Της Άντζελας Μανώλακα,
Η Γκαμπόν είναι μια χώρα η οποία βρίσκεται κεντροδυτικά της Αφρικής και συνορεύει με το Κονγκό, τη Γουινέα και το Καμερούν. Το πολίτευμά της είναι η πολυκομματική Προεδρική Δημοκρατία και αρχηγός του κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ενώ δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι και όσες είναι άνω των 21 ετών. Η χώρα μας εκπροσωπείται διπλωματικώς στη Δημοκρατία της Γκαμπόν, μέσω παράλληλης διαπίστευσης από την Ελληνική Πρεσβεία στην Κινσάσα (Κονγκό). Επίσης, η Πρεσβεία της Γκαμπόν στη Ρώμη είναι παράλληλα διαπιστευμένη στην Ελλάδα. Παρά το δημοκρατικό πολίτευμα, έντονη αίσθηση έχει προκαλέσει η απόφαση της Κυβέρνησης, μετά τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, να επιβάλλει απαγόρευση της κυκλοφορίας και διακοπή του διαδικτύου.
Το ερώτημα που εγείρεται, όμως, είναι το εξής: Πόσο δημοκρατική μπορεί να θεωρηθεί πραγματικά μια χώρα που καταπιέζει την ελευθερία των πολιτών της;
Ο λόγος που η Κυβέρνηση ανακοίνωσε τα μέτρα εντοπίζεται στους ισχυρισμούς της για ξεσπάσματα βίας και δημιουργία παραπληροφόρησης. Αφορμή αποτέλεσαν οι κατηγορίες του βασικού επικεφαλής της αντιπολίτευσης, Αλμπέρ Οντό Οσά, κατά του νυν Προέδρου της Δημοκρατίας, Αλί Μπονκγό Οντιμπά. Ο Οντό Οσά καταγγέλλει ότι το αποτέλεσμα των εκλογών έχει νοθευτεί, αναφέροντας, μάλιστα, πως ο Αρχηγός του κράτους, Αλί Μπογκό, μόλις τελείωσε τη δεύτερή του θητεία και διεκδικεί και τρίτη.
Τα μέτρα αυτά, έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή από το βράδυ της 27ης Αυγούστου και φαίνεται πως θα εξακολουθήσουν να ισχύουν για πολύ καιρό αργότερα, σε καθημερινή βάση, από τις 7 το απόγευμα έως τις 6 το πρωί. Οι πληροφορίες αυτές μας οδηγούν ξανά στο βασικό ερώτημα. Πόσο δημοκρατική μπορεί να θεωρείται μια χώρα που κατηγορείται για νοθεία στις εκλογές; Το γεγονός ότι απαγορεύει και στερεί από τους πολίτες της κάποια βασικά τους δικαιώματα ίσως τελικά κατατάσσει το πολίτευμα της χώρας στα αυταρχικά ή στα ημι-δημοκρατικά καθεστώτα;
Τι είναι όμως τα αυταρχικά και τα ημι-δημοκρατικά καθεστώτα;
Ο αυταρχισμός είναι μορφή διακυβέρνησης, που χαρακτηρίζεται από ισχυρή κεντρική εξουσία και περιορισμένες πολιτικές ελευθερίες. Τα αυταρχικά καθεστώτα μπορεί να είναι ολιγαρχικά, μονοκομματικά ή το συνηθέστερο, δικτατορίες. Ημι-δημοκρατικά ή υβριδικά καθεστώτα είναι καθεστώτα, τα οποία αν και παρουσιάζουν όλους τους θεσμούς, που αποτελούν μια δημοκρατία, στην πράξη αυτή δεν τηρείται. Μάλιστα, συνήθως οι θεσμοί αυτοί είναι οργανωμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε να δίνουν την εξουσία σε ένα μόνο άτομο, «μπλοκάροντας» την επιρροή των υπολοίπων. Παραδείγματα γεγονότων, που συντελούν σε ημι-δημοκρατικό καθεστώς μπορεί να είναι η εκλογή κυβέρνησης με εκπληκτικά μεγάλα ποσοστά (π.χ. 94%), η απαγόρευση του διαδικτύου, οι επαναλαμβανόμενες θητείες κ.λπ.
