Της Γεωργίας Κυριακοπούλου,
Η Ηλέκτρα Αποστόλου, μια χαρακτηριστική προσωπικότητα λαϊκού ηρωισμού γεννήθηκε το 1912 στην Αθήνα, από εύπορη οικογένεια και αποτέλεσε σημαντική αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης με εξέχουσα δράση στον τομέα των δικαιωμάτων των γυναικών. Από το 1925 σε ηλικία 13 ετών αποτέλεσε στέλεχος της ΟΚΝΕ (Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαίων Ελλάδας), της ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων) και του ΚΚΕ, καθώς το 1924 γράφτηκε στην γερμανική σχολή, όπου η γνωριμία της με έναν Γερμανό καθηγητή, υποστηρικτή του μαρξισμού, την επηρέασε σημαντικά. Σύντομα έρχεται σε επαφή με την εργατική τάξη και αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο στην οργάνωση συγκεντρώσεων και απεργιών. Με επιμονή και επαναστατική αισιοδοξία επιδιώκει να ακολουθήσουν το παράδειγμά της και άλλες γυναίκες. Το 1934 συμμετέχει στο Παγκόσμιο Αντιφασιστικό και Αντιπολεμικό Συνέδριο Γυναικών στο Παρίσι, στο οποίο ήταν επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας.
Την ίδια περίοδο αναλαμβάνει τη διεύθυνση της έκδοσης του περιοδικού της ΟΚΝΕ «Η νεολαία», ένα περιοδικό καθρέφτης των κρατικών μεθόδων προπαγάνδας, που αποτυπώνει τις αρχές και τους στόχους της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου. Ύστερα, συλλαμβάνεται από το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά και στέλνεται στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ όπου βασανίζεται απάνθρωπα. Μέσα στις φυλακές η Ηλέκτρα οργανώνει πολιτικά μαθήματα για τις συγκρατούμενές της, κρυφά από τη διεύθυνση και φτιάχνει τετρασέλιδη εφημερίδα το «Κοκκινοπίπερο», διακινώντας το χέρι με χέρι. Μόλις αποφυλακίζεται συνεχίζει απτόητη της δράση της στην Θεσσαλονίκη όπου αναλαμβάνει γραμματέας της ΟΚΝΕ (Μακεδονίας-Θράκης).
Το 1939 στις 4 Ιουλίου, ούσα έγκυος, συλλαμβάνεται ξανά και μεταφέρεται πάλι στο τμήμα μεταγωγών Πειραιά όπου γεννά κάτω από σκληρές συνθήκες μια κόρη. Αργότερα στέλνεται εξορία στην Ανάφη, όπου θα την βρει η γερμανική κατοχή. Αφιερωμένη στον ταξικό αγώνα, από την Ανάφη αλληλογραφεί με τον σύζυγο της, που βρίσκεται κρατούμενος στην Κέρκυρα. Αυτός υποφέροντας από την πείνα και τα βασανιστήρια υπογράφει δήλωση μετάνοιας παρόλη την μεγάλη προσπάθειά της να τον αποτρέψει. Ύστερα από αυτό για την Ηλέκτρα ο άντρας της είχε πάρει ολοκληρωτικά άλλο δρόμο, και η ίδια του ζητάει διαζύγιο.
Έπειτα το 1942 αρρωσταίνει με έλκος στο στομάχι και ζητάει να μεταφερθεί σε συνεννόηση με το κόμμα για εγχείρηση έχοντας σκοπό να δραπετεύσει. Δίνει το παιδί της στην εθνική αλληλεγγύη, μεταμφιέζεται σε καθαρίστρια και δραπετεύει. Λίγο αργότερα στους Αμπελόκηπους πραγματοποιείται η ιδρυτική συνεδρίαση της ΕΠΟΝ και η Ηλέκτρα γίνεται μέλος του κεντρικού συμβουλίου της με το ψευδώνυμο «Στάσα». Στις 25 Ιουλίου συλλαμβάνεται για τελευταία φορά, βασανίζεται για 24 ώρες ακατάπαυστα και άγρια μέχρι θανάτου.
