Της Γεωργίας Σκαμπελτζή,
Παρατηρούμε ότι συχνά οι ποιητές συνομιλούν με τους ομότεχνούς τους, νεότερους ή παλαιότερους, μέσω του έργου τους, προκειμένου να αποδοκιμάσουν τους ίδιους ή τα κείμενά τους. Η παρωδία έχει κάνει από πολύ νωρίς την εμφάνισή της στη λογοτεχνία και δεν θα μπορούσε να λείπει από τα ελληνικά γράμματα. Όπως έχει τονίσει ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, «[Η παρωδία] διακρίνεται για το σκωπτικό, ειρωνικό της πνεύμα, το οποίο υπαγορεύει και δικαιολογεί την ύπαρξή της. Αν το πνεύμα αυτό απουσιάζει παντελώς, δεν μπορούμε να μιλάμε για παρωδία αλλά για απλή μίμηση, για γραφή δηλαδή ενός ποιήματος “à la manière de”».
Όσον αφορά το πεδίο της νεοελληνικής λογοτεχνίας, πολλά είναι τα παραδείγματα παρωδιών που μπορούν να παρουσιαστούν. Για λόγους οικονομίας, θα σταθούμε ενδεικτικά σε κάποια από αυτά. Για παράδειγμα, ο Κώστας Βάρναλης είχε παρωδήσει τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν» του Διονύσιου Σολωμού, μέσω του δικού του ποιήματος με τίτλο «Η λευτεριά του Σολωμού», αλλά και την «Προσευχή του ταπεινού» του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Από τα βέλη του Γεώργιου Δροσίνη δεν ξέφυγε ούτε ο Κωστής Παλαμάς, όπως φαίνεται στο ποίημα «Απόκριση στην Παλαμά».
Η περίπτωση του Κ. Π. Καβάφη είναι, αναμφισβήτητα, μοναδική για πολλούς και διάφορους λόγους. Το καβαφικό έργο έχει περάσει από διάφορα στάδια σε ό,τι σχετίζεται με την αποδοχή του από την κριτική: από την άρνηση και την επιφυλακτικότητα στην αποδοχή. Όμως, ακόμη και όσο βρισκόταν στη ζωή ο Αλεξανδρινός ποιητής, γράφτηκαν αρκετές «καβαφικές παρωδίες». Το 1917 εντοπίζεται η πρώτη παρωδία καβαφικού ποιήματος δια χειρός του Τίμου Μαλάνου που τιτλοφορείται «Το Μεγ-Αθύρ-ιον», που παραπέμπει στο ποίημα «Εν τω μηνί Αθύρ», ενώ με τα χρόνια ακολούθησαν και άλλες.
Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις ποιητών, οι οποίοι επέλεξαν μέσω της παρωδίας να σταθούν απέναντι στους ομότεχνούς τους.
Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, για παράδειγμα, έχει παρωδήσει τόσο τον Καβάφη, τον Παπαδιαμάντη, τον Σικελιανό και τον Παλαμά όσο και, αργότερα, τον Εμπειρίκο και τον Καββαδία. Ωστόσο, όσον αφορά τον Εμπειρίκο, ο Λαπαθιώτης παρωδεί τόσο τον ποιητή όσο και τον υπερρεαλισμό γενικότερα, καθώς είχε ταχθεί εναντίον του μέσω κειμένων που δημοσίευε εκείνη την περίοδο. Ειδικότερα, ήταν αντίθετος, από τη μία, ως προς τη χρήση της γλώσσας και, από την άλλη, ως προς την κατάργηση της νοηματικής αλληλουχίας.
Απέναντι στον υπερρεαλισμό δεν στάθηκε μόνον ο Λαπαθιώτης, αλλά και ο Κώστας Ουράνης, ο Κλέων Παράσχος και ο Τέλλος Άγρας. Το 1935 δημοσιεύθηκε η πρώτη παρωδία για υπερρεαλιστικό κείμενο και, μάλιστα, στην εφημερίδα Τρίβολος της Μυτιλήνης, χωρίς, όμως, να είναι γνωστό το όνομα του γράφοντος.
Η παρωδία, λοιπόν, ως μία μορφή της λογοτεχνίας που συνδυάζει τη διακειμενικότητα με την αυτοαναφορικότητα, έχει δράσει καταλυτικά ως προς τη λογοτεχνική παραγωγή. Είτε επαναφέροντας στην επικαιρότητα παλαιότερα έργα στο πλαίσιο παιγνιώδους ενασχόλησης και ιδιοποίηση της εγκυρότητάς τους είτε πρόκειται για κάποιου είδους εμπνευσμένης δημιουργικής ανάπλασης, έχει κατορθώσει να αφήσει το δικό της ανεξίτηλο στίγμα μέσα στην ιστορία της λογοτεχνίας, αναδεικνύοντας έργα σπουδαία και συγγραφείς που ξεχωρίζουν!