Με βάση τον δείκτη δημοκρατικότητας, η Γκαμπόν βρίσκεται στο νούμερο 118, ανάμεσα στα 167 κράτη, με Δείκτη Δημοκρατικότητας 3.4/10. Συγκεκριμένα, η Γκαμπόν παρουσιάζει χαμηλή συμμετοχή του κοινού στις εκλογές, μόλις 4.44/10, πλουραλισμό 2.17/10 και λειτουργία κυβέρνησης 1.86/10. Μάλιστα, οι βαθμολογίες είναι τόσο χαμηλές, που πλέον αρχίζουμε να μιλάμε για αυταρχικό και όχι απλά για ημι-δημοκρατικό καθεστώς.
Πραγματικά λοιπόν, παρουσιάζεται καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν και στις Ευρωπαϊκές χώρες μπορούμε να θεωρήσουμε πως είναι δεδομένα, σε πολλές χώρες στον υπόλοιπο κόσμο ακόμα παρουσιάζεται σοβαρό πρόβλημα. Το παράδειγμα της Γκαμπόν είναι ένα από τα πολλά. Είναι αλήθεια ότι η Αφρική παρουσιάζει σοβαρές ατέλειες όσον αφορά την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
michael_jeddah / Flickr
Ένα άλλο παράδειγμα μπορεί να αποτελέσει η Έκθεση «Ανθρώπινα δικαιώματα στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική: Ανασκόπηση του 2019» της Διεθνούς Αμνηστίας. Η έκθεση περιγράφει πως κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων, οι Kυβερνήσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (MENA) έδειξαν τρομακτική αποφασιστικότητα στη συντριβή τους, με τη χρήση βίας και την καταπάτηση των δικαιωμάτων εκατοντάδων χιλιάδων διαδηλωτών, που βγήκαν στους δρόμους για να ζητήσουν κοινωνική δικαιοσύνη και πολιτική μεταρρύθμιση.
«Οι συγκλονιστικοί αριθμοί των νεκρών μεταξύ διαδηλωτών στο Ιράκ και το Ιράν αναδεικνύουν σε ποιο σημείο ήταν διατεθειμένες να φτάσουν οι κυβερνήσεις για να αποσιωπήσουν όλες τις μορφές διαφωνίας», δήλωσε ο Φίλιπ Λούθερ, Διευθυντής Έρευνας και Συνηγορίας της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. «Στο μεταξύ, στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, η πολιτική του Ισραήλ να χρησιμοποιεί υπερβολική, ακόμα και θανατηφόρα, βία ενάντια των Παλαιστινίων συνεχίστηκε αμείωτη».
Πολλά είναι τα συμπεράσματα που προκύπτουν, όπως, επίσης, και τα ερωτήματα. Τελικά, υπάρχουν όντως κράτη που επικαλούνται τη Δημοκρατία και λειτουργούν αυταρχικά. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στην αφρικανική ήπειρο. Στην Αφρική, σημαντικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτά της ελευθερίας του λόγου και της ελεύθερης κυκλοφορίας, ακόμη δεν έχουν κατοχυρωθεί, με το πιο πρόσφατο παράδειγμα να είναι οι εκλογές της Γκαμπόν. Πράγματα που εμάς μας συγκλονίζουν, όταν για άλλους αποτελούν καθημερινότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Γκαμπόν, Υπουργείο Εξωτερικών, διαθέσιμο εδώ
- Υβριδικά αυταρχικά καθεστώτα αντί δικτατορίας, η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική: Το νέο κύμα μαζικών εξεγέρσεων αντιμετωπίστηκε με βιαιότητα και καταστολή κατά τη διάρκεια του 2019, ενός «έτους ανυπακοής», Διεθνής Αμνηστία, διαθέσιμο εδώ
