα από τα τελευταία ελληνιστικά βασίλεια της ανατολής, οι Σελευκίδες, οι οποίοι δυστυχώς το 190 π.Χ. θα πέσουν και αυτοί θύματα της ρωμαϊκής υπεροχής.
Τη μεγάλη επιτυχία έναντι των Καρχηδονίων ακολούθησε άλλη μια σημαντική νίκη την οποία πέτυχαν οι Ρωμαίοι, τον Β΄ Μακεδονικό Πόλεμο, μέσω του οποίοι οι Ρωμαίοι σταδιακά γίνονταν ρυθμιστές των πραγμάτων στον ελλαδικό χώρο. Η στρατιωτική τους υπεροχή ήταν πια αναμφισβήτητη, με τη διπλωματική τους δύναμη να έρχεται να επιστεγάσει οποιαδήποτε νίκη στο πεδίο των μαχών. Οι ελληνικές πόλεις-κράτη αλλά και βασίλεια (της Μακεδονίας) γίνονταν δορυφόροι της Ρώμης, μέσω των οποίων ασκούσε μια ωφέλιμη προς αυτήν εξωτερική πολιτική, όπως την άντληση φόρων αλλά και πόρων.
«Φρένο» σε αυτή την κατάσταση θέλησε να βάλει το βασίλειο των Σελευκιδών, όπου εκείνη την περίοδο βρίσκονταν σε μια από τις καλύτερες φάσεις της ύπαρξής του. Ο βασιλιάς Αντίοχος Γ΄, ο οποίος απέκτησε και το προσωνύμιο Μέγας, κατάφερε να υποτάξει το βασίλειο της Αιγύπτου, γεγονός που τον έκανε κύριο όλης της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Με ένα βασίλειο το οποίο εκτείνονταν από τη Μεσοποταμία-Περσία μέχρι και τις ακτές της Μεσογείου, ο Αντίοχος σωστά θεωρούσε τον εαυτό του ως ρυθμιστή και βασικό «παίχτη» στη σκακιέρα της περιοχής.
Τη δυναμική αυτή εφάρμοσε στο πεδίο της μάχης το 192 π.Χ. Μετά από επίκληση των Αιτωλών, οι οποίοι φοβόντουσαν την επεκτατικότητα των Ρωμαίων, ο Αντίοχος οδήγησε ένα μικρό εκστρατευτικό σώμα στην κυρίως Ελλάδα. Η παρουσία του, όμως, δεν ήταν μακρόχρονη, καθώς το ίδιο έτος ηττήθηκε από έναν αρκετά μεγαλύτερο σε αριθμούς στρατό των Ρωμαίων στις Θερμοπύλες, ωθώντας τον προς υποχώρηση στην Ασία. Αυτήν την ευκαιρία δεν την άφησαν ανεκμετάλλευτη οι Ρωμαίοι, οι οποίοι με τη στήριξη των συμμάχων τους από τη Ρόδο και την Πέργαμο, κατάφεραν να μεταφέρουν στρατιωτικές μονάδες στη Μικρά Ασία, θέλοντας να μεταφέρουν στον Αντίοχο τη χαριστική βολή.
Το έργο την νίκης επί των Σελευκιδών ανέλαβε ο Λούκιος Σκιπίων Ασιατικός, μικρότερος αδελφός του μεγάλου στρατηγού των Καρχηδονιακών Πολέμων Σκιπίων του Αφρικανού. Στην προσπάθεια αυτή συνέβαλε και ο Ευμένης Β΄ της Περγάμου, ο οποίος προσέφερε στρατιωτική δύναμη. Ένα σύνολο 30.000 περίπου στρατιώτες μετέβησαν στη Μικρά Ασία με σκοπό την καθήλωση του Αντιόχου. Από την άλλη, τους Ρωμαίους περίμεναν 70.000 περίπου στρατιώτες (αριθμός όμως αρκετά αμφισβητούμενος), με τον Αντίοχο να έχει το αριθμητικό πλεονέκτημα σε όλα τα μέτωπα, ακόμη και στους ελέφαντες, τους οποίους διέθεταν και τα δύο στρατόπεδα.
Ένα ακόμη μυστικό όπλο στη φαρέτρα του Αντιόχου ήταν ο γνωστός Αννίβας, θρυλικός στρατηγός των Καρχιδονίων. Μετά τη καταστροφή της Καρχηδόνας, ο Αννίβας αυτομόλησε στον Αντίοχο, με σκοπό τη συνέχεια της προσπάθειας του για καταστροφή της Ρώμης. Παρόλο που αρκέστηκε το μεγαλύτερο μέρος της θητείας του στην διοίκηση του ναυτικών των Σελευκιδών, δεν έπαυε να είναι ένας μόνιμος κίνδυνος για τους Ρωμαίους.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της επέλασης των Ρωμαίων, ο Αντίοχος συνεχώς επεδίωκε ειρήνη, η προϋπόθεση όμως των Ρωμαίων (παράδοση όλων των περιοχών δυτικά της οροσειράς του Ταύρου) έβρισκε αντίθετο τον Σελευκίδα βασιλέα. Έτσι, γνωρίζοντας πως η σύγκρουση δεν μπορούσε να αποφευχθεί, διάλεξε ο ίδιος το πεδίο της μάχης, το οποίο ήταν η Μαγνησία επί Σιπύλου, κοντά στην περιοχή της Σμύρνης. Ο Αντίοχος επέλεξε αυτή την τοποθεσία ώστε να εκμεταλλευτεί τον ποταμό Φρύγιο, ο οποίος του προσέφερε προστασία στην αριστερή του πτέρυγα.
Η μάχη, η οποία διεξήχθη το 190 π.Χ., έμελλε να καθορίσει την κατάσταση στη Μικρά Ασία. Παρά την επιλογή του Αντιόχου να μην παραταχθεί με την κλασική ελληνική οπλιτική τακτική (οπλίτες-φάλαγγα στο κέντρο, ιππικό στα πλάγια), η ανωτερότητα του ρωμαϊκού στρατού επικράτησε στο πεδίο. Η σύγχυση που επικράτησε μεταξύ της σελευκιδικής φάλαγγας, καθώς και η λάθος διαχείριση του ιππικού από τον Αντίοχο προσέφεραν στους Ρωμαίους μια σχετικά εύκολη νίκη, με λιγοστές απώλειες έναντι των αντιπάλων (3.000 Ρωμαίοι έναντι 10.000 Σελευκιδών).
Η σημαντική νίκη των Ρωμαίων επιστεγάστηκε από τη συνθήκη της Απάμειας το 189 π.Χ., σύμφωνα με την οποία οι Σελευκίδες να παραχωρούσαν όλα τα εδάφη τους δυτικά της οροσειράς του Ταύρου. Από όλες αυτές τις αχανείς περιοχές, η Ρώμη δεν κατέλαβε τίποτε, καθώς οι πόλεις των περιοχών αυτών έλαβαν την ελευθερία τους αλλά και οι δύο σημαντικοί σύμμαχοι της Ρώμης (Ρόδος και Πέργαμος), είχαν και αυτοί σημαντικά εδαφικά οφέλη στην Μικρά Ασία. Η μάχη της Μαγνησίας ήταν ένα από τα πρώτα βήματα της ρωμαϊκής επεκτατικότητας επί ελληνικού εδάφους, αλλά και απόδειξη ότι η ρωμαϊκή στρατιωτική μηχανή ήταν ακατανίκητη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Battle of Magnesia, imperiumromanum.pl, Διαθέσιμο εδώ
- Battle of Magnesia, December 190 B.C., historyofwar.org, Διαθέσιμο εδώ