Μια άλλη λαϊκή αγωνίστρια, η Μαρία Δημάδη γεννήθηκε στο Αγρίνιο στις 7 Μαΐου το 1907, που διετέλεσε κατάσκοπος των Ελλήνων ανταρτών στο Αγρίνιο. Υπήρξε Ελληνίδα αντιστασιακή και κατά την διάρκεια της κατοχής εργαζόταν ως διερμηνέας στο γερμανικό φρουραρχείο της πόλης της, αποσπώντας σημαντικές πληροφορίες για την αντίσταση. Ο πατέρας της ήταν ο Κώστας Δημάδης, γνωστός γυναικολόγος του Αγρινίου και η μητέρα της κόρη καπνέμπορου. Ήταν μια γυναίκα που μεγάλωσε μέσα σε αρχοντικό και καλλιεργημένο περιβάλλον αποκτώντας ευρεία μόρφωση. Μάθαινε ξένες γλώσσες, έπαιζε πιάνο ενώ από νεαρή ηλικία ξεκίνησε να δημοσιεύει άρθρα στο περιοδικό «Διάπλαση των Παίδων». Στα 19 της χρόνια παντρεύτηκε τον Θεόδωρο Μπουκογιάννη, Πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και απέκτησαν μία κόρη, τη Χαρίκλεια. Ο γάμος τους, όμως, διήρκησε πολύ λίγο με αποτέλεσμα ο Μπουκογιάννης να φύγει από το Αγρίνιο μαζί με το παιδί.
Για μερικά χρόνια έμεινε στον θείο της στην Γερμανία, όταν προσβλήθηκε από τύφο και μεταφέρθηκε εκεί για να χειρουργηθεί. Παράλληλα, με τη νοσηλεία της τελειοποίησε και τα γερμανικά της. Με τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο να έχει φουντώσει η Μαρία επιστρέφει στην Ελλάδα και δραστηριοποιείται αμέσως. Κατά τη διάρκεια του πολέμου έπλεκε μάλλινα ρούχα μαζί με άλλες γυναίκες και τα έστελναν στο μέτωπο, ενώ παράλληλα γίνεται εθελόντρια νοσοκόμα. Κατά τη διάρκεια, της γερμανικής κατοχής η Μαρία αποφασίζει να ενταχθεί στο ΕΑΜ. Με τον αποφασιστικό της χαρακτήρα αναπτύσσει μεγάλη δραστηριότητα. Σε μια σύσκεψη στελεχών του ΕΑΜ αποφασίζεται ομόφωνα να εισχωρήσει στο γερμανικό φρουραρχείο σαν μεταφράστρια. Οι πληροφορίες της είχαν καθοριστικό ρόλο στις επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ, ενώ βοηθούσε πολλές φορές στην αποφυλάκιση κρατουμένων μελών της αντίστασης.
Γνωρίζοντας καλά για τις κινήσεις των γερμανικών στρατευμάτων, στις αρχές Ιουλίου του 1943 η Μαρία ενημέρωσε το 2/39 σύνταγμα του ΕΛΑΣ, το οποίο έστησε ενέδρα έξω από το χωριό Μυρτιά και χτύπησε τη γερμανική φάλαγγα σκοτώνοντας περισσότερους από 100 Γερμανούς. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η Μαρία Δημάδη προσπαθούσε κάθε φορά να εφευρίσκει καινούργιους τρόπους μεταφοράς μηνυμάτων, ώστε να μην γίνεται αντιληπτή από τους Γερμανούς. Όμως το τέλος της αγωνίστριας ήταν άδοξο, καθώς συνελήφθη στο τέλος της κατοχής από τα Τάγματα Ασφαλείας και εκτελέστηκε έξω από το νεκροταφείο της Αγίας Τριάδος στα 37 της χρόνια.
Συνοψίζοντας, η Ηλέκτρα Αποστόλου και η Μαρία Δημάδη στάθηκαν γενναίες μπροστά στον θάνατο τιμώντας με την στάση τους ολόκληρη την διαδρομή της ζωής τους, αποτελώντας ηρωικές μορφές, που θα μείνουν για πάντα ως σύμβολο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό έργο (1979), Ιστορία της Αντίστασης 1940-45, Αθήνα: Εκδόσεις Αυλός.
- Μαρία Δημάδη, η «κατάσκοπος» του αντάρτικου στο Αγρίνιο. Πώς αποσπούσε πολύτιμες πληροφορίες μέσα από το γερμανικό φρουραρχείο. Το κόλπο με το καρμπόν, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ηλέκτρα Αποστόλου: Η ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών με το τραγικό τέλος, protothema.gr, Διαθέσιμο εδώ
